گرمایش زمین و تغییر اقلیم را می‌توان از چالشی‌ترین بحث‌های قرن حاضر دانست. برخی از دانشمندان معتقد هستند که زمین در حال گرم شدن است و دلیل اصلی آن نیز افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت. در مقابل اما برخی از دیگر از دانشمندان این دلیل این گرمایش را حاصل عوامل دیگری ازجمله فعالیت‌های خورشیدی می‌دانند. بااین‌حال کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) بعد از شکست اولین پروتکل جامع تغییرات اقلیم در سال ۲۰۱۲ توانست در نشست بیست و یکم خود نظر موافق کشورهای حاضر را برای یک توافق جدید در این حوزه جلب نماید.
توافق حاصل‌شده که تحت عنوان موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس شناخته می‌شود، منابع انرژی مانند نفت و گاز را عامل اصلی افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای معرفی می‌کند از همین رو خواستار به صفر رساندن تولید و مصرف این منابع شده است. موضوعی که دربند ۱ ماده ۴ توافق پاریس دیده می‌شود. این بند بیان می‌دارد که به‌منظور دستیابی به دمای مدنظر (کاهش ۲ درجه‌ای) باید تا نیمه دوم قرن حاضر یعنی سال ۲۰۵۰، انتشار گازهای گلخانه‌ای باید به صفر برسد (حذف گازهای گلخانه‌ای).ازاین‌رو کشورهای دارنده منابع انرژی واکنشی متفاوت به موافقت‌نامه پاریس نسبت به کشورهای فاقد منابع انرژی داشتند. البته بسیاری از کشورهای فاقد نفت و گاز هستند ولی منابع زغال‌سنگ دارند نیز تمایلی به اجرای این موافقت‌نامه ندارند. چراکه این منابع را برای توسعه اقتصادی خود ضروری می‌دانند. در ادامه به بررسی واکنش کشورهای به موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس خواهیم پرداخت.
•ایالات‌متحده: در بین کشورهای دارنده منابع انرژی، ایالات‌متحده اولین واکنش را نسبت به توافق پاریس داشت و اعلام کرد که به دلیل تشکیک در مبانی علمی و نیز حذف بیش از ۶.۵ میلیون شغل در صنعت از این توافق خارج می‌شود و در سال ۲۰۱۷ نیز از موافقت‌نامه پاریس خارج شد. این اقدام در حالی بود که آمریکا، متعهد به کاهش ۲۶ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای ظرف ۱۰ سال آینده بود.
•قطر: قطر ازجمله مهم‌ترین رقبای ایران در صادرات گاز است. این کشور در سند تعهدات ملی (NDC) خود تأکید کرده است که به دلیل وابستگی قدرت اقتصادی این کشور به صادرات نفت و گاز، پیش‌بینی می‌شود که اجرای تعهدات منجر باعث ایجاد فشار بر معیشت مردم شود ازاین‌رو این تعهدات باید بررسی شود تا با اصول توسعه پایدار در تضاد نباشد. این در حالی است که قطر در حوزه نفت و گاز هیچ تعهدی نداده و تنها ذکر کرده است که این کشور با صادرات گاز پاک (LNG) به‌صورت غیرمستقیم در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان نقش ایفا می‌کند. تعهدات قطر در موافقت‌نامه پاریس شامل مواردی چون زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تحقیق و توسعه در حوزه انرژی‌های پاک و حوزه آموزش است.
علاوه بر این کشورها، کشورهای دیگر مانند عربستان و کویت نیز تلاش کرده‌اند تا مانع ایجاد تعهدات سنگین در راستای کاهش حذف منابع نفت و گاز از سبد انرژی جهانی شوند. در همین راستا این کشورها با همکاری آمریکا و روسیه در نشست چهل و هشتم کمیته بین‌الدولی تغییرات اقلیم (IPCC) در کشور کره جنوبی و بیست و چهارمین اجلاس کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) در ورشو لهستان است. مانع تصویب کاهش ۲۵ درصدی کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت و گاز شدند.
در این میان اما بسیاری از کشورهای فاقد منابع انرژی نیز واکنش مثبتی نسبت به موافقت‌نامه نداشته‌اند که واکنش برخی از آن‌ها در این مجال می‌آید:
•ترکیه: ترکیه به‌عنوان کشوری که در سال‌های اخیر نیز رشد اقتصادی بسیار مناسبی را تجربه کرده است در نظر داشت تا با پیوستن به این موافقت‌نامه بتواند از کمک‌های مالی و فنی ذکرشده است در موافقت‌نامه بهره بگیرد. با خروج آمریکا از توافق پاریس اما رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرد احتمال دارد ترکیه به این موافقت‌نامه نپیوندد. قابل‌ذکر است این کشور تاکنون نیز به‌صورت رسمی به توافق پاریس نپیوسته است.
•آلمان: کشور آلمان که به‌عنوان یکی از کشوهای حامی محیط‌زیست شناخته می‌شود ونیز یکی از حامیان اصلی موافقت‌نامه پاریس از ابتدا تاکنون بوده، خود یکی از بهره‌برداران اصلی زغال‌سنگ در جهان است. آلمان در سال ۲۰۱۸ هشتمین کشور در جهان و دومین کشور در قاره اروپا بعد از روسیه در مصرف زغال‌سنگ است. قابل‌ذکر است که به گفته موافقان موافقت‌نامه پاریس، زغال‌سنگ تولیدکننده ۴۵ درصد گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت است.
•ژاپن: ژاپن به‌عنوان میزبان نشست اخیر G۲۰, تهیه‌کننده بیانیه صادرشده در آن نشست مبنی بر حمایت از موافقت‌نامه پاریس در سال ۲۰۱۸ با مصرف ۱۱۷.۵ میلیون تن زغال‌سنگ در سال، سومین کشور مصرف‌کننده این منبع انرژی در جهان است. از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد که این سالانه ۵ میلیارد دلار برای گسترش فناوری استخراج زغال‌سنگ سرمایه‌گذاری می‌کند. بناتر نکات فوق می‌توان نتیجه گرفت که برخلاف ادعاهای صورت گرفته مبنی بر پایبندی و اجماع جهانی نسبت به موافقت‌نامه پاریس و تلاش برای کاهش دمای کره زمین، حتی حامیان این توافق نیز تنها منافع اقتصادی خود را دنبال می‌کنند.
نویسنده: صمد محمدی
دریافت صفحه با کد QR