کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

نقد درون گفتمانی رسانه های ورزشی

رسانه های ورزشی، پاره ای از پیکرة اطلاع رسانی کشورند که در حوزة عمومی و مورد علاقه توده های جامعه...

26 اسفند 1391 ساعت 19:09


درپی بیانات حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با ورزشکاران کشور با ایشان و اشاره ای که معظم له به وجود برخی کاستی ها و نواقص در رسانه های ورزشی داشتند، محمدجعفر محمدزاده - معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی - در یادداشتی کوتاه به نقد درون گفتمانی این رسانه ها با تأسی از رهنمودهای معظم له پرداخت و راهکارهایی را به منظور توسعه کیفی و تهذیب این گونه رسانه ای پیشنهاد کرد. 
متن این یادداشت به این شرح است:
رسانه های ورزشی، پاره ای از پیکره اطلاع رسانی کشورند که در حوزه عمومی و مورد علاقه توده های جامعه به ویژه نسل جوان فعالیت می کنند. تذکرات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هفته گذشته ورزشکاران با ایشان، فرصتی مغتنم به دست داد تا اصحاب این حوزه از رسانه، دیگربار به بازاندیشی اهداف و راهبردهای اطلاع رسانی و مهمتر از آن رفع نیازها و نارسایی های گفتمانی خویش همت ورزند.
آنچه به طور خاص در تولید گفتمان اصیل و بومی رسانه های ورزشی اولویت دارد؛ نسبت یابی میان این گونه از رسانه و مقوله ورزش با توجه به جایگاه آن در سپهر فرهنگی و تمدنی ایران اسلامی است.
در توصیفی اجمالی از شرایط کنونی رسانه های ورزشی باید اذعان کرد که اطلاع رسانی ورزش در کشور ما عمدتاً محدود به فوتبال است. فضای فوتبال نیز چه در ایران و چه در سایر نقاط جهان با زبان و ادبیات معیار متفاوت است. بنابراین رسانه های ورزشی که روایتگر رویدادها و مناسبات حوزه فوتبالند، از این پدیده و همه ویژگی ها از جمله ادبیات هیجانی آن تأثیر می پذیرند و در رابطه ای دیالتیکی، هم افزایی بی نهایتی را موجب می-شوند. ادبیات رسانه های ورزشی، ‌شاید شفاهی تر و قاعده گریزتر از ادبیات سایر رسانه ها باشد. چنین ادبیاتی هرچند ذائقه عامیانه مخاطبان ساده پسند را راضی و احساسات هوا دارانه آنان را تهییج و ارضا می کند، اما در مقابل، این طیف را از ارتقای سواد رسانه ای باز می دارد.
در غالب رسانه های ورزشی، به ویژه رسانه های فوتبال زده، مختصاتی نظیر ورود به جزئیات زندگی قهرمانان ورزشی، پیگیری سوژه های عامه پسند، بی اعتنایی به چراها و تمرکز بر چگونگی ها، حادثه گرایی افراطی، مغایرت تیتر با متن و تبعیت از علایق مخاطب بدون توجه به نیازهای او به وفور یافت می شود.
بخشی از کاستی ها و نواقص یاد شده با اعمال نظارت و کنترل کیفی و بخش دیگر با اهتمام به تربیت نیروی انسانی متخصص به تناسب ظرفیت های رسانه ای موجود قابل رفع است؛ جزئی دیگر از راه حل را نیز باید در ایجاد توازن میان نشریات حوزه فوتبال و سایر رشته ها جست وجو کرد. همچنین مناسبات غیرمتعارف و غیرحرفه ای معدودی از ورزشی نویسان با باشگاه ها را نیز می توان با پالایش درون صنفی اصلاح کرد.
راقم این سطور در نقد ادبیات رسانه های ورزشی پیش از این بارها از کاربرد اصطلاحات، القاب و عناوین ستیزه جویانه در میادین و رسانه ها انتقاد کرده و وفور بی حد و حصر این تعابیر را پدیده ای غیربومی و تحمیلی دانسته بود. همچنین غلبه حاشیه بر متن را در اخبار و گزارش های ورزشی، مانع از تقویت قدرت تحلیل مخاطب و ارتقای آگاهی های او نسبت به جنبه های تخصصی ورزش خوانده بود.
با این همه آنچه امروز، با تأمل در بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی درمی یابیم، ما را از منظری فراتر به نقد ادبیات رسانه ای کشور و سنت های حاکم بر آن دلالت کرده و از اذعان به «نقص گفتمانی و هویتی» موجود در عرصه رسانه ناگزیر می سازد. از این دیدگاه، رسانه های ورزشی ما برای برون رفت از معضلات پیشگفته، ناگزیر از هویت یابی مبتنی بر سنت هایی حرفه ای اند که از فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی نشأت یافته باشد.
ورزش در فرهنگ و تمدن پرافتخار اسلام و ایران، ‌بیش و پیش از هر چیز با دو مفهوم «مروت» و «فتوت» تعلق و پیوند دارد؛ به طوری که سنت های اخلاقی حاکم بر ورزش را نمی توان از سلوک عیاری و پهلوانی ایرانیان مسلمان در طی قرن های متمادی جدا دانست. فتوت و عرفان،‌ سرشاخه هایی روییده بر تنه اصلی درخت تشیُعند و عیاران و فتیان، همانانند که در طول تاریخ تشیُع، عقد فتوت بستند تا خلق را به دست و زبان خویش نرنجانند و خود را در این جهان از جمیع جهانیان فروتر شناسند. هر چه دارند، به سخا از هیچ کس وا ندارند، سینه از کبر و کینه پاکیزه سازند؛ و هم با خلق و هم با خدا وفا نگه دارند.
رسانه ورزشی، راوی چنین ساحت بلندی است که پشتوانه ای آرمانی و مشحون از تعالیم وحی و اهل بیت (ع) دارد.
از همین روست که از رسانه ورزشی انتظار می رود تا فارغ از رویدادهای مطلوب و نامطلوب جاری در حوزه ورزش، به پیشینه و فلسفه حوزه خبری خود نزدیک تر شود و از این رهگذر، فرهنگ حاکم بر میادین ورزشی را نیز به بوته نقد و اصلاح بسپارد.
در این خصوص همچنان که از یک نشریه ادبی،‌ نسبت به سایر نشریات، توقع بیشتری در پاکیزه نویسی و پایبندی به آیین نگارش و زبان و خط فارسی وجود دارد؛ از یک رسانه ورزشی نیز انتظار می رود تا سر رشته آیین پهلوانی و فتوت را نگاه دارد و هیچ گاه حتی در پُر تب و تاب ترین اوج ها و فرودهای میدان ورزشگاه از دست نیفکند.
بر این اساس، ساختار رسانه های ورزشی، اقتصاد، مدیریت و نیز ادبیات و اخلاق حرفه ای حاکم بر آنها زمانی سامان می یابد که همه این شؤون در ساحت گفتمانی منسجم و هم بسته با فرهنگ و باورهای اصیل ما استقرار یافته باشد.
به ویژه آن که دانش رسانه،‌ تابعی از علوم انسانی است و نمی توان مانند پزشکی، مهندسی و کشاورزی، آن را عیناً از جوامع دیگر برگرفت و به جامعه خود عرضه داشت. مسلماً اگر رفتار و چارچوب یک زیرساخت ارتباطی مانند رسانه با هویت و فرهنگ جامعه مخاطب انطباق نداشته باشد؛ تضادها و تعارضات گوناگونی از این روند ناشی خواهد شد که نمونه هایی از آن در رسانه های ورزشی امروز قابل مشاهده است.
ادامه این روند، در تراز حداقلی به شکاف رسانه و بنیان های فرهنگی و معرفتی جامعه می انجامد و در تراز حداکثری دوری جامعه و رسانه هر دو- از خاستگاه های اصیل خود را در پی دارد.
رهنمودهای حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی،‌ فرصتی گرانقدر است تا تکاپو و جست وجویی دوباره برای دستیابی به هویتی اسلامی در رسانه های ورزشی ما آغاز شود؛ هویتی که رابطه رسانه، ورزش و جامعه را با استفاده از الگویی بومی سامان دهد و برگسست تاریخی و هویتی میان رسانه های نوین و نهادهای ارتباطی سنتی نقطه پایان بگذارد.
در سال های اخیر، نسل جدیدی از تربیت یافتگان نهادهای دینی و حوزه های علمی به عرصه رسانه گام نهاده اند. ناگفته پیداست که این ظرفیت فکری و فرهنگی می تواند و می باید برای توسعه کیفی، بومی و اسلامی رسانه ها به کار گرفته شود و از درون آن نظریه «تهذیب رسانه ای» در همه رسانه ها از جمله رسانه های ورزشی، وضع تبیین و اجرایی شود.


کد مطلب: 80494

آدرس مطلب :
https://www.siasatrooz.ir/fa/news/80494/نقد-درون-گفتمانی-رسانه-های-ورزشی

سیاست روز
  https://www.siasatrooz.ir