اصل هفتم قانون اساسی با نگاهی به آیه شریفه "و امرهم شوری بینهم" و "شاورهم فی الامر" شوراها، به تشکیل شوراهایی مانند مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر اینها امر کرده است، با توجه به نزدیک شدن به انتخابات شورای شهرها از نمایندگان پرسیده‌ایم که شوراهای شهر چقدر در تحقق اهدافی که به عهده‌شان بوده موفق بوده‌اند؟!
دولت لایحه بدهد
در این زمینه محمدجواد کولیوند رئیس کمیسیون شوراها به سیاست روز گفت: ایجاد شوراها به واسطه قانون اساسی است، اصل هفتم و بعد صدم تا صد و ششم تکالیفی را برای شوراها مشخص کرده است، براساس قانون شوراها برای پیگیری و نظارت بر مسایل اجتماعی و ورزشی ایجاد می‌شوند و اتفاقا کارکرد سیاسی برای آنها تعریف نشده است اما متاسفانه سیاسی شده‌اند.
وی افزود: به عقیده من شوراها در هیچیک از اهدافشان موفق نبودند و دلیل این اتفاقات هم این است که شوراها شده شوراهای شهرداری به جای شوراهای شهری! کولیوند با اشاره به اینکته که شورای شهر نظارت بر خدمات شهری باید داشته باشند افزود: اما اکنون متاسفانه شاهد هستیم که شوراها نظارت بر شهرداری دارند.
وی با اشاره به اینکه قانون شوراها نقصی ندارد درباره دلیل این اتفاق گفت: قانون مشکل ندارد و غنی است، اما دولت باید لایحه خدمات واحد را به مجلس بدهد تا اوضاع شوراها بهبود یابد.
کولیوند درباره اینکه انتخاب شهردار به عهده مردم و با رای‌گیری مشخص شود نیز گفت: قبلا این مسایل مطرح شد، اما باید گفت که کشور کشش برگزاری انتخابات جدید ندارد؛ نوع انتخابی که برای شهردار است مناسب است و اگر عزل و برکناری و استعفا و فوت شهردار به وجود بیاید مردم باید پای صندوق رای رفته وبه شهردار رای بدهند.
شورای شهر منحل شود
اما عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی معتقد است که شوراهای شهر نتوانسته‌اند از لحاظ اقتصادی به کمک شهرداران بیایند و بر همین اساس لازم است منحل شوند.
مهدی عیسی‌زاده در آستانه انتخابات شوراها، با اشاره به اینکه باید شهردار توسط مردم انتخاب شود، به سیاست روز گفت: به نظرم اگر شهردارها با رای مردم انتخاب شوند و اختیارات عزل و نصب را هم از آنها بردارند عالی است هر چند که قانون فعلی در این زمینه نقص دارد و باید برطرف شود.
وی با اشاره به اینکه قانون نظری درباره اینکه اگر شهردار با رای مردم انتخاب شود تکلیف شورا چی می‌شود؟! ندارد، ادامه داد: در این زمینه اگر بخواهیم از تجربه دیگر کشورها بهره ببریم انتخاب شهردار کافی است و نیازی به شورا نیست. بر این اساس اگر شهردار برای ۴ سال با رای مردم انتخاب شود عالی است.
عیسی‌زاده درباره اعتقاد برخی مبنی بر شهردار شدن فردی در بین اعضای شورای شهر که بیشترین رای را کسب می‌کند، گفت: این نمی‌تواند قیاس درستی باشد چراکه مثلا در شهرما شخصی که رای اول را آورده تجربه کافی شهردار شدن را ندارد اما برای شورا مناسب است. شهردار باید دارای تخصص و صلاحیت‌هایی باشد که قبل از رای باید تایید شده باشد.
وی افزود: نمی‌شود که بعد از گذشت این همه سال از انقلاب غیرمتخصص را بر اداره شهر قرار دهیم. شهردار باید بتواند شهر را مانند عروس بزک کند تا مردم خوششان آید.
این نماینده مجلس تصریح کرد: اعتقادم این است که شورا باید حذف شود. اما قوانین عزل و نصب شهردار هم باید شفاف تعیین شود.
عضو کمیسیون اجتماعی با اشاره به مدت کوتاه باقی مانده برای انتخابات آتی و عملی نبودن این اقدام در مدت باقی مانده نیز خاطرنشان کرد: می‌شود این موضوع را در مدت باقی مانده عملی کرد اگر طرحی یک فوریتی تصویب شود می‌توان شوراها را که نکبتی بر گردن انقلاب اسلامی است بردارند و شهردار را با رای مردم برگزینند.
عیسی‌زاده گفت: وقتی قرار است پروانه ساخت برای پیرزنی تنها صادر کنیم یک ریال هم به او تخفیف نمی‌دهیم اما چه می‌شود که یازده نفر اعضای شورای شهر را از بودجه مردم تامین می‌کنیم؟! شورا برای خودکفایی و درآمدزایی و کمک به شهرداران تصویب شد اما کدام شورا است که بگوید درآمدزا بوده و از بودجه شهرداری ارتزاق نکرده است؟!
درخصوص پیشنهاد این نماینده اما می‌توان نگاهی به قانون اساسی کشور انداخت، بر همین اساس می‌توان گفت که در اصل یکصد و ششم درباره این پیشنهاد ذکر شده که انحلال شوراها جز در صورت انحراف از وظایف قانونی ممکن نیست. مرجع تشخیص انحراف و ترتیب انحلال شوراها و طرز تشکیل مجدد آنها را قانون معین می‌کند. شورا در صورت اعتراض به انحلال حق دارد به دادگاه صالح شکایت کند و دادگاه موظف است خارج از نوبت به آن رسیدگی کند.
دولت‌ها در اختیارات شوراها دخالت می‌کنند
در ادامه اما یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی به سیاست روز گفت: با توجه به رویه سیاسی و جناحی شوراهای شهر برای انتخاب شهرداران بهتر است شهردار با رای مستقیم مردم برگزیده شود.
شهروز افخمی افزود: در خیلی از کشورها شهرداران را مردم انتخاب می‌کنند و این موضوع چیز پیچیده و عجیبی نیست چراکه باعث می‌شود نخبه‌ها در این مسیر انتخاب شوند.
وی افزود: اینکه شهرداران یک استان همفکر باشند خیلی بهتر و تعاملاتشان آسان‌تر می‌شود. متاسفم که بگویم ما الان داریم می‌بینیم شورای یکی از شهرها یک مشروب‌خوار را به عنوان شهردار انتخاب کرده است! این نشان از نبود فیلتر و صلاحیت‌سنجی برای انتخابات شهرداران است.
افخمی گفت: البته برای این رویه باید مطالعات دقیقی توسط کارشناسان و مرکز پژوهشهای مجلس صورت گیرد البته به اعتقاد من بعد از انتخاب شهرداران توسط مردم شرایط می‌طلبد که فرمانداران را هم مردم انتخاب کنند و یک سیکل چند جانبه متصل به هم ایجاد شود.
وی تصریح کرد: این دخالت‌ها در کنار استقلال نداشتن شوراها و به رسمیت نشناختن این استقلال توسط دولت می‌تواند دلیل برخی از مشکلات فعلی شوراهای شهر باشد اما و در هر حال در وضعیت فعلی برای انتخابات پیش‌رو نباید شتاب‌زده اقدامی انجام داد و من به تغییر قوانین در سال‌های انتخابات خوشبین نیستم.
آنچه مسلم است این است که هیچیک از مصاحبه‌شوندگان درباره کارکرد کنونی شوراهای شهر رضایت نداشتند و به نظر می‌رسد که بازنگری در کارکرد شوراها باید صورت گیرد.
مائده شیرپور
