جمهوری اسلامی ایران پس از اعلام گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای خود در توافق‌نامه هسته‌ای، اکنون گام چهارم را در دست بررسی دارد؛ اکنون کمیته‌ای در کشور در حال بررسی اقدام‌های طرف مقابل با اجرای گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای است و اگر خواسته‌های ایران از طرف‌های مقابل محقق نشود، گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای انجام می‌شود.
حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان نیز پیشتر از احتمال کاهش بیشتر تعهدات برجامی جمهوری اسلامی خبر داده بود. آقای روحانی گفته بود: متاسفانه ۳ کشور اروپایی پای تعهد خودشان نایستادند و از اردیبهشت سال ۹۸، کاهش تعهدات را آغاز کردیم و در این مسیر گام سوم را نیز که تحول بسیار بزرگی بود برداشته‌ایم ولی اگر آنها به تعهداتشان در این فرصت برگردند، می‌توانیم به تعهدات کامل برگردیم و اگر آنها همین مسیر را ادامه دهند گام‌های بعدی را در این زمینه برخواهیم داشت.
سه روز پس از اظهارات روحانی، رئیس دفتر او گفته است: از کشورهای طرف مقابل به خصوص اروپایی‌ها انتظار می‌رود که نسبت به اجرا تعهدات خود در ارتباط با برجام اقدام کنند.
پیشتر سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای درباره گام چهارم جمهوری اسلامی در کاهش تعهدات برجامی‌اش گفت: با توجه به بدعهدی‌های اروپا و عدم انجام تعهداتش تاکنون، جمهوری اسلامی ایران قطعا گام چهارم کاهش تعهداتش در برجام را در دستور کار دارد مگر اینکه در آینده و پیش از اجرای گام چهارم، اروپایی‌ها اقدام عملی برای ایفای وظایفشان انجام دهند.
ایران روز پنج‌شنبه ۱۴ شهریور آغاز گام سوم تصمیم برجامی خود را رسما به اتحادیه اروپا اعلام کرد. چند روز پس از آن، یعنی در روز دوشنبه ۸ مهر، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد تا زمانی که اروپا به تعهدات خود در برجام عمل نکند ایران کاهش تعهدات خود در برجام را ادامه خواهد داد.
ایران با استناد به دو ماده ۲۶ و ۳۶ برجام تهدید کرده است که اگر چون طرف‌های امضاکننده برجام به تعهدات خود در برجام عمل نمی‌کنند تعهدات برجامی خود را کاهش می‌دهد.
اقدامات قابل انجام در گام چهارم کاهش تعهدات برجام
رئیس پیشین مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی با اشاره به گام‌های مهم و کلیدی که در دوره چهارم کاهش تعهدات برجامی می‌توان اتخاذ کرد، گفت: فعال‌سازی سایت هسته‌ای فردو یکی از این گام‌هاست؛ اینکه فردو به فعالیت تولیدی خود یعنی تولید اورانیوم غنی شده بازگردد.
حسین آبنیکی در گفت‌وگو با میزان، با اشاره به در پیش بودن گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران در برجام اظهار کرد: گام‌هایی[تعهداتی] را که در برجام برداشته‌ایم، محدودیت‌های جدی‌ای را به صنعت هسته‌ای کشور اعمال کرده است.
وی با اشاره به گام‌های مهم و کلیدی که در دوره چهارم کاهش تعهدات برجامی می‌توان اتخاذ کرد، گفت: یکی فعال‌سازی سایت هسته‌ای فردو است، اینکه فردو به فعالیت تولیدی خود یعنی تولید اورانیوم غنی شده بازگردد.
کارشناس مسائل هسته‌ای عنوان کرد: اقدام دیگر می‌تواند، راه اندازی خط اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد باشد چرا که نیاز مهم، اساسی و فوری ماست که بتوانیم سوخت رآکتور تهران را فراهم کنیم؛ همچنین تولید انواع رادیو دارو‌ها برای بیماران را که در دست انجام داریم، استمرار دهیم. این اقدام، نکته‌ای کلیدی است چراکه سوخت رآکتور تهران محدود است و آنها نیز به ما سوخت نمی‌دهند.
آبنیکی در ادامه خاطر نشان کرد: راه اندازی غنی سازی اورانیوم ۲۰ درصد و بعد هم سوخت ۲۰ درصد نیز می تواند مدنظر قرار گیرد و در ادامه پروژه رآکتور اراک هم گام دیگری باشد.
رئیس پیشین مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی گفت: گام نهایی دیگر، می‌تواند تولید ماشین‌های سانتریفیوژ و انبار‌های آن باشد؛ دراین راستا تولید ماشین‌های مقطع قدیمی و جدید و نیز نصب آنها در سایت نطنز، گام مهم دیگری است که می‌توانیم آن را پیگیری کنیم. اینها گام‌های کلیدی، کاربردی، اساسی و مورد نیاز صنعت هسته‌ای است.
وی تاکید کرد: ما در همه این موارد یاد شده با محدودیت‌های بسیار وسیعی در برجام مواجهیم که می‌توانیم این محدودیت‌ها را کمتر کنیم و گام به گام جلو برویم. با انجام اقدامات یاد شده می‌توانیم به مراحل قبلی برگردیم اگرچه یک هزینه فرصت ۶ سال را برای توسعه صنعت هسته‌ای از دست دادیم؛ با این گام‌ها می‌توانیم تا حد زیادی به وضعیت سال ۹۲ نزدیک شویم.
لزوم غنی‌سازی۲۰ درصد درصورت عدم‌تعهداروپا
کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: ایران در صورت ادامه خودداری اروپا از اجرای تعهدات خود، غنی‌سازی ۲۰ درصد را انجام می‌دهد.
رحمان قهرمانپور در گفت‌وگو با مهر، درباره کاهش تعهدات ایران در ذیل برجام گفت: ایران به‌لحاظ فنی توان غنی‌سازی ۲۰ درصدی را دارد و این موضوع نیز بارها توسط متولیان موضوع هسته‌ای اعلام شده است، اما آنچه مانع از آن شده است که تاکنون چنین امری از سوی کشورمان اجرایی شود، عدم نیاز به این درصد از غنی‌سازی است.
وی افزود: غنی‌سازی زیر پنج درصد را LEU یا همان اورانیوم کمتر غنی‌شده می‌نامند و مصارف آن صنعتی و صلح آمیز است؛ اما در مقابل غنی‌سازی ۲۰ درصد قرار دارد که آن را HEU یا اورانیوم با غنای بالا می‌نامند و مصارف دوگانه دارد. بنابراین عبور ایران از سطح پنج درصد از لحاظ تکنیکال پیام خود را داشته و نگرانی‌هایی را در پی خواهد داشت.
کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار داشت: از همین رو است که کشورمان با توجه به داشتن توان فنی و علمی این سطح از غنی‌سازی تاکنون به انجام آن مبادرت نکرده است.
قهرمانپور با بیان اینکه آنچه ایران در گام سوم انجام داد، تست سانتریفیوژهای جدید بوده که مورد تائید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز قرار گرفته است، گفت: تست سانتریفیوژهای جدید که از لحاظ توان عملی و علمی از سطح بسیار بالایی برخوردارند و به کشورمان کمک می‌کند تا در زمان کمتر و با سرعت بسیار بیشتری نسبت به گذشته غنی‌سازی را انجام دهد.
وی تاکید کرد: برخی از دستگاه‌های جدید که مورد تست قرار گرفته‌اند حتی تا ۱۰ برابر نسبت به نمونه‌های قبلی (P۱) توان بالاتری دارند که این امکان را می‌دهد کشورمان به‌سرعت و با زمان کمتری به نقطه مطلوب خود برسد.
کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: هرچند ایران در حال حاضر به‌دنبال ارتقای علمی و افزایش توان هسته‌ای خود است ولی این نکته را نیز باید مدنظر قرار داد که در صورت ادامه خودداری اروپا از اجرای تعهدات خود، غنی‌سازی ۲۰ درصد از سوی کشورمان انجام خواهد شد.
قهرمانپور بیان کرد: در برجام هرچند سقف معینی برای ذخیره اورانیوم اعلام شده ولی از لحاظ شکلی به ایران این امکان را می‌دهد که این ذخایر را در ترکیب‌های مختلف حفظ و نگهداری کند. ایران در گام دوم خود در کاهش تعهدات نیز بحث محدودیت در ذخایر را مورد هدف قرار داده و تلاش می‌کند تا سقف مشخصی از اورانیوم را با درصد پایین غنی‌سازی کرده و ذخیره کند.
وی با اشاره به این موضوع که گام‌های ایران تاکنون بیشتر جنبه سیاسی داشته تا فنی و خط قرمزهای اروپایی‌ها را رد نکرده است، اضافه کرد: اگر ایران غنی‌سازی ۲۰ درصد را شروع کند و یا سانتریفیوژهای جدیدی را که در سایت فردو در حال مطالعه روی آنها بوده را به نطنز منتقل کرده و در آبشارهای ۱۶۴ تایی قرار دهد، کشورمان را در مسیر جدیدی قرار می‌دهد که برخی آن را اقدام قاطع می‌نامند.
کارشناس مسائل بین الملل درباره تهدیدات اروپا درباره خروج از برجام در صورت برداشته شدن گام چهارم از سوی ایران نیز گفت: برعکس آنچه سخنگوی وزارت امور خارجه مدعی شد، اروپا می‌تواند بر اساس متن برجام از مکانیسم ماشه استفاده کند و برای آن محدودیتی وجود ندارد؛ اگر آنها دست به این اقدام بزنند، یک اشتباه راهبردی را مرتکب شده‌اند.
قهرمانپور با بیان اینکه در صورت استفاده از مکانیسم ماشه، عملا اروپایی‌ها از فرآیند پرونده هسته‌ای ایران حذف شده و دوباره مسئله هسته‌ای به موضوعی دوجانبه میان تهران و واشنگتن تبدیل می‌شود، گفت: اگر این اتفاق بیافتد دیگر اروپایی ها توان تاثیرگذاری خود را از دست می‌دهند و از همین رو به نظر می‌رسد که اروپا به هیچ وجه سراغ خروج از برجام یا استفاده از مکانیسم ماشه نمی‌رود.
دریافت صفحه با کد QR