محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به دعوت رسمی «وانگ یی» همتای چینی خود راهی پکن شد تا گامی دیگر برای توسعه همه جانبه مناسبات دو کشور برداشته شود. رایزنی‌هایی که می‌تواند زمینه ساز توافقات سیاسی، اقتصادی و امنیتی و در نهایت تحقق توافقنامه ۲۵ ساله میان دو کشور باشد. در کنار آنچه پیرامون سپهر روابط دو کشور در این دیدارها صورت گرفته، نکته قابل توجه طرح پیشنهادی چین است. وزارت خارجه چین با صدور بیانیه‌ای تاکید کرده است که پکن خواستار تشکیل یک مجمع چند جانبه منطقه‌ای در غرب آسیا برای مذاکره و گفت وگو در زمینه مشکلات و بحران‌های منطقه با حضور همه کشورهای ذینفع است. این مجمع باید سطح درک متقابل را از طریق گفتگو و ارائه راه حل‌های دیپلماتیک و سیاسی برای بحران‌های امنیت واقع درغرب آسیا افزایش دهد در همین حال تاکید شده است که حمایت از برجام باید پیش شرط ورود به چارچوب پیشنهاد شده توسط پکن برای حل اختلافات باشد. با نگاهی به رفتارهای چین در معادلات جهانی، طرح پکن را می‌توان اقدامی برای ثبات در منطقه دانست که در چارچوب منافع و امنیت ملی این کشور صورت می‌گیرد چنانکه در قبال برجام نیز همواره بر مذاکره و پایبندی طرفین به آن تاکید داشته است.
هر چند که جزئیات طرح پکن مشخص نشده است اما چند سوال اساسی مطرح است. اعضاء تشکیل دهنده مجمع چه کشورهایی هستند؟ مفهوم ذینفعان چیست و چه چارچوبی برای انتخاب آن مطرح است؟ مفهوم حمایت از برجام به عنوان پیش شرط تشکیل این مجمع چیست؛ آیا به این معناست که مانند برجام در مورد منطه نیز مذاکره صورت گیرد و به توافق بر سند و یا اینکه تحقق اهداف برجام پیش شرط این مجمع خواهد بود؟ ضمانت اجرای این مجمع چیست و چگونه از تکرار سرنوشت برجام در قبال آن جلوگیری می‌شود؟ آیا این مجمع شامل کشورهای منطقه می‌شود و یا اینکه برگرفته از نشست‌ها و تصمیمات بازیگران فرامنطقه‌ای مثلا اعضاء دائم شورای امنیت است که برای منطقه تصمیم می‌گیرند؟
در کنار پرسش‌های مطرح شده دو اصل اساسی قابل توجه است که می‌تواند به عنوان اولویت ارائه محورهای این طرح مطرح شود نخست آنکه ذی نفعان این مجمع چه کسانی هستند و ریشه بحران منطقه خاورمیانه چیست؟ براساس تمام شواهد و مدارک، منطقه خاورمیانه تشکیل شده از کشورهای عربی، جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، که به گفته برخی جغرافیدانان برخی کشورهای شمال آفریقا همچون مصر را در برمی‌گیرد و به گفته عده‌ای دیگر افغانستان و پاکستان را نیز می‌توان جزء منطقه دانست.
نگاه سلطه گرایانه بازیگران بیرونی که در عصر حاضر در قالب آمریکا تجلی یافته و غده سرطانی آن در منطقه یعنی رژیم صهیونیستی کانون اصلی نزاع‌ها، اختلافات، تروریسم پروری و درگیری میان کشورها هستند به گونه ای که آنان را می‌توان ریشه بحران منطقه و نه حلال آن عنوان داشت. دوم آنکه در حوزه برجام نیز آمریکا محور به نتیجه نرسیدن برجام بوده که عقبه آن به اروپا رسیده است. با توجه به این حقایق به صراحت می‌توان گفت که تشکیل مجمع منطقه‌ای پیشنهادی چین دارای یک ضمانت اجرا خواهد بود و آن اجماع جهانی برای مقابله با آمریکا است که بخشی از آن در چارچوب اخراج آمریکا از منطقه محقق می‌گردد. بخش دیگر آن نیز مقابله جهانی با رفتار آمریکا در قبال برجام است که عدم اجرای تحریم‌های ادعایی آمریکا علیه ایران راهکار تحقق این مهم است. جمهوری اسلامی ایران همواره طراح و پیشگام گفتگوی منطقه‌ای بوده است لذا طرح پکن مورد استقبال آن قرار می‌گیرد در حالی که اخراج آمریکا از منطقه و شکستن یک جانبه گرایی آمریکا در قبال برجام است که ضمانت اجرای تحقق طرح پکن خواهد بود.
نویسنده: قاسم غفوری
دریافت صفحه با کد QR