کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

روزنامه سیاست روز در «چالش قانون» از شاهکارهای قانونگذاری ایران (۱۰) رونمایی می کند:

قوانین ۱۵ روز پس از انتشار در سراسر کشور لازم الاجراست

قوانین ۱۵ روز پس از انتشار در سراسر کشور، لازم الاجراست قوانین ۱۵ روز پس از انتشار، در سراسر کشور لازم الاجراست کدامیک؟؟!!

10 تير 1398 ساعت 1:07


اشاره: یکی از مشکلات تقسیم کار ملی قانونگرایی بر اساس قانون اساسی، بی توجهی به اهمیت زبان معیار فارسی در متن قوانین است. یکی از امور مهم در زبان معیار فارسی، موضوع علامت گذاری بر کلمات و جملات است که در ایجاد فهم مشترک بین قانونگذار و مردم کمک شایانی می کند. در این نوشتار به اهمیت انجام ویراستاری ادبی (مبحث علامت گذاری) قوانین می پردازیم که هم اکنون از نظر خوانندگان گرامی می گذرد:
بر اساس ماده ۲ قانون مدنی قوانین ۱۵ روز پس از انتشار در سراسر کشور لازم الاجراست. مطابق با اصل ۱۵ قانون اساسی «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است‌. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس‌، در کنار زبان ‌فارسی آزاد است»‌. معمولا زبان، خط و پرچم نماد اختصاصی کشورهاست. رعایت شان ایران و ایرانی، به ارزش گذاری حداکثری به نماد آن است. پاسداری از ایرانی بودن به معنی پاسداشت زبان و خط فارسی است. تاکید اصل ۱۵ قانون اساسی بر ضرورت فارسی بودن زبان و خط اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی دلیل مهمی بر اهمیت زبان و خط فارسی است که باید اصول و مهارت های مربوط به آن بویژه در اسناد و متون رسمی رعایت گردد. زبان و خط فارسی دارای قواعدی است که از آن به عنوان دستور زبان فارسی یاد می شود. زبان فارسی دارای انواع گوناگونی است که موضوع بحث پیرامون آن در علم و رشته زبان و ادبیات فارسی است. برای سهولت در نگارش قوانین و فهم مشترک در جامعه، داشتن زبان معیار در کارکردهای رسمی و قانونی کشور ضروری است. علامت گذاری قوانین در حوزه ویراستاری زبان معیار در حوزه تقسیم کار ملی در نظام قانونگرایی بسیلر مهم است. تقریبا در هر سه بخش علامت گذاری، ویراستاری و زبان معیار مشکلات متعدد و جدی وجود دارد. زبانی به عنوان زبان معیار در قانونگذاری ایران وجود ندارد. نوع واژگان، جمله بندی ها، پاراگراف بندی ها، عناوین اصلی و فرعی از هیچ قاعده و قانون خاصی پیروی نمی کند. زبان فارسی با پیشینه کهن خود دارای توانمندی هایی است که می تواند کارکردهای اجتماعی قانون را در جامعه به نحو مطلوبی افزایش دهد. فهم مشترک بین قانونگذار و مردم، مهم ترین کارکرد زبان ارتباطی بین این دو است. یعنی مردم از قانون همان را بفهمند که منظور قانونگذار است. فهم درست قوانین نقش اساسی در رفتارسازی منطبق با قانون دارد. در ادبیات عمومی جامعه نقل می کنند که روزی یک قاضی در مورد یک قاتل اینگونه حکم داد: «بخشش لازم نیست اعدامش کنید!» رندی ادیب در این میان از یک ویرگول استفاده کرد و معنای حکم را به کلی دگرگون ساخت. «بخشش، لازم نیست اعدامش کنید!» این حکم با تبرئه قاتل برابر بود. در حالی که مراد قاضی این ترکیب از جمله بود: «بخشش لازم نیست، اعدامش کنید.» اینگونه بر می آید که علامت گذاری در تدوین و تصویب قانون از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند معنای قانون را بطور اساسی تغییر دهد. بررسی ها و شواهد عینی گواهی می دهند که نظام قانونگرایی در هیچ مرحله و هیچ سطحی اراده ای برای رویه سازی واحد بر طبق مصوبات فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در علامت گذاری قوانین نداشته و ندارد. شاید بی نظمی و آشفتگی موجود در قوانین از بی اهمیت دانستن موضوع از سوی تقسیم کار ملی یا عدم وجود قوانین و آیین نامه های اجرایی در این مورد ناشی شده باشد. شان والای زبان فارسی و توانایی های فراوان آن در ارائه خدمات مرتبط با زبان معیار قانونگرایی، به گونه ای است که فهم مشترک با مردم را به راحتی میسر می سازد. عدم استفاده از علامت گذاری بویژه در پیچیده گویی ها، استفاده از واژگان غریب و نامانوس عربی و جملات بلند با قحطی فعل در آنها موجب گشته است که اساسا فهم قوانین نزد مردم با دشواری بسیار مواجه شود که تطبیق رفتارهای شهروندان با قوانین فهمیده نشده امکان پذیر نیست. برداشت شما از تیتر یک صفحه چالش قانون چیست؟ قوانین ۱۵ روز پس از انتشار در سراسر کشور، لازم الاجراست. یا قوانین ۱۵ روز پس از انتشار، در سراسر کشور لازم الاجراست. اگر شما به جای قانونگذار بودید منظورتان کدامیک از این دو برداشت بود؟ آیا شما هم همانند قانونگذار از امکانات علامت گذاری زبان فارسی استفاده نمی کردید؟ آیا شما هم همانند قانونگذار، شهروندان را در فهم و اجرای قوانین دچار سردرگمی می کردید؟ مجریان قانون در برابر این نوع جملات، چه خواهندکرد؟ پیش بینی می شود که مجریان قانون، همچون گذشته راحت ترین راه را به عنوان بهترین راه برگزینند! ریشه یابی مشکل علامت گذاری زبان فارسی در قوانین ایران، نشان می دهد که این مشکل از هنگام تدوین پیش نویس قوانین آغاز می شود. پیش نویس قوانین (لوایح) معمولا در دولت ها و مجلس شورای اسلامی (طرح ها) تدوین می شود و بسته به موضوع قوانین، کارشناسان در وزارتخانه های گوناگون یا نمایندگان به امر تدوین پیش نویس ها مبادرت می ورزند. بررسی های میدانی نشان می دهد که در تدوین پیش نویس قوانین موضوع آیین نگارش و بخصوص علامت گذاری بصورت جدی مورد توجه قرار نمی گیرد. این حکایت در مجلس شورای اسلامی، شورای محترم نگهبان نیز حساسیت لازم پیرامون رعایت علامت گذاری صحیح در متن قوانین وجود ندارد. از این رو قوانین بدون ویراستاری علامت گذاری ها جهت اجرا به دولت ها ابلاغ می شود. قبل از اجرای قوانین، جهت اعلان عمومی به روزنامه رسمی ارسال می شود. قوانین با همان شرایط قبلی و بدون علامت گذاری مناسب به چاپ می رسد. در مقام اجرا، آیا مجریان قانون و مردم در خوانش قوانین بدون علامت گذاری مناسب دچار مشکل نمی شوند؟ چنانچه در خواندن قوانین بین مجریان قانون و مردم اختلاف نظر ایجاد شود چه باید کرد؟ ردیابی این مشکل با پرسشگری از تقسیم کار ملی در نظام قانونگرایی بر اساس قانون اساسی میسر است.

پرسشگری از مجمع تشخیص مصلحت نظام
- آیا رعایت اصول نگارش و علامت گذاری زبان فارسی برای تدوین قوانین به مصلحت کشور است؟
- آیا در زبان معیار رایج در مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام، مبحث علامت گذاری واژگان و عبارات رعایت می شود؟
- آیا در مورد مصوبات ارجاعی از سوی مجلس شورای اسلامی که محل اختلاف با شورای محترم نگهبان است، تذکرات لازم پیرامون رعایت ویراستاری علائم و نشانه های سجاوندی ارائه می شود؟
- آیا اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام خود به اصول نگارش و علامت گذاری در زبان فارسی آشنایی لازم و کافی را دارند؟
- آیا بخش خاصی در مجمع تشخیص مصلحت نظام برای رسیدگی به اصول و ضوابط نگارش قوانین و مصوبات وجود دارد؟

پرسشگری از دولت
- آیا اصول نگارش و علامت گذاری زبان فارسی برای تدوین پیش نویس لوایح و تصویب نامه های هیات وزیران رعایت می شود؟
- آیا در مورد پیش نویس های ارجاعی از سوی وزارتخانه های مختلف، تذکرات لازم پیرامون رعایت ویراستاری علائم و نشانه های سجاوندی ارائه می شود؟
- آیا اعضای محترم هیات دولت و کارکنان وزارتخانه ها و استانداری ها خود به اصول نگارش و علامت گذاری در زبان فارسی آشنایی لازم و کافی را دارند؟
- آیا بخش خاصی در دولت برای رسیدگی به اصول و ضوابط نگارش قوانین و مصوبات وجود دارد؟
- آیا اصول صحیح نویسی علایم و نشانه ها در متن آیین نامه ها، دستورالعمل ها، نظام نامه ها، بخشنامه ها، نامه ها و دستورات اداری رعایت می شود؟

پرسشگری از مجلس شورای اسلامی
- آیا اصول نگارش و علامت گذاری زبان فارسی برای تدوین طرح ها توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی رعایت می شود؟
- آیا در مورد پیش نویس های ارجاعی از سوی دولت و کمیسیون ها، تذکرات لازم پیرامون رعایت ویراستاری علائم و نشانه های سجاوندی ارائه می شود؟
- آیا نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به اصول نگارش و علامت گذاری در زبان فارسی آشنایی لازم و کافی را دارند؟
- آیا بخش خاصی در مجلس شورای اسلامی برای رسیدگی به اصول و ضوابط نگارش قوانین و مصوبات وجود دارد؟
- آیا ویراستاری علایم و نشانه های متن قانون تصویب شده در مجلس شورای اسلامی و تایید شده توسط شورای نگهبان، نیازمند طرح و تصویب مجدد آن در مجلس شورای اسلامی است؟

پرسشگری از شورای محترم نگهبان
- آیا اصول نگارش و علامت گذاری زبان فارسی مکاتبات اعلام عدم مغایرت یا مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با شرع و قانون اساسی رعایت می شود؟
- آیا در مورد مصوبات ارجاعی از سوی مجلس شورای اسلامی، تذکرات لازم پیرامون رعایت ویراستاری علائم و نشانه های سجاوندی ارائه می شود؟
- آیا اعضای محترم شورای نگهبان به اصول نگارش و علامت گذاری در زبان فارسی آشنایی لازم و کافی را دارند؟
- آیا بخش خاصی در دبیرخانه شورای محترم نگهبان برای رسیدگی به اصول و ضوابط نگارش قوانین و مصوبات وجود دارد؟
- آیا ویراستاری علایم و نشانه های متن قانون تصویب شده در مجلس شورای اسلامی و تایید شده توسط شورای نگهبان، نیازمند طرح و تایید مجدد آن در شورای محترم نگهبان است؟

- پرسشگری از قوه قضاییه
- آیا کیفیت علائم و نشانه های سجاوندی مربوط به قوانین در جریان نظارت سازمان بازرسی کل کشور بر حسن اجرای قوانین لحاظ می شود؟
- آیا بازرسان سازمان بازرسی کل کشور به اصول نگارش و علامت گذاری در زبان فارسی آشنایی لازم و کافی را دارند؟
- آیا بخش خاصی در سازمان بازرسی کل کشور برای رسیدگی به اصول و ضوابط نگارش قوانین و مصوبات وجود دارد؟
- آیا پیرامون مشکلات موجود در ویراستاری علایم و نشانه های متن قوانین به تقسیم کار ملی در قانونگرایی تذکرات نظارتی لازم داده می شود؟
- آیا بر نحوه نگارش قوانین و پیشگیری از بروز مشکلات بعدی از سوی سازمان بازرسی کل کشور نظارتی صورت می گیرد؟

نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه


کد مطلب: 109665

آدرس مطلب :
https://www.siasatrooz.ir/fa/report/109665/قوانین-۱۵-روز-انتشار-سراسر-کشور-لازم-الاجراست

سیاست روز
  https://www.siasatrooz.ir