میز گرد بررسی غذا و آشپزی با حضور علی زمانی، استاد دانشگاه و دبیر علمی ایده بازار خوراک و نوشیدنی دانشگاه امیرکبیر ،دکتر سوده رازقی جهرمی، متخصص علوم تغذیه و استادیار گروه تغذیه بالینی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر مستانه تابش، مشاور تغذیه و رژیم درمانی مرکز تحقیقات چاقی دانشگاه علوم پزشکی تهران، جعفر صفوی، مدیر یکی از رستورانهای زنجیرهای معتبر تهران و جمعی از دانشجویان آشپزی و هتلداری برگزار شد.
در این نشست در رابطه با انواع تیستر فیک و واقعی ، طراحی منو و نقش آن در رستوران ها، رستورانهای سلامت در جامعه ، گردشگری و غذا بحث و گفتوگو شد.
تیستر واقعی نداریم
تیستر به خانمها و آقایانی گفته میشود که متخصص نظر دادن درباره غذاها هستند. اما برخلاف روشهایی که در دنیا برای این شغل تخصصی وجود دارد و کارشناسان بهصورت مخفیانه یا بدون اعلام قبلی به رستورانها میروند، در ایران این بررسی خوشمزه، با تبلیغات و جنجال زیاد همراه و تبدیل به یک شغل پرسود و پرطرفدار در شبکههای اجتماعی شده است. از سوی دیگر اساتید و متخصصان صنعت غذا و نوشیدنی هم معتقدند این نوع تبلیغات افراد بدون تخصص، باعث بالا رفتن مصرف فستفود در کشور شده که در آینده، اثرات بدی در جامعه و شیوع بیماریها خواهد داشت.
علی زمانی ، دبیر علمی ایده بازار خوراک و نوشیدنی دانشگاه امیرکبیر نیز با معرفی چند نمونه از تیسترهای فعال در فضای مجازی ایران گفت: این افراد بنام تیستر در فضای مجازی فعالیت میکنند که اغلب آنها نه تنها تیستر نیستند بلکه از حداقل اطلاعات لازم هم برخوردار نیستند.
در همین حال یکی از کاربران فضای مجازی در مطالبی تحت عنوان : « چرا نباید ... را در اینستاگرام فالو کرد؟ » در تحلیل خود در رابطه با رفتارهای تغذیهای این تیستر معروف کشور گفته است این شخص با توجه به اینکه خودش نیز از بیماری رنج می برد و مبتلا به نقرس نه تنها خودش رژیم غذایی سالم را رعایت نمی کند بلکه مردم را هم به خوراکیهای غیر سالم تشویق میکند و نباید آنرا دنبال کرد.
تیستر واقعی کیست؟
به گفته زمانی، تیستر واقعی کسی نیست که غذایی را مانند تیسترهای فضای مجازی ( مفت ) در رستوران نوش جان کند و به دیگران بگوید بیایید اینجا پول خرج کنید و این غذا را بخورید بلکه کسی است که راجع به زیبایی شناسی، جامعه شناسی، فرهنگ شناسی و آشپزی غذا اطلاعات دارد و حتی وقتی وارد یک رستوران میشوند محل رستوران را نیز از نظر محیطی ، نور ، بو و عطر ، برخورد کارکنان ، بهداشت و سلامت غذایی بررسی میکند. وی افزود: بسیاری از تیسترها ( منتقدین غذا ) اغلب ناشناس به رستورانها رفته و نظرشان را نیز با نامهای مستعار در رسانههای معروف دنیا مانند گاردین و ایندیپندنت منتشر میکنند.
پرهیز از اسمهای ناشناخته در منوها
مبحث دیگر در این نشست در رابطه با طراحی منو بود. منو در رستوران حکم ویترین را دارد بنابراین طراحی آن خیلی مهم است.
به گفته علی زمانی ، که یکی از اساتید آموزش طراحی منو است و جزوههای او در دست دانشجویان همواره در چرخش است در یک جمله ساده میشود گفت : منو باید ساده و مختصر باشد. به این ترتیب مشخص میشود منوهای چند صفحهای که اغلب دارای بخشهای مختلف و با اسمهای عجیب و غریب است نه استاندارد و نه مطلوب مشتری هستند.
ترویج غذاهای خارجی در غیاب غذاهای متنوع ایرانی
غذاهای ایتالیایی و ترکی در حالی روز به روز در حال رشد هستند و بیم آن میرود که تعداد رستورانهای آنها از تعداد رستورانهای ایرانی بیشتر شود که ایران با داشتن هزاران نوع خوراکی ، بهره برداری از ظرفیت گردشگری و حتی تنوع بخش گردشگری غذایی را فراموش کرده است.
استاد دانشگاه و دبیر علمی ایده بازار خوراک و نوشیدنی دانشگاه امیرکبیر ، با اشاره به کارهای پژوهشی که بخش دانشگاهی کشور در رابطه با فرهنگ آشپزی اقوام انجام داده اظهار داشت: با وجود اینکه بودجههایی به این موضوع اختصاص داده شده ولی در جایی بی تاثیر مصرف میشود و این بودجهها هیچ وقت دست ما نمیرسد ، ما خودمان اقدام به این پژوهش کردیم ولی توان ما محدود است و اگر قرار باشد در رابطه با آشپزی و غذای اقوام کاری انجام شود باید ملی باشد نه شخصی. زمانی با اشاره به خلاء رستورانهای زنجیرهای اقوام در ایران تصریح کرد: من قول میدهم اگر در حال حاضر کسی بر روی این پروژه در ایران سرمایهگذاری کند موفق میشود ولی باید همراه با پژوهش باشد و هر شهری روی غذای خودش کار کرده و آنرا معرفی کند. وی با تاکید بر تنوع بسیار زیاد غذاهای ایرانی ادامه داد: در خراسان شمالی ما فقط ۱۴ یا ۱۵ نوع اشکنه داریم و اشکنه خودش از زیر مجموعههای سوپ است و سوپ از فرهنگ غذایی ایران به فرنگ رفته است.
۳۰۰۰ سال تاریخ قهوه خوری در ایران
وی با اشاره به تاریخ ۴۰۰ ساله انگلستان بعنوان قدیمیترین وارد کننده قهوه از آفریقا ، قهوه خوری در ایران را دارای ۳ هزار سال تاریخ خواند و گفت: بزرگترین و معروف ترین قهوه خانه های ما در زمان شاه عباس صفوی در کاروانسراها دایر بودهاند و شاه عباس از قهوه خانهها بعنوان یک رسانه استفاده می کرد و حتی در آنها مخبر میگذاشت و روزانه جویا اخبار شان میشد.
قهوه خانه ۲۴ ساعته
یکی از ویژگیهای قهوه خانه یا کافی شاپهای امروزی ۲۴ ساعت بودن آنهاست . موضوعی که در زمان شاه عباس رعایت میشد. این استاد دانشگاه با اشاره به تحقیقات وسیعی که در این رابطه داشته ادامه داد: یکی از دلایلی که من معتقدم در ایران کافی شاپ نداریم ، این است که کافی شاپ باید ۲۴ ساعته باشد و در اروپا کافی شاپ را اینگونه می شناسند ولی ما در ایران فعلی این را نداریم ( در زمان شاه عباس داشتیم).
چایخانه ، قهوه خانه یا کافی شاپ
علی زمانی ، ورود چایخانه را به ایران مربوط به ۱۵۰ سال قبل خواند و گفت: در آن زمان چای و از چین به ایران آمد و ما قهوه خانه را به خارجی ها دادیم و چایخانه را گرفتیم و دوباره چایخانه و قهوه خانه را دادیم و بجای آنها کافی شاپ و قلیان خانه گرفتیم.
تجارت میلیاردی قهوه
وی در بخش دیگری از این میزگرد تجارت قهوه را در بین تجارتهای تمیز دنیا پس از نفت دارای دومین مقام جهانی عنوان و اظهار کرد: روزانه ۵۶۰ میلیون فنجان فهوه در دنیا نوشیده میشود و کشت قهوه هر سال با سال قبل تفاوت دارد و تقریبا مشابه کشت برنج در ایران است.
سبک زندگی ، عامل مهم سلامتی
در ادامه این میزگرد ، دکتر سوده رازقی جهرمی، متخصص علوم تغذیه و استادیار گروه تغذیه بالینی دانشگاه شهید بهشتی، گفت: سلامتی ما ۵۵ درصد مربوط به شیوه زندگی، ۲۰ درصد عوامل محیطی ، ۲۰ درصد ژنتیک و ۵ درصد دسترسی به سرویسهای بهداشتی است در صورتیکه در تمام دنیا از جمله ایران ۴ درصد هزینهها صرف شیوه زندگی شده و ۸۰ درصد هزینه ها صرف سرویسهای بهداشتی می شوذ درحالیکه اگر شیوه زندگی افراد درست شود دیگر کارشان به درمان و جراحی و ... نمی کشد که نیاز به سرویسهای بهداشتی داشته باشند. وی افزود: در سبک زندگی ورزش و تغذیه نقشی بسیار مهم دارند.
مصرف بالای خوراکی بیماری زا در ایران
یکی از مواردی که در رابطه با غذا مهم است میزان سرانه مصرف برخی خوراکیهای بیماری زا مانند شکر ، روغن ، نمک و نان است. دکتر رازقی در رابطه مصرف نان در ایران گفت: نوع و میزان مصرف نان در ایران خیلی اشکال دارد چراکه اغلب نانهایی که در اختیار عموم مردم است و سنتی تهیه میشوند نه تنها سفید ( بدون سبوس ) هستند بلکه در تمام مراحل کاشت ، داشت ، برداشت ، ذخیره ، آرد کردن و پخت ایراد دارند با این وجود سرانه مصرف نان در ایران ۱۵۰ کیلوگرم در سال است که در دنیا مقام اول را داریم. بنابر این توصیه ما به مردم استفاده بیشتر از نانهای صنعتی است چراکه حداقل از نظر پخت استانداردتر هستند. وی در رابطه با مصرف شیرین کنندهها ( قند و شکر ) نیز گفت که سرانه مصرفمان سه برابر دنیا است. اودر رابطه با مصرف نمک نیز گفت که مصرف استاندارد آن روزی ۶ گرم ولی در ایران این رقم تقریبا دو برابر است. همچنین به گفته دکتر مستانه تابش، مشاور تغذیه و رژیم درمانی مرکز تحقیقات چاقی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سرانه مصرف روغن در ایران بنابر گزارشی ۱۴ تا ۱۵ کیلو و بنابر گزارشی ۱۸ کیلوگرم است که در هر حال بالاست.
شیوع بیمارهای قلبی و دیابت با غذا مرتبط است
دکتر رازقی ، بیمارهای فلبی و عروقی را نیز در ارتباط مستقیم با سبک زندگی افراد خواند و گفت بنا بر آمارهای غیر رسمی هر ۴۵ دقیقه ، یکنفر در تهران به دلیل مشکلات فلبی به مراکز درمانی مراجعه می کند. به گفته وی ابتلا به دیابت و رشد آن در ایران نیز به دلیل سبک زندگی و بخصوص نوع غذاهای مصرفی ماست. دکتر تابش ، نیز در این رابطه اظهار داشت: در یک مطالعهای که شخصا در ایران داشتم مشخص شد با وجود اینکه دسترسی به داروهای کنترل دیابت در ایران راحت و ارزان است ولی فقط ۲۰ درصد این بیماری کنترل میشود که نشان میدهد مشکل در جای دیگری است و از ۴۲ عامل تشدید دیابت غذا جزو ، ۷ عامل نخست است.وی افزود: بنابر گزارشی مربوط به سال ۹۷ ، هر ایرانی ماهانه ۲۵ وعده غذایی خود را از بیرون تهیه میکند و ۴۸ درصد خانوادهها هفتگی فست فود مصرف میکنند بنابر این سلامت رستورانها ، فست فودها و ... عمومی و حتی غذاهای آماده طبخ میتواند در سلامت جامعه ما تاثیر بسزایی داشته باشد. او مصرف نوشابههای رژیمی را نیز در نوع خود مضر دانست و ادامه داد: متاسفانه برخی برای کاهش اثرات نوشابههای معمولی این نوع نوشابهها را در رژیمشان میگنجانند درصورتیکه این نوع نوشابهها هم سالم نیستند چراکه مطالعات صورت گرفته نشان داده که این نوشابهها در زوال عقل، سکته و حتی سرطان موثر هستند علاوه بر این فرد چون تصور میکند از خوردن آنها ضرر نمیکند در خوردن بقیه خوراکیهای ممنوعه هم جسورتر میشود. یکی از تبعات گرانی و تورم کشورها تاثیرات مستقیم آن بر سبک زندگی مردم است.
اصلاح سفره خانواده ها و تشویق آنها به سمت غذای سالم در صورتی تاثیرگذار است که امکانات مالی خانواده برای تهیه اقلام سالم وجود داشته باشد از طرفی همانطور که پیشتر گفته شد اگر دولت در این رابطه سرمایهگذاری نکند ناچار است در بخش پر هزینهتر درمان و خدمات بهداشتی هزینه کند که احتمال موفقیتش هم تاحدی کاهش مییابد.
نویسنده: میترا یزدچی