?>?> سیاست روز - قانونگرایی دانشیک - نسخه قابل چاپ

کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

قانونگرایی دانشیک

در سال های پایانی هزاره دوم و با آغاز هزاره سوم، جهان شاهد تحولات شگرفی بود که شناخت آن برای برنامه ریزی بلند مدت کشور ضروری...

16 تير 1398 ساعت 21:40


در سال های پایانی هزاره دوم و با آغاز هزاره سوم، جهان شاهد تحولات شگرفی بود که شناخت آن برای برنامه ریزی بلند مدت کشور ضروری است. عبور از شیوه های سنتی برنامه و برنامه ریزی به شیوه های نوین، پویا و پیچیده نشان از این حقیقت دارد که جهان پیرامون ما بیش از پیش پیچیده است.
پیچیده تر شدن روش های برنامه ریزی و اجرا، نتیجه منطقی تفکر بر سیستم های پیچیده و پیچیدگی سیستم های انسانی و اجتماعی است.
شناخت عمیق تر و کیفی تر جهان، محصول داده های علمی و نیازمند آن است.
با علم و آگاهی است که روابط موجود بین اجزای گوناگون جامعه از هم بازشناخته می شوند و می توان با آن در تنظیم نسبت های موجود مداخله کرد. حوزه قانون و قانونگرایی بیش از سایر امور، نیازمند ملاحظه پیچیدگی هاست. از آنجا که روابط اجتماعی از طریق قانون، رسمیت می یابد، حضور فعال دانش در آن بسیار مهم است. تحلیل نیاز قانون و مراحل تدوین، تصویب، تایید، تفسیر، اجرا و نظارت بر قانون، بیش از هر چیز به داده ها و یا یافته های دانشی محتاج است. آسیب شناسی قانون و نظام قانونگرایی موید این واقعیت تلخ است که مهم ترین و اصلی ترین علت مشکلات قانون در ایران، علمی نبودن داده های مورد نیاز و شیوه های قانونگذاری و اجرای قانون است.
قانونگرایی دانش بنیان، دانش پایه و یا علمی گویه های متفاوت قانونگرایی دانشیک است که می کوشد از داده ها و یافته های علمی برای قانونگذاری استفاده مطلوب کند.
قانونگرایی دانشیک مستلزم وجود رفتارهای دانشیک در این حوزه مهم جامعه است. رفتارهای دانشیک شامل مطالعه منابع علمی، انجام پژوهش های میدانی، نگارش مقالات تحقیقی، تالیف کتاب، برگزاری جلسات کارشناسی، شرکت در همایش های علمی، استفاده از منابع علمی کتابخانه، بهره مندی از بخش های اطلاع رسانی و مرجع، دیدار با نخبگان و فرهیختگان و ... است. در شرایط عمومی نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی، داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد برای نامزدهای تازه وارد الزامی است.
شاید مراد قانونگذار از این شرط، کمک به تامین وجه علمی برای قوانین، مجلس شورای اسلامی و کمیسیون های تخصصی آن است. البته بازوی اصلی علمی و پژوهشی مجلس شوری اسلامی، مرکز پژوهش هاست. با توجه به پدیده ناگوار مدرک گرایی و بیشتر بودن تعداد صندلی های برخی دانشگاه ها از تعداد شرکت کنندگان در کنکور، نمی توان به دارابودن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد برای نامزدهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی به عنوان امری کاملا موثر اعتماد کرد. شواهد عینی از دوره های اخیر مجلس شورای اسلامی نیز این حقیقت را تایید می کند. پژوهش های انجام شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نشان می دهد که رفتارهای دانشیک در میان نمایندگان مردم امری کمیاب یا شاید نایاب است. داده های غیرعلمی با روشی غیرعلمی و سنتی به قانون تبدیل می شوند و با تحمیل ناکارآمدی خود بر مشکلات زندگی مردم می افزایند.
جامعه ایران هم اکنون در میان این پدیده ناگوار قرار دارد. شناخت سنتی نظام قانونگرایی نمی تواند از داده های دانشیک برای ارتقاء کیفیت کارکرد خود استفاده کند. پیروان وضع موجود با دفاع از روش های غیردانشیک قانونگذاری می کوشند که راه حل مشکلات زندگی مردم را بیابند اما غافل از اینکه راه حلی وجود ندارد که بتوان آن را بصورت سنتی یافت.
باید برای حل مشکلات زندگی مردم، راه حل مناسب را ساخت. این ساخت و ساز با شیوه های قانونگذاری سنتی ممکن نیست. اگر شیوه سنتی قانونگذاری در ۱۱۰ سال گذشته دارای کارآمدی لازم برای اداره امور جامعه بود نمی بایست اینگونه مشکلات ریز و درشت، زندگی را برای مردم دشوار نماید. تداوم شیوه سنتی، تفکر سنتی و نمایندگان مجلس سنتی به نفع نظام اسلامی، انقلاب و کشور نیست.
چهار دهه قانونگذاری برای هر گونه آزمون و خطا، فرصت کافی است. عذری از حامیان وضع موجود پذیرفته نیست زیرا تداوم مشکلات در زندگی مردم و ناتوانی در حل آنها گناه نابخشودنی است که تقسیم کار ملی بر اساس قانون اساسی باید پاسخگوی آن باشد. ضروری است که نظام قانونگرایی با اندیشه تحولی در دو حوزه بکارگیری داده های دانشی و استفاده از فرآیند قانونگرایی دانشیک، مورد ملاحظه مجدد قرار گیرد. تحول در نظام قانونگرایی دارای ماهیت مهندسی مجدد است و در تدریج زمان بندی شده محقق می شود و نقطه آغازین آن از دل وضع موجود است. نظام قانونگرایی دانشیک، همچون سایر طرح های تحولی کشور، وعده سر خرمن نیست! چرا که با نسبت بندی جدید اجزاء، قطار حرکت جامعه به سوی پیشرفت را روی ریل قرار می دهد و در را روی پاشنه! 

نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه 


کد مطلب: 109776

آدرس مطلب :
https://www.siasatrooz.ir/fa/editorial/109776/قانونگرایی-دانشیک

سیاست روز
  https://www.siasatrooz.ir