فاز اول تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران آغاز شده و این رژیم تلاش دارد تا در ذیل بیشترین فشار تحریمی، خواسته‌هایش را به تهران تحمیل کند؛ البته برایش خوشایند است تا با کشاندن جمهوری اسلامی ایران پای میز مذاکره امتیازات لازم را از این طریق از ایران بگیرد.
دولت کنونی آمریکا به دنبال کوتاه کردن دست ایران از معادلات منطقه‌ای است و در این مسیر از هیچ اقدامی و نیرنگی فروگذار نمی‌کند، این روزها نیز نمایندگان کاخ سفید دوره‌گردی خود را به کشورهای مختلف آغاز کردند تا بتوانند برای اعمال موفق این تحریم‌ها شریک جرم‌های متعددی را با خود همراه کنند. البته مقامات کشورمان به صراحت گفتند که با شرایط کنونی آمریکا پای میز مذاکره و توافقی جدید نخواهند رفت.
امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌و‌گو با سیاست روز به تبیین و تحلیل رفتار و هدف کنونی واشنگتن در قبال تهران پرداخته که این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم.

آمریکا برای کشاندن ایران پای میز مذاکره به جز تحریم از چه ابزار دیگری ممکن است استفاده کند؟ آیا به ابزاردیگری برای اینکه بتواند خواسته‌هایش را به تهران تحمیل کند، متوسل خواهد شد؟
ایالات متحده آمریکا یک سیاست چندوجهی را درپیش گرفته است؛ قبلاً هم این سیاست بوده اما، خب هم‌اکنون بعضی از بخش‌های آن پر رنگ‌تر شده است. جنگ و تحریم‌ها بخشی از این عملیات بزرگتر است که می‌شود جنگ اقتصادی، فشار براقتصاد ایران، جلوگیری از پیشرفت اقتصادی و در نهایت ایجاد نارضایتی در درون کشور و نیز اخلال در فرآیند عادی نظام تطبیقی اقتصادی که موجب اعتراضات اقتصادی و معیشتی در کشور می‌شود نام برد.
به قول معروف منجر به این خواهد شد که شورش تهیدستان علیه نظام رخ دهد و جمهوری اسلامی تصمیم بگیرد برای خروج از این وضعیت و رفع خطر فروپاشی از درون با ایالات متحده به توافق برسد اما، جدا از این مسیر اقدامات دیگری که آمریکایی‌ها انجام می‌دهند، تلاش برای منزوی کردن ایران به قصد دسترسی تهران به اقتصاد جهانی و جلوگیری از همکاری‌های منطقه‌ای ‌و بین‌المللی، دامن زدن به اعتراضات اجتماعی و فعال کردن برخی از گسل‌های اجتماعی از طریق تحریک احساسات قومی و مذهبی مردم در کشور، دامن زدن به اختلافات ایران با بخشی از همسایگان و کشورهای منطقه، حمایت از گروه‌های جدایی‌طلب و گروه‌های تروریستی که به طور شاخص و بارزترینشان منافقین هستند که افراد نزدیک به مقامات ارشد آمریکا نیز در این تجمعات منافقین شرکت می‌کنند و نیز ایجاد نا امیدی و درعین حال تشدید اختلافات میان جناح‌ها و از بین بردن وحدت بین آحاد مردم، اینها مجموعه‌ای از اقداماتی است که آمریکا در دستور کار قرار داده است. 

با توجه به اینکه مقام معظم رهبری فرمودند مذاکره با آمریکا ممنوع است "نه مذاکره می‌کنیم ونه جنگی اتفاق می‌افتد" آیا ممکن است تهران در شرایطی قرار گیرد که با واشنگتن وارد مذاکره شود؟
واقعا نمی‌توانم به این سؤال به این شکل جواب بدهم. مقام معظم رهبری بسیار شفاف و گویا در این ارتباط صحبت کردند، ایشان مذاکره را در شرایط کنونی نفی کردند، این به این معنی است که حداقل تا زمانی که "دونالد ترامپ" بر سر کار است و اگر اتفاقی برایش رخ ندهد تا دوسال دیگر، اگر تمدید شود ۶ سال دیگر، هدف گذاری کردند مذاکره انجام نگیرد.
من نمی‌خواهم به فرمایشات رهبر معظم انقلاب تعریضی وارد کنم اما، مسلما اگر رفتارآمریکا تغییر کند و اقداماتی که اخیراً انجام داد، بحث خروج از برجام و انواع و اقسام تحریم‌ها و نیز ارعاب و تهدیدات را کنار بگذارد شاید زمینه برای تغییر دیدگاه ایران برای مذاکره ایجاد شود فعلاً که هیچ چشم اندازی دیده نمی‌شود و تا وقتی تغییری در رفتار ایالات متحده آمریکا دیده نشود، محلی از اعراب ندارد که بخواهیم بگوییم آیا ایران با دولت کنونی آمریکا مذاکره خواهد کرد یا نه! 

هدف اصلی آمریکا از این همه فشار و تحریم علیه ایران چیست؟
کف خواسته‌های ایالت متحده آمریکا تغییر رفتار ایران است؛ حالا این تغییر رفتار بیشتر به نظر می‌رسد که برای دولت کنونی، رفتارهای منطقه‌ای ایران حائز اهمیت است. در دوره باراک اوباما اولویت، برنامه‌های هسته‌ای ایران بود و توافقات حاصله نیز به منظور تغییر سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی مورد نظر قرار گرفته بود؛ در حال حاضر برای دولت ترامپ اولویت، فعالیت‌های منطقه‌ای ایران اهمیت دارد و امیدوار هستند تهران با تطمیع، تهدید و یا ارعاب به مناسبات تعریف شده ایالات متحده آمریکا در منطقه غرب آسیا تن دهد.
بطور مثال جمهوری اسلامی ایران از دولت بشاراسد و حزب‌الله حمایت نکند، از سوریه و عراق خارج شود و رابطه‌اش را با عربستان بهبود بخشد؛ اگر هم قرار نیست بین ایران و رژیم غاصب صهیونیستی آشتی صورت گیرد، حداقل ایران تهدیداتی را علیه رژیم صهیونیستی انجام ندهد. اینها طیف وسیعی از انتظارات آمریکا از فعالیت‌های منطقه‌ای ایران است.
سقف خواسته‌های ایالات متحده آمریکا همیشه این بوده تا حکومتی در ایران بر سر کار آید که دوست آمریکا شود، دوست دوستان آمریکا باشد و به قول معروف آنچه ۴۰ سال پیش در کشور اتفاق ‌افتاد حالا به شکل دیگری اتفاق بیفتد، این کف و سقف خواسته‌های آمریکایی‌هاست که برخی از مقاطع تغییر رفتار در اولویت قرار می‌گرفت و در بعضی از مقاطع نیز برای تغییر حکومت در کشور تلاش می‌کنند. 

آیا ایران قادر به گرفتن امتیاز از آمریکا است؟
حتما قادر به امتیاز گرفتن از آمریکا هستیم. کشورمان توانایی و پتانسیل زیادی به لحاظ تخصص، دیپلماتیک و توان ملی دارد.
اگر ایران وارد هرگونه تعاملی با آمریکا شود می‌تواند امتیازاتی را به دست آورد اما، شاید بحث بر سر زمان و مکان مقتضیات زمانی است و اینکه هر مذاکره و توافقی که مورد توجه قرار گیرد باید مقدماتش نیز فراهم شود، اتفاقاتی باید رخ دهد که دو سوی توافق، امکان مواجهه و رو در رو شدن و رسیدن به یک درک مشترک برایشان فراهم گردد.
الان بیشترین مشکل این است که این شرایط حاصل نشده، نکته بعدی اینکه طرف مقابل رئیس‌جمهور کنونی آمریکا شیوه‌‌ای را برگزیده که اعتماد به ایالات متحده را به شدت کاهش داده است، نه فقط در بین مقامات کشورمان که عموما اعتمادی به آمریکا نداشتند؛ حتی در بین متحدین واشنگتن نیز نگرانی وجود دارد که ترامپ به سرعت نظرش را عوض کند.
همان طور که در مورد جنگ تجاری با چین نظرش را عوض کرد و در بیانیه پایانی گروه هفت به سرعت تغییر نظر داد و یا اینکه دولت بعدی که بر سرکار بیاید دولت قبلی را رد کند و توافقی که با رئیس‌جمهور کنونی آمریکا صورت بگیرد از سوی دولت بعدی نادیده گرفته شود. همان طور که توافقی که(برجام) با "باراک اوباما" انجام شد توسط "ترامپ" رد شد.
به نظر من گره کار در این مورد است؛ نه در این موارد که ایران در گرفتن امتیاز ناتوان است. در چهل سال گذشته مذاکراتی که بین ایران و آمریکا بوده، موضوعات دو جانبه یا موضوعات چند جانبه و منطقه‌ای، ایران به امتیازاتی دست پیدا کرده است.مثلاً در مورد افغانستان و عراق کاملاً بارز است اما، فعلا آمریکایی‌ها رفتاری را درپیش گرفتند که زمینه توافق را فراهم نمی‌کند. 

آیا اروپا در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران توان ایستادگی در قبال برجام را دارد؟
اگر منظورتان دولت‌ها باشد، آنها عزم و ارده‌شان را نشان داده‌اند؛ برای شرکت‌های اروپایی مورد به مورد باید بررسی شود، در کلیت به نظر نمی‌رسد شرکت‌های اروپایی آشکارا توان ایستادگی در برابر تحریم‌ها را داشته باشند اما، تجربه ثابت کرده امکان دور زدن تحریم‌ها وجود دارد، حتی شرکت‌هایی ممکن است رسما از ایران خارج شوند اما، به طرق مختلف از طریق واسطه‌هایی فعالیت خودشان را انجام دهند.
اصولاً اقتصاد، بیزنس و تجارت فرمان پذیر نیست و با بخشنامه و دستورالعمل چه درسطح محیط ملی و چه در سطح محیط بین‌المللی خیلی نمی‌شود جلوی آن را گرفت و هزینه بسیار سنگینی را ایجاد می‌کند. اگر بخواهند می‌توانند با ایران همکاری‌های پشت پرده و پنهانی برقرار کنند همان طور که دوران قبل از برجام هم به اذعان آمریکایی‌ها بانک‌های اروپایی با ایران مبادله می‌کردند، پول‌ها را جابه جا می‌کردند. البته بعداً جریمه شدند اما، بحث این است اگر این همکاری اقتصادی برایشان جذابیت داشته باشد به همکاری با تهران ادامه خواهند داد. 

^{نویسنده: هدی دهقان بذرافشان}