نمایندگان مجلس با دو فوریت طرح شفافیت آرا نمایندگان مجلس شورای اسلامی مخالفت کردند و این طرح نوبت بررسی عادی در صحن علنی قرار گرفت.
درست یک سال پیش بود که باز هم مجلسی‌ها با یک فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان مخالفت کرده بودند، طرحی که از سوی جمعی از نمایندگان فراکسیون ولایی مجلس ارائه شده بود. در آن زمان برخی از نمایندگان، هدف از ارائه ین طرح را، آشکار شدن آرای نمایندگان به لوایح چهار گانه دولت برای اجرای پیش شرط‌های گروه ویژه اقدام مالی (FATF) عنوان کردند و این شد که مجلس با آن مخالفت کرد. این در حالی صورت گرفت که قانون اساسی به صراحت تاکید کرده که مشروح مذاکرات مجلس باید به سمع و نظر مردم برسد و این اقدام به معنای همان اصرار قانون بر شفافیت است.
انگیزه ارائه طرح
نگاهی به عملکرد نمایندگان مجلس در ادوار مختلف نشان می دهد که احساس مسئولیت آنها به رأی خود بسیار کمرنگ است و حتی بسیاری از نمایندگان در مدت زمان مقرر و قانونی نیز در جلسات مجلس حضور ندارند. بارها شاهد بوده ایم که رئیس مجلس از نمایندگان می خواهد که در رای‌گیری‌ها مشارکت کنند و این درحالی است که بسیاری از آنها حتی به طور کامل از مفاد لایحه یا طرحی را که قرار است راجع به آن اظهار نظر کنند خبر ندارند.
مجتبی ذوالنور نماینده مردم قم با اشاره به چنین شرایطی در این زمینه گفت: بعضا در مواردی یک سال برای طرح و لایحه‌ای کار می‌شود اما به خاطر عدم شرکت یک نماینده در رای‌گیری آن طرح یا لایحه بی‌نتیجه می‌ماند. یا اینکه در زمان رای‌گیری مدام رئیس جلسه می‌گوید که چند نفر رأی ندادند و تقاضای شرکت همه نمایندگان در رای‌گیری را می‌کند بعد یک مرتبه نماینده‌ای که در ابتدا در بحث نبوده خود را به صندلی‌اش برای رای دادن می‌رساند و از نماینده کنار دستی می‌پرسد که آیا مخالف یا موافق رأی می‌دهد!
نتیجه چنین رویکردی، قوانین مصوب بی‌خاصیت و بی‌کیفیت بوده و الحاقیه‌ها و اصلاحیه های مکرر در قوانین نیز نشانده چنین خلائی در مجلس است.
این در حالی است که مردم به این دلیل به نمایندگان رای دادند که مطالبه گر حقوق آنها باشد و این امر می طلبد تا علاوه بر نظارت بر عملکرد نماینده، بدانند که وی چه زمانی در مجلس بوده و رای وی به لوایح و طرح‌ها چگونه است.
شفافیت آرا از محافظه کاری نمایندگان جلوگیری می‌کند و باید گفت تنها راه مقابله با مشکلات کشور شفافیت است که مانع از سوء استفاده، فساد، باند بازی و ... می شود.
در این طرح هر رای جدا از موافقت و مخالفت رای دهندگان، تعهد، مسئولیت پذیری و پاسخگویی را به عنوان ضمانت به دنبال دارد و نگاه تحقیق محور و كارشناسی را بر سطحی نگری، سیاسی كاری و رویه های جناحی در مصوبه های مجلس شورای اسلامی اولویت می‌دهد.
استدلال دوگانه
جالب آنجاست در این میان بسیاری از نمایندگانی که دائماً درباره دفاع از حقوق مردم دم می‌زنند، حاضر نشدند طرح شفافیت آراء در مجلس را امضا کنند. این گروه شفافیت آرا نمایندگان را موضوعی ابزاری و سیاسی و پوپولیستی عنوان کرده و بر این باورند که این اقدام موجب اختلاف میان نمایندگان خواهد شد.
این افراد بر این باورند که نماینده نباید با فشار مردم رأی خود را تغییر دهد و با شفافیت رأی، ممکن است وظیفه نشناسی برخی از مسئولان، گردن نمایندگان گذاشته شود.
از منظر این گروه شفافیت آرا مانور قدرت برای تهدید به رد صلاحیت بوده و سبب فشارهای صاحبان قدرت و ثروت بر نماینده می‌شود. از جمله این افراد علی مطهری نماینده مردم تهران است که در این باره گفته؛ دلیل مخالفتم برای شفافیت همه نمایندگان این است که در مسائل مورد اختلاف اگر آراء نمایندگان اعلام شود، بسیاری از آنها در حوزه‌های انتخابیه خود مورد آزار و اذیت گروه‌های فشار قرار می‌گیرند و در نتیجه این امر باعث می‌شود که نمایندگان در مجلس رای واقعی خود را اعلام نکنند و چنین چیزی به ضرر کشور است. همچنین سهیلا جلو دار زاده هم در این باره اظهار داشت: به قدری مشکلات هست که پیوستن به این کمپین در آن گم است.
پروانه سلحشوری نماینده مردم تهران که این روزها درحال تکذیب ادعای دستگیری برادرزاده اش به اتهام عضویت در یک باند ماساژ غیرقانونی است نیز در این باره گفت: اساسا این موضوع را چوبی کرده‌اند که بالای سر نمایندگان به ویژه نمایندگان لیست امید بگیرند.
وی با اشاره به رای گیری در مورد CFT و تیتر یکی از روزنامه ها مبنی بر اینکه «اگر جرأت کردید بگویید چه کسانی رای داده‌اند»، تهدید مستقیم علیه نمایندگان است و افزود: تهدید که شاخ و دم ندارد. عده‌ای می‌خواهند مجلس هیچ جایگاهی نداشته باشد، مجلس در راس امور نیست و همه این موضوع را می‌دانند. در مجلس نه می‌گذارند کاری انجام شود و نه خود نمایندگان آنقدر رغبت دارند که بگذارند مجلس در راس امور بماند. در این حال که افکار عمومی بر این باور است که شفاف نبودن آرا به معنای پنهان کردن تصمیم مجلس است و نمایندگان چنین حقی را در برابر وکلای خود ندارند.
این گروه تاکید دارند که شفافیت آرای نمایندگان منجر به عدم سوء استفاده از موقعیت و جایگاه آنها می‌شود و اگر مردم از کیفیت رای برخی از نمایندگان آگاه شوند خیلی‌ها از آنها در دوره بعدی مجلس حضور نخواهند داشت.
در عین حال نماینده مردم باید این فرصت را داشته باشد که بدون مشکل رای خود و دلیل نظرش را به جامعه اعلام کند.
پایان آرای خاکستری
در نهایت باید یادمان باشد که مردم رای نداده‌اند تا نمایند گان به مجلس بروند و با موبایلشان مشغول بوده، به کارهای غیر مرتبط بپردازند. در حقیقت صحن علنی مجلس اتاق جراحی قانون بوده و نمایندگان مانند جراحی هستند که نمی‌توانند هنگام جراحی به کاری غیر از جراحی بپردازند.
باید در نظر داشت که شفافیت رأی نمایندگان به آراء خاکستری مجلس پایان داده و در عین حال سوالات و ابهامات درباره اقدامات مجلس را از بین می‌برد. شفافیت ضامن برقراری عدالت در کشور است و نه در مجلس بلکه در تمام امور مرتبط به حقوق مردم مطالبه‌ای است که اگر سالها پیش محقق می شد، بسیاری از مسائل در کشور به گونه ای دیگر بود و شاهد بسیاری از تخلفات در کشور نبودیم. مردم كارفرمای نمایندگان مجلس هستند و باید از عملكرد وكلای خود به صورت دقیق مطلع شوند. شفافیت آرا نمایندگان و نحوه مشاركت آنان در فرآیند تصویب لوایح و طرح ها، نكته عزیمت دموكراسی و ضرورت مغفول در كشور است. یادمان باشد که مسئولیت هر رای که در مجلس تصویب و به اجرا در می آید به عهده همه نمایندگان است نه یک نماینده.
نویسنده: کتایون مافی
