به نظر میرسد که جو بایدن در صورت تضمین پیروزی در انتخابات، به برجام باز خواهد گشت، اما با اضافه کردن متمم های جدید بر آن.
در ماههای منتهی به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بسیاری از مشاوران مشترک «باراک اوباما» و «جو بایدن» مانند ویلیام برنز و جک سولیوان درباره نحوه بازگشت دولت دموکرات واشنگتن به برجام یک سری ملاحظات و نکاتی را مطرح کرده بودند.
مخرج مشترک صحبتهای مشاوران مشترک اوباما و بایدن این بود که واشنگتن باید با لحاظ کردن یک سری پیش شرطهای جدید یا کسب امتیازات جدید به توافق هستهای با ایران برگردد، به عبارت دیگر ایران باید یک سری تعهداتی را بر لیست تعهدات خود در قبال بازگشت واشنگتن به برجام اضافه کند که برجام پلاس نام میگیرد. ۲۹ مهر ماه بخشهایی از یادداشت جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا منتشر شد که به باور برخی از کارشناسان سیاست خارجی او در قبال جمهوری اسلامی ایران در صورت قدرت گرفتن، فشار هر چه بیشتر از جنسی متفاوت با فشارهای ترامپ خواهد بود. بایدن هر چند پیش از این اعلام کرد که در صورت راه یافتن به کاخ سفید، به برجام بازخواهد گشت، اما به گفته کارشناسان، احتمالا درخواست برای تحدید و تقلیل فعالیتهای نظامی و منطقهای ایران در ازای ارائه امتیازی ناچیز، مهمترین محور سیاست خارجی او در قبال کشورمان باشد. حنیف غفاری کارشناس مسائل بین الملل نیز، گفت که بایدن به دلیل اینکه برجام محصول دولت اوباماست، میگوید که این توافق باید باقی بماند و با یک توافق ثانویه در مرحله اول جایگزین نشود، اما در مورد شکل این موضوع ممکن است بگویند این الحاقیه، اصلاحیه یا توافق مکمل برجام است، در هر حال ما به شکل ماجرا کاریی نداریم به لحاظ ماهوی بایدن در گزینه اول اعلام بازگشت ظاهری به برجام میکند یا در گزینه دوم هم با در نظر گرفتن یک سری مطالبات به ایران فشار بیاورند که به برجام برگردد. غفاری کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه یک نکته فنی و حقوقی در نحوه اجرایی کردن بازگشت آمریکا به برجام وجود دارد که تیم مشاوران بایدن هنوز بر سر آن به اجماع نرسیدند، گفت که برخی از مشاوران بایدن به او توصیه کردند که در گام اول بدون در نظر گرفتن پیش شرط به صورت ظاهری صرفا اعلام کند که واشنگتن جزئی از برجام است و به برجام بازگشته است، اما در گام عملیاتی همان اقدامی را انجام دهد که سال ۲۰۱۷ شاهد بودیم، یعنی در سال اول ریاست جمهوری ترامپ که آمریکا در وضعیتی بین ماندن و خروج از برجام قرار داشت. غفاری تاکید کرد که دولت بایدن میخواهد، اهرمی مانند مکانیسم ماشه را علیه ایران با عضویت اسمی خود در برجام فعال کند و هم اینکه بتواند از طریق ممانعت از عملیاتی شدن تعلیق تحریمها یک سری امتیازاتی را از ایران بگیرد، از جمله اینکه ایران را به مذاکرات موازی در حوزه منطقهای و موشکی در بیاورد. در سال اول ریاست جمهوری ترامپ آمریکا اسما جزئی از برجام بود، اما در عمل مانع از هرگونه تعلیق تحریمها علیه ایران میشد و از طریق هشدار نسبت به ریسک پذیری اقتصادی شرکتهایی که میخواستند در ایران سرمایه گذاری کنند، اقدام میکرد، در آن دوران شاهد بودیم که بسیاری از شرکتهای اروپایی یا بسیاری از شرکتها از کشورهای دیگر دنیا قبل از اینکه ترامپ از برجام خارج شود، از ایران خارج شده بودند.
این کارشناس مسائل بین الملل گفت که دومین تاکتیکی که عده دیگری از مشاوران بایدن در نظر گرفتهاند، این است که از همان ابتدا بایدن شرطی را برای بازگشت آمریکا به برجام بگذارد، شرطی مانند بحث حذف بند غروب آفتاب که بارها مطرح شده است تا مثلا ایران موافقت کند که محدودیتهای هستهای آن دائم شود و در گام دوم تهران با مذاکرات موازی موافقت کند.
غفاری کارشناس مسائل بین الملل با تاکید بر اینکه ایران باید سه مرحله را در برابر بازگشت آمریکا به برجام برای خود تعریف کند، گفت که کشورمان در مرحله اول باید بازی دموکراتها را نمایان کند، در واقع مختصات بازی دموکراتها در قبال برجام تقریبا مشخص است و میتوان با کنار هم قرار دادن اظهارات مقامات و مشاوران دولت بایدن این نقشه را را ترسیم کرد، لذا دستگاه دیپلماسی ما باید این نقشه راه را به صورت آشکار ترسیم کند و در مقابل دیده افکار عمومی کشورمان قرار بدهد و با یک مخاطب شناسی عمومی در نظام بین الملل این مسئله را مطرح کند تا به طور ناگهانی در وضعیتی قرار نگیریم که حس کنیم از دموکراتها بازی خوردیم.
غفاری همچنین در ادامه گفت که ایران در دومین مرحله باید اصرار مطلق بر موضع بازگشت همه جانبه آمریکا به برجام، عملیاتی کردن تمامی تعهدات واشنگتن در برجام و جبران خسارت ناشی از خروج ۲ سال و نیمه ترامپ از این توافق را به عنوان یک مطالبه اعلام کند. این حق ماست چراکه آمریکا از یک توافقی برخلاف آنچه در شورای امنیت تعهد داده بود، تخطی کرده است و در این مدت خسارات و هزینههایی را به ایران وارد شده است، لذا دولت بایدن به عنوان یک دولتی که در ذیل حاکمیت آمریکا به لحاظ حقوقی تعریف میشود موظف به پرداخت این هزینه است. او همچنین گفت که ایران در مرحله سوم باید با طرفهای باقی مانده در برجام به ویژه روسیه و چین رایزنی کند، اخیرا هم شاهد بودیم که این دو کشور اعلام کردند که دولت بایدن باید بدون هیچ کم و کاستی برجام را اجرایی کند و این دو کشور بحث شرط گذاری را برای ایران نمیپذیرند، لذا کشور ما باید در این مورد اتحاد خود را با چین و روسیه تقویت کند، ضمن اینکه هشدارهای لازم را به تروئیکای اروپایی ارائه دهد.
به نظر میرسد که اروپاییها هم تمایل دارند که جو بایدن بازی خود را با ایران انجام دهد، هایکو ماس وزیر خارجه آلمان هفته گذشته اعلام کرد که میخواهیم در خصوص مسائل دیگری از جمله بحث برجام با موضوعات موشکی و منطقهای با ایران وارد عمل شویم، لذا باید از درِ اتحاد راهبردی با روسیه وچین با نگاه کوتاه مدت و بلند مدت وارد شویم و با زبان هشدارآمیزی به تروئیکای اروپایی عواقب و تبعات بازی آنها در زمین دولت آمریکا مبنی بر تغییر برجام و بسط تعهدات ایران در قبال قبض تعهدات غرب را به آنها یادآور باشیم.