عراق طی روزهای اخیر شاهد تحولات قابل تاملی در حوزه سیاسی بوده است که در کنار سفر عادل المهدی نخست‌وزیر عراق به عربستان، برگزاری نشست پارلمانی همسایگان عراق از جایگاه ویژه‌ای در این عرصه برخوردار است. اولین اجلاس پارلمان‌های شش کشور همسایه عراق با عنوان «عراق؛ ثبات و توسعه» در بغداد به ریاست «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان این کشور برگزار شد. هیأت‌های پارلمانی از عربستان سعودی، ترکیه، کویت، اردن، سوریه و ایران به ریاست رؤسا یا مقاماتی ارشد از این کشورها در این نشست حضور داشتند. حال این سوال مطرح می‌شود که چرا عراق چنین نشستی را برگزار کرده و چه اهدافی را پیگیری می‌کند؟
آنچه از سوی دولتمردان عراق عنوان شده هدف این نشست تلاش برای تشریح اهداف عراق بویژه در دوران پساداعش در عرصه داخلی و خارجی بوده است که با محوریت همگرایی با کشورهای همسایه صورت گرفته است. برآوردها از این نشست آن است که عراق ناامید از وعده‌های آمریکایی، همگرایی منطقه‌ای را گسترش داده و سعی دارد تا در کنار رفع نیازهایش، به موقعیتی مناسب در معادلات منطقه دست یابد.
در این میان یک اصل اساسی وجود دارد و آن نوع رویکرد عراق به کشورهای منطقه است. بررسی تحولات داخلی عراق نشان می‌دهد که سیاست منطقه‌ای بغداد دو بعد دارد. یک بعد تعامل با همسایگانی است که همواره در کنار عراق بوده‌اند و توسعه روابط با این کشورها را اساس سیاست خارجی خود می داند. روابط با جمهوری اسلامی ایران محور این رویکرد است و دعوت از آن برای نشست بغداد ادامه رویکرد تعاملی دو کشور برای توسعه مناسبات است. برخی از کشورها نیز مانند کویت هر چند که روابطی میانه با عراق دارند اما به دلیل مسائلی همچون جنگ دوم خلیج‌فارس، عراق رویکرد تعاملی قابل توجهی به این کشور دارد و تلاش می‌کند تا در قالب تعامل به حل اختلافات مرزی و نفتی طرفین بپردازد.
در این میان برخی همسایگان عراق مانند ترکیه در حالی سیاست‌های دوگانه‌ای علیه عراق دارند اما در حوزه اقتصادی و امنیتی روابط دو کشور دارای اهمیت است چنانکه ترکیه بیش از ۲۰ میلیارد دلار تعاملات اقتصادی با عراق دارد.
اما در این میان برخی همسایگان عراق هستند که در طول سال‌های اخیر رویکرد مناسبی به این کشور نداشته‌اند و مولفه‌ای برای بحران‌سازی در این کشور بوده‌اند. عربستان در راس و اردن در حاشیه چنین رویکردی داشته‌اند. تمام شواهد نشان می‌دهد از زمان سرنگونی صدام در سال ۲۰۰۳ تاکنون این کشورها نقشی منفی ایفا کرده و به حمایت از بعثی ها و تروریسم پرداخته‌اند. هر چند که این کشورها تحرکاتی برای آنچه بهبود روابط با عراق نامیده‌اند صورت داده و مقامات ارشد آنها سفرهایی به عراق دارند اما در عمل کارکرد مناسبی در قبال این کشور صورت نداده‌اند. بر این اساس دعوت از آنها برای نشست بغداد را می‌توان اتمام حجت با این کشورها دانست. در جمع‌بندی نهایی از آنچه ذکر شد می‌توان گفت که نشست بغداد گامی برای تقویت همگرایی منطقه‌ای عراق است که برگرفته از رویکرد تعاملی بغداد با همسایگان است هر چند که کارشکنی‌های آمریکا و رفتارهای غیر اصولی برخی همسایگان نظیر عربستان ابهاماتی را در تحقق اهداف این نشست ایجاد کرده است.
نویسنده: علی تتماج
دریافت صفحه با کد QR