افغانستان سرزمینی است که می‌توان گفت از زمان جدایی از ایران دیگر روی آرامش ندیده است. زمانی اشغالگری انگلیسی‌ها، زمانی جنگ داخلی و سپس حمله ارتش سرخ شوروی و سپس جنگ داخلی و طالبان و در ۱۷ سال اخیر نیز حضور نیروهای آمریکایی شرایطی بحرانی را بر این کشور رقم زده است. سال ۲۰۱۹ در حالی آغاز شده که افغانستان همچنان اسیر جنگ و ناآرامی است چنانکه در درگیری‌های اخیر ده‌ها نفر کشته و زخمی شده‌اند. در همین حال فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان از شرایط موجود ابراز نارضایتی کرده و بر بحرانی‌تر شدن وضعیت امنیتی افغانستان تاکید کرده است. وضعیت بحرانی افغانستان در حالی ادامه دارد که این کشور باید خود را برای برگزاری انتخابات آماده سازد چنانکه بر اثر ناامنی سه ماه این انتخابات به تعویق افتاده و به ماه ژوئن موکول شده است.
حال این سوال مطرح است که راهکار پایان بحران چیست و چگونه افغانستان می‌تواند برای انتخابات آماده شود؟ برخی گزینه افزایش نیروهای غربی در این کشور را مطرح می‌سازند و بر این ادعایند که افزایش نیروهای ناتو و آمریکا می‌تواند زمینه‌ساز برقراری امنیت شود. این ادعا در حالی مطرح شده که کارنامه ۱۷ سال حضور این نیروها در افغانستان نشان می‌دهد که آنها نه تنها کارکردی برای برقراری امنیت ندارند بلکه خود عامل بحران‌های بیشتر هستند.
عده‌ای نیز بر لزوم رویکرد به روند داخلی سیاسی تاکید دارند. آنها بر این عقیده‌اند که مشکل اصلی افغانستان عدم انسجام سیاسی است که محور آن را نیز تقابل گروه‌های قومی و طایفه‌ای با دولت مرکزی تشکیل می‌دهد. بررسی روند تحولات افغانستان نشان می‌دهد که این راهکار در کنار برخی مولفه‌های منطقه‌ای و جهانی می‌تواند تحقق بخش این مهم باشد. بر این اساس بسیاری بر لزوم مذاکره میان طالبان و دولت مرکزی تاکید دارند. مذاکره که می‌تواند در قالب برخی تقسیم قدرت‌ها و نیز مقابله واحد با داعش و البته اشغالگران باشد.
به هر تقدیر مقابله با داعش و نیز خروج نیروهای خارجی از افغانستان خواست دولت و بسیاری از جریان‌های سیاسی و قبیله‌ای از جمله بخش‌های عمده‌ای از طالبان است. حال این سوال مطرح می‌شود که این مذاکرات چگونه می‌تواند محقق شود؟ کارنامه مذاکرات قبلی نشان می‌دهد که نه آمریکا و نه کشورهای عربی مانند امارات و عربستان نمی‌توانند میانجی گران خوبی برای مذاکرات باشند چراکه آنها حضوری در منطقه ندارند و صرفا براساس منافع سیاسی این مذاکرات را میزبانی می‌کنند و به دنبال حل ریشه‌ای آن نیستند. بر این اساس باید به دنبال مولفه‌هایی تاثیرگذار و با صداقت تحقق روند صلح بود.
به اذعان بسیاری از کارشناسان پیوند میان کشورهای منطقه شامل ایران، پاکستان و افغانستان می‌تواند راهکاری مناسب برای تحقق این مذاکرات باشد. بر همین اساس است که به خواست دولتمردان افغانستان جمهوری اسلامی پذیرنده مذاکره با طالبان شده تا زمینه‌ساز نزدیکی دیدگاه آنها با دولت مرکزی شود. روندی که به اذعان جهانیان اگر دخالت‌های آمریکا در امور افغانستان نباشد می‌تواند به تحقق صلح و ثبات در افغانستان و منطقه منجر شود.
نویسنده: قاسم غفوری
دریافت صفحه با کد QR