جهان درگیر کرونا ویروس و قربانیان بی شمار آن است، اما گویی برای دولتمردان آمریکا اولویتهای دیگری به جز جان مردم اهمیت دارد. اولویتهایی که بخشی از آن را کمک همه جانبه به رژیم صهیونیستی برای اشغال کرانه باختری و اراضی اردن و بخش دیگر آن را حمایت از تروریسم در عراق و تروریسم برای باج گیری از منطقه تشکیل میدهد. در این میان اولویت دیگری نیز مشاهده میشود که البته سکوت اروپاییها نیز نشانه همراهی آنان با این اولویت است که محور آن را کلید واژه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران تشکیل میدهد.
از ترامپ و پومپئو گرفته تا سخنگوی کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا تا خزانه داری آمریکا و سناتورها و محافل رسانه ای آمریکا تاکید دارند که هدف اصلی آنها مقابله با لغو تحریم تسلیحاتی ایران است. براساس برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در پاییز امسال تحریمهای تسلیحاتی ایران برداشته شده و ایران حق خرید و فروش تسلیحات نظامی خواهد داشت.
اینکه آمریکا از این طراحی چه اهدافی را دنبال میکند را میتوان همان چارچوب تحریمی و دشمنی آمریکا ارزیابی کرد اما نکته قابل توجه، برخی تحلیلها و موضع گیریها مبنی بر لزوم پذیرش خواست آمریکا برای جلوگیری از تشدید تحریمهاست. برخی این نگاه را مطرح میسازند که با توجه به شرایط اقتصادی کشور در دوران کرونا و نیز خودکفایی تسلیحاتی کشور و حتی بهره گیری از تمدید تحریم تسلیحاتی برای کاهش تنش در منطقه، بهتر است با خواست آمریکا همراهی کرد تا از تحریمهای بیشتر علیه کشور جلوگیری شود. پیروان این دیدگاه در داخل و خارج از کشور پذیرش گزینه «بد» در مقابل «بدتر» را محور چنین رویکردی عنوان میکنند و تاکید دارند که این اقدام برای نجات کشور از تحریم و فشار بیشتر ضروری است. این دیدگاهها در حالی مطرح میشود که نگاهی ریشهای به لغو تحریم تسلیحاتی ایران و تسلیم نشدن در برابر فشار آمریکا نکاتی قابل توجه را نشان میدهد. نخست آنکه لغو تحریم تسلیحاتی یعنی ورود ایران به بازار فروش تسلیحات که میتواند درآمد قابل توجهی برای کشور به همراه داشته باشد دوم آنکه لغو تحریم و انجام قراردادهای تسلیحاتی این پیام را به جهان دارد که ارتباط با ایران، امری آزاد است و لذا میتواند تجارت و روابط اقتصادی کشورها در سایر ابعاد با ایران را به همراه داشته باشد. در اصل این لغو تحریم، نوعی اطمینان خاطر از جمهوری اسلامی در برابر بمباران خبری غرب که سعی دارد ایران را تدید امنیت جهان معرفی کند، ایجاد مینماید که قطعا در شکستن تحریمها موثر است. سوم آنکه لغو تحریم تسلیحاتی یعنی شکسته شدن یک جانبه گرایی آمریکا در جهان و این یک دستاورد بزرگ با کارکردهای اقتصادی و سیاسی برای ایران است. تمدید تحریم تسلیحاتی یعنی شکل گیری برجام به سبک آمریکایی که بدعتی خطرناک را ایجاد میکند که نتیجه آن تحریمهای بیشتر و ثبت برجامهای جدید به خواست آمریکاست که زمینه ساز تشدید تحریمها خواهد شد.
بر این اساس میتوان گفت که لغو تحریم تسلیحاتی ایران نه تنها موجب افزایش تحریمها نمیشود بلکه مولفههای برای شکستن تحریمها و کسب منافع اقتصادی است. به عبارتی این اقدام نه تهدید تحریم شدن که ضد تحریم است و نباید با اشتباه محاسباتی تن دادن به تمدید تحریم تسلیحاتی برای تحریم نشدن بیشتر، این فرصت بزرگ برای شکستن تحریمها از دست داد. به کارگیری ظرفیتهای داخلی برای تحقق جهش تولید و نیز دیپلماسی فعال برای تحقق لغو تحریم تسلحیاتی، گامی مهم برای شکستن تحریمهاست و این اصلی است که میتواند اولویت دیپلماسی کشور برای تحقق دیپلماسی اقتصادی را تشکیل دهد.
نویسنده: قاسم غفوری