صندوق بازنشستگی فولاد هم مانند چند صندوق بازنشستگیای که به بحران افتادهاند این روزها نگران تأمین هزینههای بازنشستگانشان است، اما تجمعات گهگاه بازنشستگانی که مقابل مجلس میآمدند و از نمایندگانشان مدد میطلبیدند نیز مدتی است رفع شده و گفته میشود همین اقدام نیز از بیم سوءاستفاده بیگانگان کنسل شده است، بر همین اساس و برای شنیدن جزئیات ماجرا با هوشنگ انکوتی رئیس سابق هیئت مدیره کانون بازنشستگان صنعت فولاد کرمان همکلام شدیم در این میان از انکوتی که تا ابتدای سال ریاست هیئت مدیره کانون بازنشستگان فولاد را برعهده داشت و از حال بازنشستگان با خبر است سوالاتی را درباره چرایی ایجاد این ماجرا، چگونگی رفع آن و معرفی مقصران اوضاع پیش آمده پرسیدیم، بخوانید ماحصل این گفتوگوی سیاست روز را درباره معضلات صندوق بازنشستگی فولاد.
خب یک راست سر اصل مطلب میرویم از پرداختیهای صندوق فولاد به بازنشستگان چه خبر؟
قبل از هر چیزی من باید بگویم که ابتدای امسال دوره من تمام شد، لذا من به عنوان یک بازنشسته و یا رئیس سابق هیئت مدیره کانون میتوانم درباره مشکلات بازنشستگان و صندوق بازنشستگان صحبت کنم.
ایرادی ندارد، با توجه به اینکه چندسالی در جریان روند کار بودید دقیقاً میخواهیم بدانیم که مشکل اصلی صندوق چیست؟ آیا باید پولی به آن تزریق میشده که نشده و یا اینکه بیتدبیری در امر مدیریت بوده و یا اینکه باید سرمایهگذاری خاصی صورت میگرفته که انجام نشده است؟ چه شده که این صندوق فولاد به مرز ورشکستی رسیده است؟
صندوق ما ورشکسته نیست بلکه برعکس صندوقهای دیگر، وضعیت خوبی دارد.
پس چرا طلب بازنشستهها را نمیپردازد؟
مشکل همین است چون دارایی صندوق فولاد نزد دولت محترم است. در زمان دوره دکتر احمدینژاد و قبل از آن صندوق فولاد نیز زیر نظر صنعت و معدن بود و از محل درآمد همان ذوبآهن یا فولاد یا سنگآهن و یا هر معادن دیگری که پول صندوق آنجا سرمایهگذاری شده بود، حقوق اعضای صندوق که همان بازنشستگان عضو صندوق هستند، پرداخت میشد. بعد از مدتی آمدند ذوبآهن یا جاهای دیگر را به عنوان سهام عدالت به دستگاههایی نظیر آموزش و پرورش به کمیته امداد و جاهای دیگر دادند، بعد متوجه شدند که ۸۴ هزار بازنشسته صندوق فولاد در سراسر کشور سرشان بیکلاه مانده است!
چرا، مگر شما خبر نداشتید که دارند چنین کاری میکنند؟
کسی توجه نمیکرد ما حتی سهام عدالت برای بازنشستگان فولاد را به زور گرفتیم. یعنی دیدیم که دارند توزیع میکنند بدون اینکه توجه کنند. با همین حال توانستیم بازنشستگان فولاد را در جمع همین سهام عدالت قرار دهیم. به آنها قبولاندیم که اینها هم کمتر از زیرمجموعههای کمیته امداد نیستند.
به هر حال شما یک دوره ۲۰ یا ۳۰ ساله براساس اینکه مشاغل سخت باشد یا پول از اعضا گرفته بودید و در صندوق سرمایهگذاری کرده بودید آنها چه شد؟
۱۴ درصد سهم بازنشستگی داشتیم و از ما کسر میشد برای همین روزها. وقتی هم که دیدیم که چنین اتفافی افتاد به مجلس، به سازمان خصوصیسازی و سازمان حسابرسی فشار آوردیم، ۷.۳ دهم میلیارد دارایی صندوق بود که نزد دولت بود تا وقتی هم که میخواستند صندوق را به وزارت رفاه انتقال بدهند بیش از ۱۰ میلیارد از دولت مطالبات داشتیم. چیزی که سازمان حسابرسی عنوان کرد نزدیک به ۲۰ هزار میلیارد شد که ما از دولت طلب کاریم.
شما ۲۰ هزار میلیارد از دولت طلبکارید و بدهی صندوق چقدر است که میگویید صندوق ورشکسته نمیشود؟
صندوق در حال حاضر بدهی زیادی ندارد.
صندوق بدهی بازنشستگان را مگر ندارد؟
آن مابهالتفاوت حقوق بازنشستگان است که قرار بود همسانسازی حقوق صورت گیرد. تقریبا ۲ هزار میلیارد صندوق بازنشستگی فولاد به بازنشستگان بدهکار است.
یعنی همه ناراحتی و گلایه مردم با ۲ هزار میلیارد تومان برطرف میشود در حالی که شما ۲۰ هزار میلیارد یعنی ۱۰ برابر بیشتر طلب دارید؟
اگر شما این خبر را بخواهید منتشر کنید باید بگویم که طبق حسابی که چند ماه پیش با سازمان حسابرسی چک شده است، دولت بیش از 33 هزار میلیارد بدهی به صندوق دارد.
در حالی که بدهی صندوق به مردم حول و حوش ۲ هزار میلیارد است؟
بله دقیقا همین طور است.
یعنی اگر دولت حداقل یک دهم بدهی خود را بدهد مشکل حل میشود. پس چرا نمیدهد؟
بله . البته در برنامه ششم توسعه دولت موظف شد که طی ۳ سال بدهی صندوق را پرداخت کند که یک سال از همان سالهای برنامه ششم توسعه همین سال ۹۶ است.
تاکنون در سال ۹۶ آیا چیزی از معوقاتتان را از دولت دریافت کردهاید؟
در بودجه ۹۶ هزار و پانصد میلیارد مصوب شد که ما هم اعتراض کردیم و گفتیم ما دو هزار و پانصد میلیارد نیاز داریم. الان از اول مهرماه صندوق بازنشستگان در حال فروش سهام و اموالش است.
مگر بدهی شما تصاعدی بیشتر نمیشود. سال به سال باید افزایش داشته باشد درست است؟ هر سال باید پول بازنشستهها را داد؟
بحث ما با دولت همین است. اگر دولت بیاید همین مبلغ را طبق مصوبه مجلس طی سه سال این پول را به صندوق بدهد و صندوق نیز با مدیریت خوب این را سرمایهگذاری کند حال در صنعت باشد یا معدن یا بانک به هر طریقی که این پول نابود نشود ما تا ۲۰ سال آینده مشکلی برایمان پیش نمیآید و توان پرداخت بدهیها را داریم.
یعنی در صورت تحقق وعده دولت مشکلات شما حل میشد و مشکلی پیش نمیآمد.
نه مشکلی به وجود نمیآمد.
دولت چه زمانی باید این پول را به صندوق تزریق میکرد یعنی الان از سر رسید تسویه دولت با فولاد چقدر گذشته است؟
همین امسال یعنی چند ماه وقت دارد.
نه منظورمان این است که به جز مصوبه مجلس که باید طی سه سال بدهیهای دولت پرداخت شود، میخواهیم بدانیم قبل از آن دولت از چه زمانی بدهیهای خود به صندوق را نداده است؟
از سال ۹۱ دولت معوقاتش را به صندوق پرداخت نکرده است.
علتی که دولت برای عدم پرداخت این بدهیها بیان میکند چیست؟
میگوید ندارد.
همین؟
بله همین یک کلمه را میگویند. ما چندین جلسه با آقای نوبخت داشتیم و دائم میگفتند نداریم.
در سال ۹۱ آقای نوبخت نبودهاند؟
فرقی نمیکند در آن زمان هم یکی بوده و بعد هم نوبخت آمده. سازمان خصوصیسازی و برنامه و بودجه، آقای وزیر اقتصاد آقای حسینی بود و بعد هم وزرای دیگر فرقی نمیکند. مهم این است که پول را ندادند و باعث نارضایتی بازنشستگان و مشکلات عدیدهای برای آنان شدند.
بگذریم. به نظر شما در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. آن چیزی که...
من اول باید چیزی را بگویم، صندوق بازنشستگان صرفاً به پرداخت حقوق بازنشستهها متعهد نیست بلکه توجه به درمان ما را نیز باید داشته باشد، یک درمان درست و البته مورد نیاز باید رعایت شود. چه آنهایی که در فولاد بودند و چه آنهایی که در ذوبآهن بودند نیاز به این معالجات تخصصی دارند. آنهایی که در کوره بلند ذوب آهن بودند و یا آنهایی که ۳۰۰ الی ۴۰۰ متر زیر زمین با نور مصنوعی و هوای مصنوعی در سخت ترین شرایط کار کردهاند امروز با بیماریهای شدید ریوی و قلبی مواجه شدهاند. همه باید درمان شوند اما...
یعنی حق سلامت شما را نیز پرداخت نکردهاند؟ پس چگونه درمان میشوند؟
روال این باید میبود که بازنشستگان فولاد به مراکز درمانی که تحت قرارداد صندوق بود مراجعه میکردند این قراردادها بسته شده اما بعد پولی به این مراکز نمیدهد و لذا دفترچههای ما را قبول نمیکنند و میشود بیارزش. الان دفترچههای بازنشستگان فولاد در اصفهان ،مازندران و سایر شهرها بیارزش شده است.
شما در کرمان چطور؟
الان به گونهای است که فقط در کرمان صندوق ۲۰ میلیارد به مراکز درمانی کرمان بدهکار است.
با این اوصاف که میگویید بدهی صندوق نمیتواند آن ۲ هزار میلیاردی باشد که ابتدا گفتید؟
نه آن ۲ هزار میلیارد را فقط برای مابهالتفاوتها گفتم.
پس چگونه میگویید که صندوق فولاد تنها صندوقی است که ورشکسته نیست. پس این همه بدهی چیست؟
نه اگر بدهیهای دولت بیاید و حتی اگر یک آدم بیسواد مدیر صندوق باشد و سرمایهگذاری درستی داشته باشد میتواند امور را مدیریت کند.
آیا فرصتی برای سرمایهگذاری اصلاً وجود دارد چون وقتی بدهی دولت بیاید یا باید بدهی بازنشستگان داده شود و یا به مراکز درمانی پرداخت شود؟
نه اگر آنها درست سرمایهگذاری کنند درست میشود. ما در سال تقریباً سه هزار میلیارد حقوق و هزینههای درمان داریم و بیشتر از این هم نمیشود. اگر دولت بدهی خود را پرداخت کند همین پول را اگر در بانک هم گذاشته شود و سودش را بگیریم مشکلی پیش نمیآید.
صندوق درآمدی ندارد؟
نه درآمدی ندارد. برای اینکه آنهایی که در فولاد و یا معادن شاغل هستند یا زیر نظر بخش خصوصی هستند یا تأمین اجتماعی و دیگر صندوق به آنها تعهدی نداده است که بخواهد حق بیمه واریز کنند.
به صندوق پولی واریز نمیشود؟
نه هیچ ورودی به صندوق ندارد.
یعنی از شرکت فولاد هم سهمی برای صندوق در نظر گرفته نشده است؟
نه متأسفانه. مثلاً از معادن گرفتهاند و معادن استان کرمان با پروانه بهرهبرداری را آن روز ۴ هزار میلیارد به حساب صندوق واگذار کردند، اما امروز کسی هزار میلیارد آن را نمیخرد.
نمیشود اینها به بهرهبرداری و درآمدزایی برسد؟
چرا میشود. اما آن هم مدیر میخواهد. یکی هم اینکه زغالسنگ هم از خارج وارد نشود تا چرخ این معادن بچرخد.
پس واردات بیرویه به شما هم ضرر زده است؟
دقیقاً. نمایندگان کرمان در مجلس عاصی شدند از این واردات زغالسنگ. مثلاً ذوبآهن از چین و ترکیه زغال میخرد اما کک و زغال کرمان را نمیخرد که اگر میخرید مشکلات هم به نحوی میتوانست مدیریت شود.
چرا نمیخرد، قیمت آن بالاست و یا کیفیت پایینی دارد؟
اینطور نیست هر چند که اگر قیمت به هر شکلی که باشد باز هم دولت باید برای راهاندازی این معادن اقدام کند. دولت با این کار با یک تیر چند نشان میزند. هم اینکه با راهاندازی معادن فرزندان همین عزیزان بازنشسته بر سر کار میروند و اشتغالزایی میشود و اینکه زغالسنگ را از خارج وارد نمیکنند و پولش میماند در جیب کشور و ارزی از کشور خارج نمیشود.
منظورم این است که بهانه آنها برای نخریدن از کرمان چیست؟ مثلاً میگویند کیفیت ندارد؟
نه مسئله فقط سیاستبازی است.
رئیس فعلی صندوق را میشناسید به او مشاوره دادهاید؟
بله آقای مهندس نوذری است که زیر نظر وزارت رفاه است و شخصاً هیچ اختیاری از خود ندارد.
با آقای ربیعی وزیر کار و تأمین اجتماعی هم آیا برای حل معضلاتتان جلسه داشتهاید؟
بله با ایشان هم چند جلسه داشتهایم. او هم میگوید چشم و حتی در هیئت دولت اقدامی صورت نمیگیرد. من خبر دارم که او یکبار در جلسه هیئت دولت قهر کرده و خارج شده اما اتفافی نیفتاده چون او در نهایت زورش به وزارت صنعت معدن و تجارت نمیرسد.
الان مقصر اصلی اتفاقاتی که برای صندوق رفاه افتاده را چه کسی میدانید؟ وزیر رفاه، وزیر صنعت یا رئیس دولت کدام یک؟
من کلا دولت را مسئول میدانم. وقتی دولت وزیر رفاه دارد؛ وزیر صنعت دارد، سازمان خصوصیسازی و برنامه و بودجه دارد و اینها را همه خود هدایت میکند، معلوم است که کلاً همه امور دست دولت است پس باید بتواند هماهنگی بین دستگاههای خودش انجام دهد و مشکل را حل کند اما...خب نمیدانم چرا کاری نمیکند. چرا بگوییم فقط وزارت رفاه؟ وقتی معادنی زیر نظر وزارت رفاه است اینها را باید وزارت صنعت حمایت کند که همان کار دولت میشود.
سوال ما این است که الان ساز ناکوک این مشکل کدام است. شما میگویید آقای ربیعی خودش میخواهد دلسوزانه رفتار کند، اما نمیتواند وقتی با نوبخت صحبت میکنید میگوید پول نداریم، میگویید که وزارت صنعت در حال واردات بیرویه زغالسنگ است. در این میان گره به دست کدام یک از اینها باز میشود؟ متولی نهایی کیست؟
البته من میگویم متولی نهایی ما وزارت رفاه است. هر کاری که باید بشود آنها باید انجام دهند. ما کاری به سایر وزارتخانهها نداریم چون وزارت رفاه مسئول است حال اگر نمیتواند کاری انجام دهد باید صادقانه بیاید بگوید که کاری از من بر نمیآید.
با این رویه اگر قرار باشد وضع به همین منوال طی شود و بدهی دولت به صندوق پرداخت نشود برای بازنشستگان فولاد چه مشکلاتی پیش میآید به هر حال گفتید که هم حقوق نمیگیرند و هم مشکلات درمانی دارند؟
بازنشستگان فولاد هر کدام تقریبا یک میلیون و ۱۰۰ هزا تومان حقوق میگیرند، آنها باید از دهان خود بزنند که بتوانند خرج نوه و نتیجه و دانشگاه و هزینههای سنگین زندگی را بدهند. آنها باید در این میان هزینههای درمان خود را هم بپردازند در حالی که در اصل، هزینههای درمان با صندوق است. ما نباید هزینههای درمان را پرداخت میکردیم. کار صندوق با جاهای دیگر متفاوت است. مثلاً تأمین اجتماعی ۹۰ درصد فرانشیز را از بیمه گذار میگیرد ما نه، نهایتاً ۱۰ درصد است. حادثه دیدهها و جانبازان که اصلا فرانشیز پرداخت نمیکنند. اما الان دیگر هزینهها پرداخت نمیشود وقتی این طور است باید هزینهها را از جیب بدهند وقتی از جیب میدهند با این هزینهها، باید از گلویشان بزنند. ژ
آماری از جمعیت بازنشستگان صندوق که گرفتار این وضعیت هستند دارید؟
۸۴ هزار نفر در سراسر کشور هستند که بیش از ۱۵هزار نفر آنها در استان کرمان وجود دارند. حدود ۴۲ هزار نفر آن در اصفهان و بقیه در مازندران و طبس و سایر مناطق هستند.
چه تعداد از این افراد آن یک میلیون و صد هزار تومانی که گفتید میگیرند؟
۷۰ درصد آنها.
اینکه بسیار سخت است اگر هزینه درمان را هم تقبل نکنند؟
بله شرایط ما افتضاح است. ۷۰ درصد بازنشستگان صندوق در بدترین شرایط کار کردهاند اما الان حداقل حقوق را میگیرند.
امیدی دارید که آقای ربیعی یا دولت مشکل شما را تا پایان سال ۹۶ یا اوایل ۹۷ حل کند یا نه؟
البته من تا زمانی که سمت داشتم جلساتی با او داشتم میگفت که من دلم میخواهد حق شما را بدهم میخواهم حق شما را از دولت بگیرم و به بازنشستگان پرداخت کنم. هرگز نگفته که نمیخواهم بدهم.
از اول سال تاکنون که دیگر رئیس کانون نیستید روند چگونه طی شده است؟ آیا رئیس جدید مصمم است که مشکلات را حل کند؟ اصلاً چه کسی شما را عوض کرد؛ آقای وزیر؟
نه ما انتخابی هستیم. بازنشستگان رأی میدهند و نماینده انتخاب میکنند و براساس اساسنامه کسی که بیشترین رأی را بیاورد میشود رئیس هیئت مدیره. بنده در دو دوره طبق تاییدیه وزارت کشور رئیس بودم و طبق قانون دیگر نمیتوانم رئیس باشم.
رئیس جدید هم مصمم است و آیا امیدی دارید که این مشکلات حل شود بویژه اینکه گفتید دولت براساس برنامه ششم مصوب مجلس، ملزم شده به پرداخت هزینههای بازنشستگان فولاد؟
متأسفانه بعد از خروج من اعتراضاتی به وضعیت هیئت مدیره صورت گرفت و درخواست مجمع برای انتخاب اعضای هیئت مدیره جدید دارد شکل میگیرد و بر همین اساس عملاً با حاشیهها کارکردی نداشتهاند.
پس نباید زیاد امیدی داشت که مشکل زود حل شود؟
بله، نمیشود امیدی داشت.
اما بازنشستهها چگونه باید صدای خود را به گوش دولت برسانند؟ آیا نامهای نوشتهاند یا تجمعی داشتهاند و اقدامی صورت دادهاند؟
کسی نیست که این مشکلات را نداند در همین حال تجمع هم دردی از درد ما دوا نمیکند. ما تا حالا با جرأت چندینبار جلوی مجلس رفتیم و تجمع کردیم اما الان از تجمع هم میترسیم، نه به این عنوان که از کسی در داخل میترسیم نه از بیگانگان میترسیم که از این تجمعات سوءاستفاده کنند. بازنشستههای بیچاره با این شرایط نمیخواهند حالا که حق این بازنشستهها کلی پایمال شده بیشتر پایمال شود. وگرنه این مملکتی که به دست همین جوانها ساخته شده که اکنون پیر شدهاند.
همینها بودند که جنگ را اداره کردهاند رهبری را دوست دارند، نظام را هم دوست دارند، پرچم کشورمان را هم دوست دارند و دقیقا نمیخواهند علیرغم مشکلی که دارند؛ بیایند آتو دست بیگانه آشغالی دهند که به دنبال نابود کردن کشور است و میآید پرچم کشورمان را آتش میزند.
نمایندگان مجلس آن موقعی که میرفتید مقابل خانه ملت تجمع میکردید چه کاری برایتان میکردند؟
از دو دوره قبل تاکنون همکاری میکنند. به هر حال با هر کدام از آنها که ارتباط داشتیم کاری انجام میدهند. چه آن زمانی که آقای محصولی وزیر رفاه بود که او از بچههای جبهه و جنگ بود، تا الان که حساب کنید در زابل مثلا ۷۰ الی ۸۰ بازنشسته داریم که در کرمان کار میکردند و نماینده شهر آنها زمانی استاندار کرمان بود با ما ارتباط دارند و همه نمایندگان پای کار هستند شاید نمایندگانی که در شهرهایشان بازنشسته معادن دارند و درگیر کار هستند هم در این میان هستند اما مجلس باید در کلان عمل کند و از دولت بخواهد بدهیاش را پرداخت کند.
آیا دولت واقعاً پول ندارد که بخواهد حق بازنشستهها را بدهد یا با توجه به نحوه بودجهریزی فکر میکنید که دولت قصور میکند؟
بحث سیاسی میشود. دولت اگر بخواهد بدهد میتواند بدهد و باید بدهد.
فکر میکنید اگر از بیرون به ماجرا نگاه کنید و مشکلات و معضلات کشور را رصد کنید بازنشستگان صندوق فولاد در اولویت هستند که دولت بخواهد آنها را در اولویت قرار دهد؟
تا حدودی بله.
نکته خاصی مانده؟
فقط امیدوارم به داد بازنشستگان فولاد برسند و بدهی را بدهند.
گفتوگو: قاسم غفوری- مائده شیرپور