در حالی ایران منتظر اقدامات عملی اروپا برای جبران خسارات وارده از بازگشت تحریمهای آمریکا پس از خروج از برجام استف اروپا بسته حمایتی به ارزش ۱۸میلیون یورویی را تصویب میکند که ربطی به بسته اقتصادی برجام ندارد و برای اجرای پروژههای توسعهای تخصیص داده شده است، این بسته یادآور پیشنهادهای اروپاییها به ایران در دوران مذاکرات هستهای دولت اصلاحات است، پیشنهادهایی که حسن روحانی آنها را مضحک و توهینآمیز خوانده بود.
به بیان دیگر اروپا به جای اقدامات عملی و قاطعانه به حاشیه پرداخته که هیچ سودی را عاید ملت ایران نمیکند.
در شرایطی که ایران در انتظار اقدامات عملی اروپا برای جبران خسارات وارده از بازگشت تحریمهای آمریکا پس از خروج از برجام است، کمیسیون اروپا خبر داده یک بسته حمایتی از ایران به ارزش ۱۸ میلیون یورو متمرکز بر بخش خصوصی را تصویب کرده است.
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این باره گفت: با این اقدامات، اتحادیه اروپا حمایت خود از مردم ایران و [حمایت از] توسعه پایدار و صلحآمیز آنها را نشان میدهد. این اقدام مشوّقی برای مشارکت بیشتر همه طرفین، در ایران بهویژه در بخش خصوصی است.
پیرامون برخی حاشیههای بودجه ۱۸میلیون یورویی، بهرام قاسمی اعلام کرد: این بودجه ۱۸ اروپا مربوط به همکاریهای ایران با نهاد اتحادیه اروپایی است و ربطی به بسته اقتصادی پیشنهادی اروپا ندارد که قرار است در چارچوب برجام ارائه شود. توافق هستهای منعقد شده میان ایران و ۱+۵ در تیرماه سال ۹۴، پس از دو سال و نیم اجرای تعهدات یکطرفه تنها از سوی تهران با خروج آمریکا سرنوشت نامعلومی پیدا کرده است.
در این شرایط، طرفهای اروپایی برجام مدعی ادامه اجرای تعهدات خود شدهاند اما، نکته مهم ناکافی بودن تلاشهای اتحادیه اروپا برای حفظ توافق هستهای است که مقامات کشورمان نیز بارها به آن اذعان کردهاند.
از زمان خروج آمریکا از برجام، تعداد زیادی از قراردادهای میان ایران و شرکتهای اروپایی لغو یا تعلیق شده است که قرارداد با توتال، قرارداد خرید هواپیما و قرارداد با پژو مهمترین آنها هستند. همچنین شرکتهای مختلف اروپایی در چند ماه اخیر از ایران خارج شده و همکاری با کشورمان را متوقف کردهاند که نمونه اخیر آن توقف پرواز سه شرکت هواپیمایی بزرگ اروپایی به ایران است.
اروپا به ایران وعده داده بود هر شرکتی که به خاطر تحریم آمریکا، ایران را ترک کند مورد تحریم قرار خواهد داد اما، این وعده تاکنون عملی نشده و دست ایران از شراکت با اروپاییها در گردو باقی مانده است.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نسبت به خبر منتشر شده در زمینه کمک ۱۸ میلیون یورویی اتحادیه اروپا به ایران واکنش نشان داد و گفت: این اقدام اروپاییها سیگنال ضعیفی در حوزه عملی است و انتظار این است که اروپاییها قویتر عمل کنند.» به گزارش خانه ملت، حشمتالله فلاحتپیشه با اشاره به کمک ۱۸ میلیون یورویی اتحادیه اروپا به ایران اظهار کرد: اتحادیه اروپا رقم ناچیزی را برای کمک به ایران درنظر گرفته زیرا جرایم و اقداماتی که آمریکاییها علیه ایران شکل دادهاند، بسیار بیشتر است.
او با بیان اینکه ایران چند انتظار از اتحادیه اروپا دارد، افزود: در قالب قانون انسداد، اتحادیه اروپا باید جرایم و تشویقهایی را برای شرکتهای اروپایی در نظر بگیرد تا تفاوتی میان شرکتهای اروپایی که با ایران همکاری میکنند و شرکتهایی که همکاری خود را با ایران قطع میکنند، وجود داشته باشد. فلاحتپیشه با اشاره به اینکه آمریکا بهدنبال آن است که شرکتهای اروپایی با ایران همکاری نکنند، ادامه داد: کمک مالی اتحادیه اروپا به ایران، روشی برای مقابله با سیاستهای دولت آمریکا علیه ایران است، البته باید رقم سیاستهای تشویقی اتحادیه اروپا بهگونهای باشد که امکان تشویق شرکتها را میسر کند.
نماینده مردم اسلامآباد غرب و دالاهو در مجلس شورای اسلامی گفت: انتظار دوم ایران این است که اروپاییها همانطور که در صحبتهای اولیه خود بر تشکیل صندوقی یورو پایه تاکید کردند، اکنون نیز این موضوع را پیگیری کنند. براساس این طراحی، ایرانیها باید بتوانند مبادلات دلاری خود را در قالب یورو انجام دهند؛ ولی متاسفانه هنوز این کار انجام نشده است. نکته دیگر آن است که اروپاییها در زمینه صادرات نفت، مبادلات گاز و انرژی هنوز کار محکمی را صورت ندادهاند، اقدامی که اروپاییها تحت عنوان «کمک ۱۸ میلیون یورویی اتحادیه اروپا به ایران» انجام دادهاند، سیگنال ضعیفی در حوزه عملی است. البته این اقدام اتحادیه اروپا یکی از اولین اقدامات عملی آنها است که مثبت ارزیابی میشود ولی بهطور کلی سینگال ضعیفی است و انتظار این است که اروپاییها قویتر عمل کنند.
حالا در این شرایط، به ناگاه اروپاییها خبر از تصویب بسته حمایتی ۱۸ میلیون یورویی میدهند که یادآور پیشنهادات اقتصادی آنها در جریان مذاکرات هستهای اوایل دهه ۸۰ است که حسن روحانی آنها را تحقیرآمیز خواند و علی لاریجانی از آن به عنوان آبنبات یاد کرد.
حسن روحانی در صفحات ۵۹۶، ۵۹۷ و ۵۹۸ کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هستهای درباره مذاکرات هستهای ایران با کشورهای اروپایی در دولت اصلاحات، درنهایت به شکست این مذاکرات اشاره کرده و تاکید میکند: بعد از نزدیک به دو سال مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی، آنها قصد به نتیجه رسیدن و حل کردن پرونده هستهای ایران را نداشتند و یک بسته پیشنهادی تحقیرآمیز به ایران دادند.
روحانی در صفحه ۳۷۶ کتاب خود مینویسد: در حوزه اقتصادی هم کار به این دلیل پیش نمیرفت که ما میگفتیم تحریمها باید شکسته شود اما آنها میگفتند اینها مراحلی دارد و در کوتاهمدت نمیتوان به نتیجه رسید. ما دیدیم که گویی میخواهند بحث را چند سال ادامه دهند. در ضمن اروپاییها میگفتند بر فرض که این تحریمها را برداریم، شما باید مشکلتان را با آمریکا نیز حل کنید.
برای اینکه در شرایط تحریم آمریکا، شرکتهای ما با شما کار نمیکنند. پیشنهادهای اقتصادی آنها هم در حد دادن وام و خرید گاز از ایران یا ادامه مذاکرات در خصوص موافقتنامه تجارت و همکاری بود.
آقای روحانی پس از تشریح جزئیات پیشنهادهای اروپاییها به ایران، در دهه ۸۰ مینویسد: درمجموع پیشنهاد مذکور در زمینه تقاضاها از ایران بسیار طولانی اما در مورد پیشنهادهای ارائهشده به ایران بهطور مضحکی کوتاه و نارسا میباشد. فقدان هرگونه تلاش برای ایجاد ظاهری متوازن، این پیشنهاد را به دستور استعماری کاپیتولاسیون شبیه میسازد. پیشنهاد یادشده توهینی به تمام ملت ایران است که سه کشور اروپایی باید به خاطر آن از ملت ایران پوزش بطلبند.
در مرداد ماه سال ۸۴، سه کشور اروپایی پیشنهاداتی به ایران میدهند که در قبال تعلیق فعالیتهای هستهای ایران، وعده داده شده بود چون قرار است چرخه سوخت هستهای در ایران جمع شود بالاخره ده ها دانشمند، کارگر و تکنسین بیکار می شوند. سه کشور اروپایی متعهد می شوند که برای آن ها داخل ایران، کار پیدا کنند.
علی لاریجانی در انتقادات به مذاکرات سالهای بین ۸۲ تا ۸۴ با کشورهای اروپایی و مسئول وقتش یعنی حسن روحانی، اصطلاح دُرّ غلتان و آب نبات را بهکار برد. لاریجانی که بعد از حسن روحانی به دبیری شورای عالی امنیت و مذاکرات با طرفهای خارجی رسید، تاکید داشت که ما دُرّ غلتان نمیدهیم تا آبنبات بگیریم.
لاریجانی چنان بر این نظر استوار بود که در ۶ آذر ۸۶، در جلسه پرسش و پاسخ با دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان در پاسخ به سوالی درباره انتقاداتش از روحانی گفته بود: در آن زمان که آقای روحانی مسئول مذاکرات مسائل هستهای ایران بودند، از راههایی استفاده میکردند که راههای صحیحی برای مذاکره نبود و من مکررا به آنها درخصوص عواقب اینگونه مذاکرات هشدار داده بودم که هنوز هم معتقدم در آن زمان دُرّ غلتان را دادیم و آبنبات گرفتیم.
به نظر میرسد اروپاییها باز هم به دنبال پیشنهادات مضحک و تحقیرآمیز به ایران هستند؛ در حالی که با پیروی شرکتهای اروپایی از تحریمهای آمریکا، ۳۵ میلیارد دلار قرارداد خرید هواپیما، ۵ میلیارد دلار قرارداد توتال، میلیاردها دلار قرارداد با پژو و رنو و دهها میلیارد دلار فروش سالانه نفت ایران در معرض خطر قرار گرفته، اروپا بسته ۱۸ میلیون یورویی ارائه کرده که پول یک روز درآمد ارزی ایران هم نیست. مشرق