۲۰ ژوئن برابر با ۳۱ خردادماه به عنوان روز جهانی آوارگان و پناهجویان از سوی سازمان ملل نامیده شده است. براساس آمارهای بین المللی ۸۰ میلیون نفر یعنی عددی نزدیک به یک درصد جمعیت جهان را آوارگان و پناه جویان تشکیل می‌دهند که بخش عمده ای از آنها نیز برای غرب آسیا (خاورمیانه) و آفریقا هستند.
جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل همجواری با مراکز بحران و جنگ‌های خانمان سوزی که سالهاست نظام سلطه به منطقه حاکم کرده از جمله کشورهای درگیر با پدیده آوارگان است. آمارها نشان می‌دهد که ایران سالانه میزبان میلیون‌ها تبعه افغانستان است که براساس شرایط امنیتی افغانستان بر تعداد آنها افزوده و یا کم می‌شوند. زمانی اشغالگری شوروی سابق، دورانی جنگ داخلی و ۱۹ سال است که اشغالگری ناتو و آمریکا میلیون تبعه افغانستان را آواره و راهی ایران کرده است. تروریسم در عراق و بحران‌های تحمیلی آمریکا به این کشور نیز بعد دیگر آوارگان راهی ایران شده را تشکیل می‌دهد. اروپا نیز طی سالهای اخیر با تشدید بحران در خاورمیانه و آفریقا به یکی از کانون‌های آوارگان مبدل شده است که البته با شیوع کورونا در جهان پرونده آنها در حاشیه قرار گرفته و چندان اخباری از وضعیت آنها در این کشورها منتشر نمی‌شود در حالی که گزارش‌های سازمان‌های جهانی از وضعیت بحرانی آنها در اردوگاه‌های آوارگان حکایت دارد. نگاهی مقایسه ای میان رفتار جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا در قبال پناه جویان و آوارگان نکات قابل توجهی را آشکار می‌سازد.
نخست آنکه جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا حقوق آوارگان و جنگ زده‌های افغانستان را به رسمیت شناخته و نام آنها را در قالب آواره و پناه جو ثبت کرده است حال آنکه اروپا از واژه مهاجر به جای جنگ زده و پناهجو استفاده می‌کند. شاید در ظاهر میان این واژگان تفاوتی نباشد اما براساس قوانین بین المللی و کنوانسیون ۱۹۵۱ پناهجویان، پناهجو به افرادی گفته می‌شود که به دلیل جنگ، کشتار و تامین امنیت جانشان از سرزمین خود آواره شده اند و کشورهای میزبان باید تمام حقوق اولیه انسانی را بدون هیچ تبعیضی برای آنها رعایت نمایند در حالی که مهاجر به فردی گفته می‌شود که به دلخواه برای رفاه اقتصادی کوچک کرده و کشور میزبان مختار است که به او امکانات و حق اقامت بدهد یا خیر. جمهوری اسلامی ایران با پذیرش ماهیت آواره و پناهجو بودن اتباع افغانستان حاضر در ایران، حقوق آنها براساس قوانین بین المللی را به رسمیت شناخته است حال آنکه اروپا با واژه مهاجر تمام این حقوق را از پناهجویان و آوارگان سلب کرده است.
نگاه گزینشی در پذیرش کودکان و یا نیروی کار جوان و استفاده از قوه قهریه در قبال سایر پناهجویان تنها بخش کوچکی از رفتار اروپایی‌ها با آوارگان و جنگ زدگان است چنانکه سازمان ملل بارها درباره وضعیت بحرانی و نسل کشی آوارگان پشت مرز ها و حتی در داخل اروپا هشدار داده است. به بردگی گرفته شدن و سوء استفاده از آوارگان هشدار جدی نهادهای حقوق بشر در قبال اروپا را به همراه داشته است. نکته قابل توجه آنکه محافل رسانه ای غربی که در چارچوب سیاسی کاری در دروغ پردازی آشکار کشته شدن اتباع افغانستان در خاک این کشور را به مرزها ایران نسبت می‌دهند و یا مقابله ایران با قاچاقچیان انسان در انتقال اتباع افغانستان را به افغان ستیزی نسبت و سعی در برهم زدن روابط برادرانه ایران و افغانستان دارند، در برابر وضعیت بحرانی پناهجویان در اروپا سکوت کرده اند. نهادهای حقوق بشر بارها هشدار داده اند که مقالات و عملکردهای نژادپرستانه و آواره ستیزانه و حتی اسلام ستیزانه رسانه‌های غربی بر شرایط بحرانی آوارگان در این کشورها افزوده است.
دوم آنکه جمهوری اسلامی ایران بر حق آوارگان برای بازگشت سرزمینشان و البته ایجاد شرایط امن در کشورهای جنگ زده برای بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه آنها تاکید دارد. به عنوان مثال جمهوری اسلامی برگزاری رفراندوم تعیین سرنوشت که برای تمام فلسطینی‌ها را مطرح کرده که نتیجه آن اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل مبنی بر حق آوارگان فلسطینی برای بازگشت به سرزمینشان خواهد بود حال آنکه غربی‌ها رسما این حق را رد و مانع از حق تعیین سرنوشت میلیون‌ها آواره فلسطینی شده اند.
در همین حال جمهوری اسلامی با حمایت مستشاری و همه جانبه از کشورهای جنگ زده همچون سوریه و عراق و بازگرداندن امنیت به آنها، زمینه ساز بازگشت میلیون‌ها آواره به سرزمینهایشان شده است در حالی که کشورهای غربی با حمایت از تروریسم و بحران سازی، به تشدید آواره شدن مردم عراق، سوریه، یمن، لیبی و ... می‌پردازند.
با توجه به آنچه ذکر شد به خوبی می‌توان تفاوت دیدگاه جمهوری اسلامی و کشورهای غربی در قبال آوارگان و پناهجویان را دریافت. همین مساله به خوبی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ناجی صلح و ثبات و حامی ملت‌های منطقه است و غرب با محوریت آمریکا و کشورهای اروپایی بویژه انگلیس، فرانسه و آلمان با جنگ افروزی و تروریسم پروری مخل امنیت جهان.
رفتارهای ضدبشری این کشورها با آوارگان در پشت و داخل مرزهای اروپا، سندی دیگر بر ماهیت غیر بشری این کشورهاست. با مقایسه رفتار جمهوری اسلامی و اروپا در قبال پناهجویان وجنگ زدگان، هر آزاداندیشی درمی‌یابد که ادعای روزهای اخیر غرب که به دنبال سوء استفاده از گزارش غیرکارشناسانه و غیر مسئولانه آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران هستند، نوعی هوچی گری با اهداف سیاسی است چرا که اگر قرار به محاکمه و بازخواست باشد این اروپا و آمریکا هستند که به جرم تروریسم پروری و جنگ افروزی زمینه ساز آواره شدن میلیون‌ها انسان بی گهان شده اند و با این جرم باید محاکمه شوند حال آنکه ج مهوری اسلامی در سخت ترین شرایط تحریم نیز از میزبانی و حمایت همه جانبه از آوارگان و جنگ زدگان کشورهای منطقه به ویژه ملت رنج کشیدن افغانستان دست برنداشته است و همواره تمام تلاش خود را برای ایجاد شرایط مطلوب برای آنان به کار گرفته است.

^{نویسنده: قاسم غفوری}