این روزها که وضعیت اقتصادی کشور در وضعیت خاصی قرار دارد واژه‌ای که بیش از هر چیز جنبه کاربردی دارد واژه اقتصاد مقاومتی است. اقتصادی که پایه و اساس آن تکیه برداشته‌های داخلی و اعتماد مسئولان مبنی بر واگذاری امور به مردم است. هر چند که در سال‌های اخیر واژه برجام و دستاوردهای احتمالی آن در رفع مشکلات اقتصادی موجب شد تا کمتر فعالیت گسترده‌ای در حوزه اقتصاد شاهد باشیم و متاسفانه اقتصاد در بند برجام ماند اما به مرور همگان بر این امر اذعان کردند که باید قدم در راه اقتصادی گذاشت که چشم به برجام نداشته باشد و آن رویکرد واقعی به اقتصاد مقاومتی است.
نامگذاری‌های مکرر سال‌های گذشته به نام «اقتصاد مقاومتی» نشان اهمیت بالای این مسئله در کشور دارد. این واژه اولین بار در دیدار کارآفرینان با مقام معظم رهبری در شهریور سال ۱۳۸۹ مطرح گردید، در این دیدار، ایشان «اقتصاد مقاومتی» را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی کردند و «فشار اقتصادی دشمنان» و «آمادگی کشور برای جهش» را دلایل نیاز اساسی کشور به کارآفرینی معرفی نمودند.
اقتصاد مقاومتی به دنبال آن است که با کاهش وابستگی‌ها و تأکید بر مزیت‌های تولید داخلی و تلاش برای خودکفایی زمینه توسعه و پیشرفت را مهیا سازد، در این بین خانواده در جامعه به عنوان نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی در تربیت و پرورش منابع انسانی باید تقویت شود تا زمینه توسعه اقتصادی در کشور فراهم گردد و دولت نیز به عنوان بازوی پرتوان این امر می‌بایست در کنار دیگر ارگان‌ها و نهاد‌های ذیربط نسبت به تقویت سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تلاشی وافر داشته باشد.
پس از مطرح شدن امر اقتصاد مقاومتی اقشار متعدد مردمی نسبت به عمل به آن واکنش نشان داده و اینک عرصه‌های متعدد تولیدی و ... در کارگاه‌های کوچک و زود بازده مورد استقبال قرار گرفته‌اند که از سوی مردم با حمایت مسئولان و نهاد‌های ذیربط فعال هستند؛ در پس این فعالیت‌ها زنان در خانواده نیز به عنوان عاملان پرورش و رشد نیروی کار توانسته‌اند در جریان بهره‌وری و تولید ملی سهم بسزایی داشته باشند و تولید و اشتغال مدنظر رهبری را احیا کنند.
در این میان حمایت از اشتغال، کارآفرینی و نقش‌آفرینی برای تحقق اقتصاد مقاومتی رویکرد مهم بسیج سازندگی است. بسیج به معنای آن است که کارهایی که برزمین مانده و دولت‌ها از رویکرد به آنها خودداری می‌کنند شناسایی و با نیروی مردمی برای تحقق آنها گام برداشت. بسیجی که شاید حلقه اولیه آن را در دوران دفاع‌مقدس دیده‌ایم و بعد از آن وارد عرصه ساخت و محرومیت‌زدایی شد و امروز در عرصه اقتصاد مقاومتی و بومی‌سازی اشتغال وارد میدان شده تا ضمن رفع محرومیت‌ها زمینه‌ساز استفاده بهینه از امکانات و ظرفیت‌های مختلف کشور شود. برای آشنایی با اقتصاد مقاومتی و دستاوردها و کارکردهای آن نمونه‌هایی از فعالان عرصه این حوزه مهم اقتصادی در ذیل آورده می‌شود باشد که انگیزه‌ای باشد برای آنانی که خواهان ورود به این عرصه هستند.
چشم بازار به نان خشک
خانم طیبه مکاریان بانوی ۴۱ ساله اهل دیهشک طبس است که بنا به پیشنهاد بهزیستی کارگاه نانوایی سنتی منطقه دیهشک بالا را با مساعدت همسرش و پس از پنج سال که از غیر فعال شدن آن می‌گذشت به راه انداخت. وی آغاز بکار این نانوایی را از دو سال پیش اعلام کرد و گفت: در این نانوایی شش نفر بصورت مستقیم در دو شیفت صبح و عصر مشغول به پخت نان سنتی هستند که همه جز زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی به حساب می‌آیند.
مکاریان افزود: این نانوایی پیش‌تر دایر بوده و سه الی چهار سال بصورت راکد در آمده بود و با رایزنی‌هایی که بهزیستی با ما انجام داد تصمیم به راه اندازی مجدد آن گرفتیم. وی با اشاره به اینکه این نانوایی متعلق به بهزیستی است گفت: هدف اصلی از راه اندازی آن ایجاد اشتغال برای سرپرستان خانوار و کسب درآمدی برای امرار معاش این عزیزان می‌باشد.
وی ضمن بیان این نکته که بسیج سازندگی در این زمینه با نانوایی سنتی امام علی(ع) مساعدت داشته‌اند گفت: بسیج سازندگی تاثیر به سزایی در اشتغال‌زایی دارد و با ما نیز همکاری قابل قبولی داشته‌اند و پیش نان‌های این نانوایی را برای فروش در پنجشنبه روستا استفاده می‌نمودند. مسئول نانوایی سنتی امام علی(ع) تولیدات این نانوایی را روزی سه کیسه که معادل ۲۰ بسته است اعلام کرد و افزود: مردم با مراجعه مستقیم به این مکان، اقدام به تهیه نان می‌کنند. وی تولید نانوایی را به اندازه بازار داخلی عنوان کرد و ادامه داد: اگر برای سهمیه آرد زمینه‌ای برای مساعدت مسئولین مربوطه ایجاد شود به رونق کار ما کمک به سزایی خواهد کرد. مکاریان تصریح کرد: زمینه برای صادرات به شهرهای دیگر در صورتی ایجاد می‌شود که علامت سیب سلامت بر محصولات حک شود و بدلیل سختی‌های این نوع صادرات ما ترجیح می‌دهیم که بازار داخلی را حفظ کنیم و از نتیجه کار راضی هستیم.
بوته پیوندیِ گل رز
خانم طیبه آذر پیوند تولید‌کننده واحد گلخانه‌ای بابیان اینکه ۱۰ سال کارمند رسمی یکی از ادارات استان بوده گفت: باتوجه به اینکه به اشتغال‌زایی وکارآفرینی علاقه داشتم از شغل خود انصراف دادم. وی با بیان اینکه در سال ۹۰ مرحله نخست این گلخانه در مساحت ۳۴۰۰ مترمربع ساخته شده است افزود: نزدیک به ۵۰ نفر در این واحد گلخانه‌ای مشغول به کار و فارغ‌التحصیل رشته کشاورزی هستند.
آذر پیوند افزود:طرح بوته‌های پیوند گل رز پیش از این از کشور‌های خارج به ویژه هلند وارد کشور می‌شد و با بالاترین قیمت به دست کشاورزان می‌رسید که موجب خروج ارز از کشور می‌شد. وی ادامه داد: با تکیه بر نخبه‌های کشاورزی که در این گلخانه مشغول به کار هستند توانستیم طرح پیوندی گل رز را بومی سازی کنیم و در حال حاضر با نصف قیمت وارداتی این بوته‌ها به تولید کننده‌های کشور داده می‌شود.
خانم طیبه آذر پیوند افزود:در حال حاضربوته‌های پیوندی این گلخانه به استان‌های تهران، فارس، آذربایجان شرقی وغربی، سمنان، اصفهان، ساری، مشهد، خوزستان وکرمان صادر می‌شود. کاهش وابستگی به خارج از کشور، جلوگیری از خروج ارز، دسترسی آسان مردم و قیمت پایین از جمله مزایای این گلخانه است.
گوهرگانی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان هم گفت: سالانه ۲۰ میلیون گل شاخه بریده در استان توسط ۲۱ واحد گلخانه‌ای تولید می‌شود.
همت مردانه یک بانو کارآفرین
خانم فاطمه ریاحی منش بانوی خوش فکر اصفهانی توانسته است برای ۲۷ خانم در ساختمان مسجد اشتغال‌زایی کند. این کارگاه با هدف اشتغال زایی و رفع محرومیت در منطقه قائمیه اصفهان، سال ۹۳ راه اندازی شد. خانم فاطمه ریاحی منش درباره حوزه فعالیت خود می‌گوید: این کارگاه در زمینه بافندگی قالی و تابلو فرش، بافت زیرانداز و کیف‌های دستی و تولید انواع مربا و ترشی و ادویه فعال است.
وی با بیان اینکه تلاش شده بیشتر کارکنان کارگاه از اقشار محروم منطقه باشند، افزود: هم اکنون این بانوان بطور متوسط ماهیانه ۳۰۰ هزار تومان حقوق دریافت می‌کنند و سود حاصل از فروش هم در تهیه جهیزیه نوعروسان بی‌بضاعت، کمک هزینه‌های زندگی و اردو‌های زیارتی صرف می‌شود.
خانم ریاحی با اشاره به کم بودن میزان دریافتی این افراد، توضیح داد: اگر خیران و مسولان بتوانند فروش محصولات و بازاریابی را به عهده بگیرند، علاوه بر افزایش تولید، می‌توانیم برای چندین نفر دیگر اشتغال زایی کنیم. این بانوی کارآفرین با بیان اینکه هم اکنون تولیدات کارگاه با واسطه و با مبلغ بیش از آنچه ما می‌فروشیم به دست مصرف‌کننده می‌رسد افزود: در صورت حمایت ارگان‌ها و تعاونی‌های فروش، مشکلات ما در زمینه مکان و کمبود دستمزد مرتفع می‌شود. وی با اشاره به اینکه کارگاه را با فروش گردنبندش راه اندازی کرده است، گفت: خیریه نذر اشتغال، یاس و خیریه امیرالمومنین در خیابان قائمیه کمک شایانی در زمینه آموزش حرفه‌ای و شغلی به این مجموعه کرده اند. این کارگاه هم اکنون در زیر زمین ساختمان مسجد محل قرار دارد.
تولید فراورده‌های لبنی
یکی دیگر از نمونه‌های اقتصاد مقاومتی بانوی کوثری است که با اخذ وام صنایع تبدیلی از بسیج سازندگی توانسته است ضمن تولید رشته‌های محلی و سنتی و همچنین فراورده‌های لبنی ۷ نفر را در کارگاه خود اشتغال‌زایی کند.
معظمه بیرامی بانوی کوثری درپی احقاق ارکان اقتصاد مقاومتی، با اخذ وام صنایع تبدیلی از بسیج سازندگی سپاه کوثر توانسته است ضمن تولید رشته‌های محلی و سنتی و همچنین فراورده‌های لبنی ۷ نفر را در کارگاه خود اشتغال‌زایی کند؛ بطوری که بسته‌بندی و برند سازی محصولات لبنی، باغی و... را نیز در این کارگاه کوچک خود به ارمغان آورده است. او در معرفی خود و کارش می‌گوید معظمه بیرامی ساکن منطقه ۲ شهری گیوی دارنده امتیاز شرکت گلسار در شهرستان کوثر هستم. پنجم ابتدایی نهضت دارم و کم و بیش از خواندن و نوشتن سر در می‌آرم. با اخذ مدرک از فنی و حرفه‌ای و جهاد کشاورزی اینک به تولید رشته آش و لبنیات و همینطور به بسته‌بندی قند مشغول هستم.
با تشویق و ترغیب دوستان و اشنایان و مهمتر اینکه از مشاورین برجسته مشاوره گرفتم، ایده خوبی بود متوجه شدم باتوجه به پتانسیل بالایی که در شهر وجود دارد چنین کارگاهی را راه اندازی کنم و وارد چنین شغلی شوم. لبنیاتی چون گندم، لپه، نخود، لوبیا، عدس و... بسیار زیادی در شهرستان وجود دارد که با تولید و بسته‌بندی آنها می‌تواند درآمدزایی کنم.
مبلغ ۱۵ میلیون تومان تسهیلات از سوی بسیج سازندگی سپاه دریافت کردم تا توانستم کارگاه تولیدی لبنیاتی و رشته آش را راه‌اندازی کنم.
تنها پشت کار و همتی که بنده و دوستانم داشتیم باعث شد که به این موفقیت برسیم و لان بنده به اتفاق ۷ نفر از دوستانم در این کارگاه تولیدی فعالیت داریم و از درآمدش نیز خشنود هستیم. اگر جوانان ما کمی بیشتر به محیط پیرامون خود دقت و توجه کنند اصلا مشکلی بیکاری نباید داشته باشیم. بیکاری معنا ندارد چراکه خواستن توانستن است.
من بعنوان یک زن کوثری با همت و پشتکار و عزم راسخی که داشتم این کارگاه را راه‌اندازی کردم و چند تن از بانوان شهرم را در این کارگاه مشغول بکار کردم. حتی برای تعدادی از بانوان بصورت غیرمستقیم شغل ایجاد کردم. بانوانی که براحتی درآمدزایی می‌کنند.آنان با خورد کردن قند از من پول دریافت می‌کنند و من نیز قند‌ها را با برند شرکت بسته‌بندی کرده و به دیگر شهرستان‌ها و استان‌ها ارسال می‌کنم. ابتدای راه‌اندازی این کارگاه بانوان توجه آنچنانی به این شغل نداشتند اما امروز بسیار به آن اهمیت می‌دهند و همه روزه مقدار بسیار زیادی لبنیات و رشته آش و قند از سوی بانوان به این کارگاه ارسال می‌شود.
تمامی محصولات تولیدی اعم از لبنیات، قند و رشته آش در کارگاه بسته‌بندی شده و به استان‌های همجوار بالاخص تبریز، گیلان، اردبیل، زنجان صادر می‌شود. او درباره درآمدش می‌گوید: درآمد بستگی کارآیی دستگاه و تهیه مواد اولیه دارد که اگر همه چی خوب باشد می‌توان در ماه ۵ الی ۶ میلیون تومان درآمد کسب کرد.
او درباره حمایت‌هایی که از او و طرح‌هایش شده است نیز تاکید می‌کند که بیشترین حمایت را خانواده و دوستانم داشتند که راهنمایی‌های آنها راه روشنی بود برای ورود من به این عرصه و ادامه فعالیت. همچنین در ادامه راه نیز حمایت‌های همیشگی آقای اشرفی مسئول بسیج سازندگی کمک حال من بود.
قبل از اینکه وارد این کار شوم بیشتر درخصوص بازار فروش آن تحقیق و بررسی کردم که خوشبختانه امروز در امر فروش با مشکلی روبه‌رو نیستم و خدا رو شاکرم که هر آنچه که تولید و بسته‌بندی می‌کنیم مشتری خود را داشته و هیچ محصولی در دستمان نمی‌ماند. درحال حاضر غیر از این شغل، شغل دیگری ندارم. اما پیش از اینکه وارد این کار شوم، طراحی، دوخت لباس و فرش بافی انجام میدادم.
او درباره میزان اشتغال‌زایی که طرح‌هایش داشته می‌گوید ۷ تن از بانوان بصورت مستقیم در این کارگاه مشغول بکار هستند و حدود ۷۰ نفر از بانوان بصورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی شده‌اند.
او درباره ادامه راهش و آرزوهایش نیز می‌گوید دلم میخواد مسئولین از کارآفرینان نوپا حمایت کنند. زیرا ما کارآفرینان باعث ایجاد اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی می‌شویم و در اقتصاد مملکت نقش بسزایی را می‌توانیم ایفا کنیم.
جان کلام
آنچه در سطور بالا گفته شد تنها نمونه‌ای از اقدامات مردمی است که در حوزه اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است. اینها سندی بر این اصل است که برای رسیدن به کارآفرینی و بهبود اقتصاد نیازمند سرمایه‌ای کلان نیست بلکه با حداقل‌ها و با تکیه بر اراده و اعتماد به نفس در قالب فرهنگ جهاد می‌توان این مهم را محقق ساخت. آنچه در این میان باید مورد توجه باشد بهره گیری از ظرفیت‌های موجود و داشته‌هایی است که شاید تا کنون دیده نشده و به چشم یک سرمایه به آن نگاه نمی‌شود.
شاید برای بسیاری از روستایی‌ها پخت نان یک امر عادی باشد اما با کمی سلیقه و ابتکار می‌توان از این همین مسئله به عنوان یک سرمایه و اشتغال در قالب اقتصاد مقاومتی بهره گرفت. در این میان باید توجه داشت که فرهنگ جهاد که در چارچوب بسیج سازندگی از ابتدای انقلاب اسلامی بر کشور جاری شده مولفه‌ای مهم برای تحقق این مهم در حوزه سازندگی و اقتصاد مقاومتی است که توانسته دستاوردهای بسیاری را در برای اقتصاد مردمی رقم زند. آنچه مکمل این روند است رویکرد دولتمردان سهل کردن شرایط برای خوداشتغالی و کارآفرینی بویژه در مناطق روستایی است که می‌تواند زمینه ساز مقابله با کوچ روستاییان به شهرها شود.
دریافت صفحه با کد QR