آیا با توصیه سخنگوی شورای نگهبان به نامزدهایی که در دوره‌های گذشته صلاحیت آنا احراز نشده و البته از چهره‌های سیاسی یا حتی رؤسای جمهور سابق کشور بودند، شاهد انتخابات ریاست جمهوری متفاوت در سال ۱۴۰۰ خواهیم بود.
هر چند تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری یکسال باقی مانده است اما، انتخابات سال ۱۴۰۰ بسیار مهم و تأثیر گذار است و از هم اکنون جریان‌های سیاسی و احزاب برای آن تلاش می‌کنند. برخی در این میان اعتقاد دارند که برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ یک فرد غیر وابسته به دو جناح سیاسی کشور وارد میدان شود، که البته اگر چنین نظریه‌ای در چارچوب درست قرار گیرد، پیشنهاد بدی هم نیست.
در گذر روزهای سال ۹۹ ، شاهد تکاپوی احزاب سیاسی و اعلام آمادگی آنها برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ هستیم . در این میان اگرچه سخن از افرادی برای نامزدی این انتخابات به میان می‌آید و در خبرها افرادی شناخته شده برای حضور این مارتن نفس گیر اعلام آمادگی می کنند اما شاهد هستیم که هیچ یک از آنها و حتی دو حزب مطرح سیاسی در کشور هنوز برنامه ای برای این انتخابات و شرایط کاندیدای مورد نظر خود اعلام نکرده‌اند.
این درحالی است که بسیاری از مردم از شرایط موجود کشور گله مند هستند و بر رفع مشکلات و ناکارآمدی ها تاکید دارند.
این امر می طلبد که نامزد آتی ریاست جمهوری علاوه بر آنکه از فیلترهای انتخاباتی عبور می کند برنامه‌ای منسجم و امید بخش داشته باشد تا مردم به آینده امید بیشتری پیدا کنند. در این میان حضور چهره‌های تکراری در عرصه سیاسی نمیتواند امید را در میان مردم زنده کنند. افرادی که عملکرد آنها نه تنها از سوی مردم مورد تایید نیست بلکه در دوره های قبلی نیز نتوانسته اند شایستگی خود را نشان دهند و شورای نگهبان صلاحیت آنها را برای اداره امور کشور تایید نکرده است.
در همین راستا سخنگوی شورای نگهبان در خصوص اعلام برخی از اسامی برای ریاست جمهوری ۱۴۰۰، گفت: شورای نگهبان هنوز درگیر انتخابات نشده است و در این زمینه ورود نکرده و اقدامی نیز نکرده است. از جهات قانونی افراد می‌توانند در هر زمان ثبت نام کنند اما می‌توان توصیه کرد افرادی که در گذشته رد صلاحیت شده‌اند، دیگر ثبت نام نکنند.
وی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چگونه فردی در یک دوره انتخابات تایید صلاحیت و در دوره دیگری رد صلاحیت می‌شود، بیان کرد: درباره صلاحیت افراد در شورای نگهبان رای گیری می شود؛ یک دوره شاید تشخیص دهند که فردی رجل سیاسی است و در دوره دیگری شاید این تشخیص را ندهند.
سال نیکو
از قدیم هم گفته اند سالی که نکوست از بهارش پیداست یا اینکه آزموده را آزمودن خطاست. بسیاری از مردم معتقدند که افرادی که در گذشته در امور کشور فعال بوده‌اند و نتوانسته‌اند کارنامه درخشانی از فعالیت خود ارائه بدهند یا اینکه دیگر صلاحیت حضور در پست ریاست جمهوری را ندارند نباید برای این کار پیشقدم شوند.
البته پست ریاست جمهوری برای کسانی که مؤلفه‌های قدرت را ارزیابی می کنند بسیار شیرین است.
اینکه معمولا نزدیک به هر انتخاباتی سر و کله سیاسیون سال‌های دور پیدا شده تا شانس خود را دوباره امتحان کنند؛ چهره‌های نام آشنایی که برخی از آنها حتی در دوره‌های قبل هم تایید صلاحیت نشده‌اند. داستان جدیدی نیست.
جالب آنجاست که در ادوار ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری فقط شاهد ورود چهره‌های نامدار به عرصه رقابت‌های ریاست جمهوری بودیم و هرکسی خود را در اندازه جایگاه رئیس‌جمهور شدن نمی‌دید، اما انتخابات چند دوره اخیر نشان داد که سیاسیون با اندک سوابقی چون یک دوره نمایندگی یا وزارت، خود را در سطح رئیس‌جمهور شدن می‌بینند که امری چندان مورد تأیید شورای نگهبان نیست.
اما خدمتگزاری به مردم چیزی جدای از قدرت است. افرادی که در گذشته سابقه حضور در پست‌های مختلف را داشته و حالا می خواهند به هر قیمتی که شده به سطح بالای قدرت برسند و یا تجربه ریاست جمهوری را تکرار کنند، ممکن است هزینه‌های بسیار سنگینی را به کشور تحمیل کرده و به قول معروف قوزی بالای قوز بگذارند.
آنها باید میدان را برای حضور جوانترها و صاحبنظران شایسته باز بگذارند تا شاهد خدمتگذاری دیگران نیز به کشور باشیم چرا که به نظر می‌رسد آنها هر هنری که برای بهبود شرایط کشور داشته‌اند به کار بسته‌اند و حالا بایستی به نحو دیگر به کشور خود خدمت کنند.
دوگانه تعیین صلاحیت و خدمتگذاری
از سوی دیگر باید دانست اگر فردی در گذشته در هر پست و مقامی مورد تایید نظام قرار داشته ولی در انتخابات ریاست جمهوری‌های قبلی تایید صلاحیت نشده به معنای آن نیست که وی فرد شایسته و مقبولی نیست و جایگاهی برای خدمت به مردم ندارد. بلکه این تایید صلاحیت نشدن به آن معناست که وی در جایگاه ریاست جمهوری نمیتواند به کشور خدمت کند و اگر هدف واقعی خدمت است وی می‌تواند در بخشهای دیگر برای خدمت به مردم و کشور وارد میدان شود.
از این رو علیرغم آنکه ممکن است احراز نشدن صلاحیت برای برخی نامزدهای ریاست جمهوری ناگوار باشد اما راه دیگری جز تمکین به قانون برای آنها وجود ندارد و آنها می‌توانند در جایگاه دیگری به خدمت گذاری بپردازند.
صدمه به آرامش کشور
از سوی دیگر باید دانست هر فردی که خود را در معرض کاندیداتوری و انتخاب مردم قرار می‌دهد باید این احتمال را بدهد که ممکن است در شورای نگهبان رد صلاحیت شود. اما اگر افراد رد صلاحیت شده بخواهند مجدداً با حضور خود گرفتاری‌های شورای نگهبان را افزایش دهند و در مقابل چارچوب های نظام و خط قرمزها ایستادگی کنند شاهد خواهیم بود که نه تنها مشکلی از مشکلات کشور حل نمی‌شود بلکه به طور قطع این رفتارها نشاندهنده عبور آنها از نظام است. مردم در سال ۸۸ شاهد نتیجه مطالبات غیرقانونی و غیراصولی بودند که چالش‌های جدی برای نظام ایجاد کرد.
نگاهی به شعارهای کلید داران پاستور
دراین میان اگر نگاهی به شعارهایی که از ابتدای انقلاب اسلامی از سوی نامزدهای ریاست جمهوری عنوان شده است بیندازیم شاهد خواهیم بود که بسیاری از کاندیداها و افراد صاحب صلاحیت در مدت کوتاه زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری محورهای بسیاری را که می توانست نظر مردم را جلب کند در شعارهای انتخاباتی خود مطرح کرده‌اند و شاید عده‌ای از مردم نیز به این شعارها جذب شده باشند اما تجربیات، سوابق، کارآمدی، داشتن تیم مجرب، وفاداری و اعتقاد قلبی به انقلاب اسلامی، نظام و ولایت فقیه معیارهایی است که بایستی همراه با این شعارها مورد تایید قرار گیرد و معیار سنجش این معیارها شورای نگهبان است .
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری را بر عهده دارد.
بخشی از این نظارت به تایید صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری مربوط می‌شود.
همچنین بر طبق اصل ۱۱۵ قانون اساسی و ماده ۳۵ قانون انتخابات ریاست جمهوری، رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط؛ ایرانی‌الاصل، مدیر و مدبر، دارای حسن نیت و امانت و تقوا، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور باشد.
بر این اساس کسانی که از سوی شورای نگهبان به عنوان رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبر معرفی نمی‌شوند، افراد رد صلاحیت شده نیستند، بلکه این اصل ۱۱۵ قانون اساسی برای آنها احراز نشده است و صلاحیت حضور در این پست حساس را ندارند. یکی از مباحث اصلی و بسیار مهم انتخابات، مسئله واجدین شرایط انتخاب است، یعنی کسانی که بر اساس قوانین هر کشور می توانند در انتخابات به عنوان نامزد شرکت کنند که شرایط کافی برای مدیریت کشور بزرگ جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند.
این امر تنها شامل افراد شناخته نشده یا کمتر شناخته شده سیاسی نمی‌شود بلکه در بسیاری از موارد اکثر نامزدهای رد صلاحیت شده ریاست جمهوری دارای شغل‌های مهمی در نظام بوده و محرز نشدن صلاحیت آنها به معنای این نیست که این افراد صلاحیت خدمت گذاری به مردم را ندارند بلکه تنها به این معنا است که صلاحیت این فرد برای اداره تصدی پست ریاست جمهوری از سوی شورای نگهبان مورد تایید نبوده است.
از سوی دیگر حضور تعداد بالای کاندیداها برای ریاست جمهوری تنها وقت و زمان این شورا را در بررسی‌ها گرفته و هزینه های متعددی را به کشور تحمیل می کند.
کارشناسان در مورد کسانی که رد صلاحیت شده‌اند بر این باورند که حضور این افراد هزینه‌های زیادی به دولت و شورای نگهبان برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری تحمیل می کند و در شرایط فعلی کشور بهتر است که در این بخش نیز مسئولانه وارد میدان شد .
طرحی برای اعلام عدم صلاحیت ها
در این میان بسیاری از نمایندگان در مجلس بر این باورند که برای جلوگیری از حضور دوباره کسانی که در انتخابات ریاست جمهوری صلاحیت آنها از سوی شورای نگهبان تایید نمی شود دلایل احراز نشدن صلاحیت آنها روشن شود. ابوالفضل ابوترابی‌فرد، نماینده نجف آباد در مجلس شورای اسلامی، در این باره گفته؛ بنا داریم دلایل رد صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری به مردم اعلام شود. البته منوط به این است که کاندیداها در ابتدای ثبت نام اعلام کنند که اگر رد صلاحیت شدند تمایل دارند که دلایل به اطلاع مردم برسد یا نه، این مسئله بر دوش کاندیداها است تا پس از رد صلاحیت، کاندیداها مظلوم‌نمایی نکنند. کاندیدا اگر رد صلاحیت شد و تمایل داشت دلایل رد صلاحیت، به مردم اعلام می‌شود اگر هم تمایلی نداشت که مردم بدانند لابد ریگی به کفش دارد.
در نهایت
در نهایت باید گفت که شورای نگهبان بر اساس اسناد و مدارکی متقن و مستند و تحقیقات در مورد افراد اظهار نظر میکند و ملاک این شورا در بررسی صلاحیتها، سیاسی و جناحی نیست.
در انتخابات مجلس شاهد بودیم که رد صلاحیتها به گونه‌ای بود که اگر دلایل برخی از آنها اعلام می شد به قول یکی از نمایندگان دیگر کسی حتی زیر جنازه بیشتر آنها را نیز نمی‌گرفت چه برسد به اینکه به آنها رأی بدهند!
بنابراین بهتر است تا در انتخابات ریاست جمهوری با توجه به اهمیت این پست افرادی که خود را شایسته نمی دانند قبل از آنکه شورای نگهبان این نداشتن شایستگی را عنوان کند خود کنار بکشند.
دریافت صفحه با کد QR