?>?> سیاست روز - جايگاه امربه معروف و نهى از منكردرجامعه اسلامي - نسخه قابل چاپ

کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

جايگاه امربه معروف و نهى از منكردرجامعه اسلامي

امر به معروف و نهی از منکر از پیشینه طولانی برخوردار است و اختصاص به شریعت اسلام ندارد، بلکه...

26 فروردين 1395 ساعت 1:16

مولف : اسد الله افشار


امر به معروف و نهی از منکر از پیشینه طولانی برخوردار است و اختصاص به شریعت اسلام ندارد، بلکه در ادیان و شرایع آسمانی دیگر نیز مورد توجه و تأکید بوده است. (۱) این قانون الهی در شریعت اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد، و آیات متعددی از قرآن کریم به آن اختصاص یافته است. (۲) امر به معروف و نهی از منکر روش پیامبران و شیوه صالحان و فریضه بزرگ الهی است که سایر فرایض به وسیله آن به پا داشته می‌شود و در پرتو آن راهها امن، کسب‌ها حلال، حقوق افراد تامین و زمین‌ها آباد می‌گردد، از دشمنان انتقام گرفته می‌شود و کارها در مسیر صحیح قرار می‌گیرد. هدف خلقت، رسیدن به کمال در سایه سار عبودیت و عروج از نردبان معرفت در راستای لقای خالق هستی است، اما این طی طریق بدان معنا نیست که خداوند سبحان رفع موانع و هموار ساختن راه بندگان به سوی او را وظیفه سالکان طریق حق برنشمارد.
بی‌شک کارآمدی هر نهاد اجتماعی و هر نهاد دینی به این مسئله منوط است که به نهادی قانونمند تبدیل شود. بحث قانون در مورد امر به معروف و نهی از منکر اولین سابقه‌اش به بعد از انقلاب اسلامی هنگام تدوین قانون اساسی برمی‌گردد. اصل هشتم قانون اساسی نهاد جدیدی تاسیس کرد که در تاریخ کشور در بعد قانونگذاری بی‌سابقه است.این اصل مقرر کرد که «در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت.» تعیین کیفیت امر به معروف و نهی از منکر در این اصل یعنی اینکه سازمان و نهادی متکفل این دو فریضه بشود. در بین قوانین موجود در کشور جز این اصل قانون اساسی هیچ بحث تصریح‌شده‌ای راجع به نهاد متولی این دو فریضه وجود ندارد که لازم است برای آن چاره‌اندیشی شود.
اساسا امر به معروف و نهى از منكر، به معناى داشتن حساسيت قوى نسبت به حضور منكرات و عدم حضور معروف‏ها است. مسلمان متعهد يا آن كس كه زندگى اجتماعى فعالى دارد، كسى است كه همواره در پى تحقق هنجارهاى دينى و آرمان‏هاى آن در جامعه است و آنچه مايه تضعيف آنها مى‏شود، از ميان برود. از اين‏رو خود را موظف مى‏داند تا به‏هوش باشد و براى تحقق معروف‏ها بكوشد و در جهت نابودى منكرات عمل كند. اين حساسيت گسترده و عميق ـ بر حسب لزوم ـ گاه به‏صورت پند و اندرز است و گاه در قالب اقدام عملى و ارائه جلوه درستى از معروف. گاه نيز ضرورت اقتضا مى‏كند كه براى حفظ جامعه اسلامى و يا نشر آرمان‏هاى دينى ـ كه خود از برترين معروف‏ها است ـ سلاح برگيرد و به دفاع از آرمان خود برخيزد. پس جهاد نيز يكى از نمونه‏هاى امر به معروف و نهى از منكر است. يكى از معروف‏هاى اجتماعى و يكى از وظايف دولت، تأمين حقوق همه شهروندان خود است. امر به معروف و نهى از منكر نيز با گستره‏اى كه دارد، در پى تأمين اين هدف است. فلسفه حكمرانى آن است كه ستمديدگان از هرگونه ستمى ايمن باشند و حدود الهى بر زمين نماند. بدين‏ترتيب، با اختياراتى كه دولت در جهت مصالح مردم دارد، بايد در اين مسير حركت كند و حقوق عامه را تأمين نمايد. اساسا معيار صلاح و پاكى امت و اجتماع آن است كه حق هر ذى‏حقى به او برسد.
امر به معروف و نهى از منكر، براى بقا و سلامت جامعه نقش سلسله اعصاب را دارد و به مسئولان و تصميم‏گيران مى‏گويد كه دركجا چه نقصى وكمبودى مشاهده مى‏شود، تا تصميمات لازم اتخاذ شود. حال اگراين كاركرد را از امر به معروف بگيريم، عملا مسئولان جامعه را از شناخت وضعيت واقعى اجتماع محروم ساخته و درهاى اطلاعات درست را برروى آنان بسته‏ايم. از سوى ديگر كارگزاران و كارمندان دولتى، عموما به اين گرايش دارند كه همه چيز را خوب و اوضاع را بر وفق مراد وانمود كنند. نتيجه اين وضعيت آن است كه در درازمدت نواقص موجود در جامعه و كاستى‏ها شدت مى‏يابد و ناهنجارى‏ها جاى هنجارهاى سالم را مى‏گيرد و تنها هنگامى حكمرانان متوجه وضعيت حقيقى جامعه مى‏شوند كه ديگر نمى‏توان كارى كرد. مهم‏ترين كاركرد اجتماعى امربه معروف و نهى از منكر، تأمين حقوق همگان، اصلاح عامه، بازداشتن بدكاران، ممانعت از تجاوز به محرومان، حفظ نظام اجتماعى سالم، برقرارى عدالت و نگه‏داشت نظام ارزشى و اخلاقى جامعه است. اگر اين فريضه ترك شود، به‏تدريج صالحان مست قدرت مى‏شوند و تباه مى‏گردند، يا شريران بر مسند قدرت مى‏نشينند و آن‏گاه دعاى نيكان مستجاب نمى‏شود؛ چرا كه خودكرده را تدبير نيست.


کد مطلب: 95495

آدرس مطلب :
https://www.siasatrooz.ir/fa/note/95495/جايگاه-امربه-معروف-نهى-منكردرجامعه-اسلامي

سیاست روز
  https://www.siasatrooz.ir