کارشناس مسائل منطقه گفت:وزارت امور خارجه که بر اساس نیازهای ما باید یک وزارتخانه تجارت خارجی باشد ولی یک وزارتخانه صرفاً سیاسی است؛ در صورتی که باید تمام وزارت خارجه را اقتصادی کنیم.
سعدالله زارعی کارشناس مسائل منطقه در خصوص لزوم توسعه روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای منطقهای پیرامونی ایران در برهه فعلی، اظهار داشت: منطق تجارت حکم میکند هر کشوری در درجه اول با محیط اطراف خودش ارتباطات اقتصادی برقرار کند که این هم دلایل مشخصی دارد؛ از جمله آنکه ارتباط با همسایگان هزینه و تشریفات کمتری با کشورهای دورتر دارد.
وی گفت: وقتی شما بخواهید کالایی را به کشورهای دورتر صادر کنید، نیازمند رعایت برخی قوانین و تشریفات بینالمللی است و هزینه بالاتری هم دارد که میتوان این موارد را به عنوان موانع روابط تجاری با کشورهای غیر همسایه تلقی کرد. زارعی افزود: ایران با پانزده کشور در شمال، شرق و غرب خود همسایه است و جمعیت این پانزده کشور هم حدود ۴۰۰ میلیون نفر است که میتواند بازار هدف بسیار مناسبی برای صادرات کالاها و خدمات ایران به حساب آید.
این کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه اکثر کشورهایی که اطراف ما قرار دارند به لحاظ تولید و اقتصاد از موقعیت ضعیفتری از ایران هستند، تصریح کرد: بنابراین آنها نیاز بیشتری به کالا و خدمات ایران دارند. به عبارت دیگر در تراز تجاری بین ما و اکثر همسایگان، ما به عنوان کشور صادر کننده به حساب میآییم.
وی افزود: به طور مثال سال گذشته حجم مبادلات تجاری ما با افغانستان سه میلیارد دلار بود که از این میان واردات ما ۳۰۰ میلیون و صادرات ما ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار را شامل میشود. همچنین حجم تبادلات تجاری ما با عراق در سال گذشته هم در حدود ۱۵ میلیارد دلار بوده که از این میان ۱۲ میلیارد دلار صادرات ما به این کشور بوده است.
زارعی تاکید کرد: بنابراین در مراوده تجاری ما با همسایگان کفه ترازو به نفع ایران است؛ چرا که بنا به شرایطی که مطرح کردم، میتوانیم صادرات بیشتری را به این کشورها داشته باشیم. مدیر مؤسسه مطالعاتی اندیشه سازان نور تصریح کرد: این موضوع در روابط اقتصادی ما با اروپا کاملاً برعکس است. در آن سالهایی که روابط پر رونقی را با اروپاییها پشت سر گذاشتیم، حجم تجارت ما ۱۷ میلیارد دلار بوده که کمتر از ۱ میلیارد دلار آن صادرات غیر نفتی ایران به اروپا و بقیه آن هم سهم اروپاییها در صادرات کالا و خدمات به ایران بوده است. در واقع در تراز تجاری روابط تجاری ایران با اروپا، کفه ترازو به نفع اروپا است. وی در خصوص حُسن همجواری و برخورداری از سابقه و عمق روابط ایران با دو کشور سوریه و عراق، بیان کرد: دو کشور عراق و سوریه هیچ گونه رابطه استعماری در قبال ایران نداشتند و همواره روابط برادرانه، دوستانه و مبتنی بر رفع نیازهای متقابل را با این دو کشور داشتیم.
زارعی افزود: در بخشهای مختلف، ایران برتریهای ملموسی را نسبت به سوریه و عراق دارد که میتوان با استفاده از برتری شرایط موجود، نسبت به صادرات کالا و خدمات در حوزههای مختلفی از جمله دارویی، کالاهای خانگی، پوشاک و منسوجات، کشاورزی و ساختمان سازی به این دو کشور اقدام کنیم.
این کارشناس مسائل منطقه خاطرنشان کرد: بدیهی است در صورت تحقق این امر و توسعه صادرات به کشورهای مذکور، افزایش رونق تولید و اشتغال کشور را هم تأمین خواهیم کرد و حجم روابط تجارت خارجی ما بیشتر پیدا خواهد کرد.
وی گفت: امروز، عراق نیازمند نیروی کار متخصص در حوزه نفت و گاز است که متأسفانه بخش عمدهای از این نیاز آنها را اروپاییها تأمین میکنند، در حالی که پُر واضح است که روابط بسیار خوب سیاسی میان ایران و عراق، ایجاب میکند که این نیروی کار توسط ما تأمین شود. همین شرایط در سوریه و در زمینه فناوریها و تجهیزات وجود دارد که ایران میتواند اولویت اول آنها برای جذب نیروهای متخصص باشد. زارعی اظهار کرد: در دو سه سال اخیر قراردادهای بسیار خوب تجاری میان ایران با عراق و سوریه منعقد شده است که البته بسیاری از آنها در مراحل اولیه خود هستند و باید مسیر خود را طی کنند. ما باید با برنامهریزی و تلاش بیشتر وضعیت بالقوه فعلی را به فعلیت برسانیم.
مدیر مؤسسه مطالعاتی اندیشه سازان نور تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران با ظرفیت و توان بالایی که در منطقه دارد میتواند در مدت زمان کوتاهی روابط تجاری خود را با کشورهای افغانستان، پاکستان، روسیه، گرجستان، آذربایجان، ارمنستان، سوریه، ترکیه، عراق و دیگر کشورهای پیرامونی خود گسترش دهد.
وی با بیان اینکه ما میتوانیم با استفاده از ظرفیت همسایگان ظرف مدت سه سال، صادرات غیر نفتی خود را به مرز ۱۰۰ میلیارد دلار برسانیم، گفت: ما میتوانیم نفت خام را برای نسلهای آینده نگه داریم و انرژی را به صورت فرآوردههای غیر مستقیم آن صادر کنیم.
زارعی در خصوص حوزههای دیگر همکاریهای تجاری کشورهای همسایه با ایران، خاطرنشان کرد: یکی دیگر از حوزههای همکاری ایران با کشورهای همسایه میتواند روابط بندری ما با آنها باشد. از جمله مسیرهای بندری که میتواند زمینه ساز همکاریهای دو جانبه ایران با کشورهای همسایه باشد، سواحل مدیترانه، دریای خزر، دریای عمان، دریای هند و دریای سرخ است. این حوزه از همکاریها هم میتواند گزینه مناسبی برای افزایش حجم روابط تجاری میان ایران و کشورهای پیرامونی به حساب آید.
این کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: یمن در حال عبور از وضعیت فعلی است و تا یکی دو سال آینده، مسلماً به وضعیت با ثباتی میرسد. سواحل طولانی دریای سرخ به عنوان یک آبراه استراتژیک میتواند محل مناسبی برای فعالیتهای بندری ما تلقی شود. ما میتوانیم با یمن قراردادهای طولانی مدت تجاری داشته باشیم و با این قبیل اقدامات به وضعیت تجاری خود ثبات داده و مانع از آن شویم که تجارت و اقتصاد ما دستخوش امواجی بشود که از سمت اروپا یا آمریکا به سمت ما میآید.