روابط میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان همواره با فراز و نشیبهای بسیاری همراه بوده و این روند همچنان ادامه دارد. عربستان ادعا دارد که ایران همواره حامی شیعیان حوثی است لذا در ورای حمله به مراکز استراتژیک سعودی، ایران قرار دارد. سعودی همچنین ایران را همچنان به تشکیل هلال شیعی و تقسیم منطقه به شیعه و سنی و دخالت در امور داخلی کشورهای عربی از جمله عراق و سوریه و لبنان متهم میسازد. سعودی ایران را حامی تروریسم و خود را محور امنیت منطقه معرفی میکند.
تحولات اخیر جنگ عربستان و یمن ابعاد جدیدی از تنشها میان تهران و ریاض را نشان میدهد. پس از عملیات پهپادی یمن علیه تاسیسات نفتی آرامکو، سعودی مجموعهای از اتهامات را متوجه جمهوری اسلامی کرد. نکته مهم آنکه سعودی بر پاسخگویی به اقدامات اینچنینی ایران را مطرح کرده و مدعی شده که در صورت اثبات موضوع سکوت نخواهد کرد. حال این سوال مطرح است که پاسخ سعودی چه خواهد بود و دامنه تنشها به کجا خواهد رسید؟
واقعیت آن است که عربستان در حوزه داخلی دیگر از انسجام لازم برخوردار نیست و جنگ قدرت به شدت در حال افزایش است چنانکه سلمان شاه سعودی با گماردن فردن دیگرش به سمت وزارت نفت رسما یک جانبه گرایی خاندان سلمان را تشدید کرده است. در عرصه منطقهای نیز سعودی در اجرای اهدافش در عراق و سوریه و لبنان ناتوان بوده و حتی حمایتش از تروریستها نیز دیگر نتیجه چندانی ندارد. در حوزه یمن نیز به رغم برخورداری از سنگینترین تسلیحات چنان ناتوان است که حتی توان حفظ مراکز حساس و استراتژیک را نیز ندارد و عملا مغلوب مقاومت یمن است در حالی که ائتلاف این کشور نیز در حال فروپاشی است و حتی امارات نیز حاضر به ماندن در کنار سعودی نمیباشد.
نکته دیگر آنکه جمهوری اسلامی با سرنگونی پهپاد آمریکایی و توقیف کشتی انگلیسی، نشان داد که در پاسخگویی به تهدیدات هیچ تردیدی نخواهد داشت. با توجه به این مولفهها گزینه بهره گیری از ظرفیتهای آمریکا برای سعودی مطرح است. رفتارهای آمریکا نیز نشان میدهد که این کشور رسما به دنبال تقابل نظامی با ایران نیست چنانکه ترامپ نیز بعد از مواضع گسترده ضد ایرانی اعلام کرد که باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد. در همین حال سعودی میداند بازنده نهایی جنگ احتمالی ایران و آمریکا، قطعا عربستان خواهد بود و لذا به رغم هیاهوی بسیاری به دنبال چنین گزینهای نخواهد بود.
با توجه به این مولفهها می توان گفت که سعودی به دنبال تقابل مستقیم با ایران نخواهد بود و با رفتارهایی همچون تشدید حملات به یمن، استقرار نیروهای آمریکایی در عربستان و خرید سامانههای جدید موشکی، جوسازی رسانهای علیه ایران و تحرکات سیاسی در سازمان ملل برای قدرت نمایی ظاهری در برابر ایران، به دنبال پنهان سازی ناتوانی در برابر ایران و جبهه مقاومت منطقه است تا شاید با این حربه هم به بحران داخلی خود سامان دهد و هم از تشدید شکسته شدن جایگاهش در میان کشورهای منطقه در حد یک ظاهر سازی هم که شده حفظ نماید و بیش از این به حاشیه رانده نشود.
نویسنده: مهسا شاه محمدی