آورده اند که در دوره مشروطه هنگامی که نهضت به دست روشنفکران _بخوانید اجنبی_فتاد و شیخ فضل الله نوری خانه نشین گردید،روزی پسر شیخ وارد خانه شد و بدیشان گفت:پدر برویم.شیخ فرمود کجا؟گفت اعدام.
این البته برای شیخ تازگی نداشت و شیخ خود دوران کودکی پسر این پیش بینی را کرده بود.توضیح آنکه کودک بی مادر میشود و شیخ برای او دایه ای میگرد.پس از چندی معلوم میشود دایه ناصبی بوده و همانجاست که شیخ رو به اطرافیان خود میکند و میگوید که من از آینده این پسر بیمناکم.
این عبرت و صدها داستان دیگر_که میتوانید در صفحه حوادث روزنامه بخوانید_نشان میدهد که تربیت کودک از اهمیت شگرفی برخوردار است.
سزاوارترین افراد به رعایت حقوق کودک، پدر و مادر هستند؛ زیرا آنها دل سوزترین افراد در حق او هستند.این حقوق را میتوان شامل نیازهای جسمی ومعنوی تقسیم کرد .
نمو جسمانی کودک با فراهم ساختن وسایل مادی امکان پذیر است تا ازاین طریق نیازهای بدنی او اشباع شود. این رشد و نمو با تغذیه ، بهداشت کافی ، آب و هوا ، مسکن ، خواب ، بازی و امثال آن ، به دست می آید.به طور جزیی تر تعلیم ورزش به کودک را نیز میتوان از این نوع نیاز دانست.جمله معروف بازی دنیای کودکان است.با دنیای کودکان بازی نکنید مبین همین امر است.
در رابطه با حقوق معنوی نیز میتوان به انتخاب نام نیکو و احترام و تکریم والدین در حد اشباع نام برد.البته میتوان به تربیت به روز برای فرزندان نیز اشاره کرد که در جلسات بعد به تفصیل آنرا توضیح خواهیم داد.
۱. انتخاب نام نیکو برای فرزندان:
به او شخصیت و اعتبار می بخشد و هم او را از توهین و استهزای دیگران در حق وی دور می کند. از نگاه اسلام، نام زیبا و نیک حتی می‌تواند، برای کودک امنیت و آسایش روانی پدید آورد. چنان که در روایت است: وقتی امام صادق علیه السلام شنید کسی نام فرزندش را محمد گذاشته است، فرمود:به کودک خود دشنام مده، او را کتک نزن و به او بدی نکن!
۲. جسم سالم بر سلامت روح تأثیرگذار است و تغذیه مناسب بر سلامت جسم. بنابراین، رسیدگی به وضع تغذیه کودکان، به شکل غیرمستقیم، سامان دادن به روح و روان او نیز به شمار می رود.
قطعا این نیاز از بنیادی ترینهاست و زمینه رشد خیل عطیمی از استعدادها را فراهم میکند.
۳. تامین تحصیل:
سواد گره گشای بسیاری از گره های زندگی است. از آنجا که شخصیت کودک در مراحل نخستین زندگی، در خانواده شکل می گیرد، آموختن دانش (خواندن و نوشتن) به کودکان، بر عهده والدین نهاده شده است تا در ابتدای زندگی، آنها را به سلاح دانش مسلح کنند تا به وسیله آن بر مشکلات آینده چیره شوند و این، کوچک ترین وظیفه ای است که از والدین انتظار می رود تا در حق فرزند و پاره تن خود روا دارند. امروزه در جهان توسعه یافته، مراحل نخستین سوادآموزی، امری اجباری است و در این راه، گام های مؤثری نیز برداشته شده است و در کنوانسیون حقوق کودک، بر اساس بند ماده ۲۸، کشورهای طرف کنوانسیون متعهد شده اند: «حق کودک را در قبال آموزش و پروش به رسمیت بشناسند و برای دست یابی تدریجی به این حق و بر اساس ایجاد فرصت های برابر اقدام هایی مانند: اجباری و رایگان کردن تحصیلات ابتدایی برای همگان، تشویق شکل های گوناگون آموزشی متوسطه و در دسترس قرار دادن آموزش عالی برای همگان براساس توانایی ها و به شیوه مناسب را معمول دارند.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز حقوق تحصیلی برای کودکان و عموم مردم به رسمیت شناخته شده است، چنان که بنا بر اصل سی ام قانون اساسی: «دولت موظف است، وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.»
۴. حق تفریح و بازی:
اسلام حق کودک را برای تفریح، آرامش، بازی، فعالیت های خلاق مناسبِ سن خود و شرکت آزادانه در حیات فرهنگی و هنری به رسمیت می شناسد.
بسیار شنیده ایم که امام صادق علیه‌السلام فرموده اند: «باید هفت سال نخست زندگی کودک، آزادانه به بازی و جنبش بدنی صرف شود.»
۵. پرهیز از اعمال خشونت جسمی و روحی به کودک:
بنابر روایات وقتی که مردی در حضور امام علی علیه السلام از فرزند خود شکایت کرد، امام علیه السلام فرمود: «او را نزن، بلکه از او دوری کن (قهر کن)، ولی نه طولانی»
و در کنوانسیون مورد توافق کشورهای اسلامی ماده ۱۷ نیز آمده است: کشورهای عضو، تدابیر لازم را جهت حفاظت از کودک در مقابل موارد ذیل باید به عمل آورند.
بند ۲:تمامی اشکال شکنجه، مجازات تحقیر آمیز یا غیرانسانی در تمامی وضعیتها و حالتها یا قاچاق، ربودن یا داد و ستد وی.
دلیل این همه تاکید بر روی این مساله به این خاطر است که تنبیهات بدنی در زمان رشد كودكان ممكن است باعث ایجاد صدمات جسمی شود، حس انتقام جویی را در آنها زنده كند و صدمات روحی فراوانی به وجود آورد. شخصی كه دوران كودكی اش با تنبیهات بدنی همراه بوده در آینده دچار عقده انتقام جویی می شود و دوست دارد به نحوی این عقده را به دیگران منتقل كند. كودكان به هر دلیلی كه از سوی پدر و مادر تنبیه بدنی می شوند، یا شاهد این رفتار هستند دچار افسردگی شده و سطح یادگیری آنها نزول و قدرت سازگاری آنها در آینده پایین می آید.

^{مهدی بهنیانفر}