در حالی اخیرا خبر مذاکرات مسئولان شرکت ترکیهای زورلو انرژی با مسئولان ایرانی برای احداث نیروگاه در ایران رسانهای شده است که این شرکت روابط گسترده و تنگاتنگی با مقامات رژیم صهیونیستی دارد و در حال حاضر ۷ درصد از برق رژیم صهیونیستی را تأمین میکند.
در هفتههای گذشته اخبار متعددی از مذاکرات ایرانیها با شرکتهای خارجی از جمله ترکیه در زمینه احداث نیروگاه صورت گرفته و پیرو آن قرار است، بزرگترین قرارداد تاریخ نیروگاههای مستقل سیکل ترکیبی جهان با ظرفیت ۵ هزار مگاوات با شرکت ترکیهای «یونیت اینترنشنال» است عقد شود که به موجب آن مالکیت ۱۰۰ درصدی این ظرفیت بزرگ نیروگاهی به این شرکت واگذار میشود و همچنین تضمین پرداخت دولت ایران (Payment Guarantee) به این شرکت ترکیهای اختصاص مییابد.
این اتفاق درحالی رخ داده که مقام معظم رهبری از ابتدای سالجاری تاکنون بارها وبارها در سخنان خود موضوع توانمندی داخلی در عرصه نیروگاهسازی و همچنین اولویت داشتن توجه به توانمندی داخلی نسبت به سرمایهگذاری داخلی را مورد تاکید قرار دادهاند که نمونهای از آن در فرمایشات ایشان در حرم مطهر رضوی بودکه فرمودند: «ما دیگر نرویم از بیرون نیروگاه بخریم وارد کنیم، یا افرادی بیاوریم برای ما نیروگاه درست کنند.»
ایشان همچنین در دیدار با جمعی از مسئولین در ۲۴ فروردینماه سالجاری به توانمندسازی نیروگاهسازی در کشور اشاره کردند و فرمودند: «اگر مرکزی فلان دستگاه فنّی را میسازد و خوبش را هم میسازد؛ مپنا. من باب مثال؛ بعد همین را ما وارد کنیم. خُب این بد است؛ این ضدِّ آن جهتگیری اقتصاد مقاومتی است.»
معظمله همچنین در خردادماه سالجاری نیز این نکته را مطرح کردند: «اگر ما خیال کنیم رونق اقتصادی کشور صرفاً با سرمایهگذاری خارجی تأمین میشود، خطاست؛ مهمتر از سرمایهگذاری خارجی، فعاّل کردن ظرفیّتهای درونی و داخلی است. ما ظرفیتهای فعال نشده فراوانی داریم که اینها را بایستی فعال کنند.»
تا پیش از این نیز انتقادات بسیاری به این قبیل اقدامات متولیان وزارت نیرو شده و میشود اما متولیان در پاسخهایی که ارائه میکنند همواره موضوع ناتوانی داخلی در اجرای این پروژهها را مطرح میکنند.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در تشریح این مساله و انتقاداتی مطرح میکنند و میگویند: وزارت نیرو با وجود شرکتهای معتبر داخلی در عرصه نیروگاهسازی، توجه خود را به جذب سرمایهگذاران خارجی به ویژه شرکتهای ترکیهای معطوف کرده و در این راستا، اقدامات زیادی انجام داده است. و این درحالی است که دستاندرکاران آن همواره از حضور شرکتهای خارجی استقبال میکنند و مکررا میگویند: "ما اقدامات لازم جهت تسهیل حضور سرمایه گذاران ترکیه در ایران را به سرعت انجام میدهیم... ما به لحاظ مالی و پرداختها به آنها ضمانت میدهیم. همچنین در مورد اینکه با هیچگونه مشکلی در طول دوره سرمایهگذاری مواجه نخواهند شد نیز ضمانت میدهیم."
این گفتهها در حالی مطرح میشود که برخی متولیان وزارت نیرو مدعی هستند که مشکل مالی اصلیترین دلیل برای عقد چنین قراردادهایی است. چندی پیش هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی دراین مورد اعلام کرده بود که "ما الان مشکل پول داریم. ما یکی از مسائل اصلیمان که به سمت استقبال از سرمایهگذاری خارجی رفتیم این است که پول و نقدینگی در بازار ما نیست. ما در حال حاضر ۳۵ هزار مگاوات موافقت نامه اصولی در اختیار شرکتهای خصوصی ایرانی قرار دادهایم که به اجرا نرسیده است. کمی بیش از ۵۰ هزار مگاوات موافقتنامه اصولی صادر شده اما خیلیها را باطل کردیم. چون کاری نمیکنند. موافقتنامههایی با زمانبندی صادر شده. هر روز جلسه میگذاریم، یا نمیتوانند وثیقه بدهند به بانک یا اعتبار ندارند یا نمیتوانند فاینانس کنند. منابع مالی ندارند. سهم آورده خودشان را نمیتوانند تأمین کنند. اگر سهم آورده خودشان را هم میتوانند بیاورند وثیقه نمیتوانند بگذارند و..."
به گفته کارشناسان وزارت نیرو در حالی برای عقد بزرگترین قرارداد تاریخ نیروگاههای مستقل سیکل ترکیبی جهان با ظرفیت ۵ هزار مگاوات با شرکت ترکیهای «یونیت اینترنشنال» تلاش میکند که پیرو آن قرار است مالکیت ۱۰۰ درصدی این ظرفیت بزرگ نیروگاهی به این شرکت واگذار شود و همچنین تضمین پرداخت دولت ایران (Payment Guarantee) به این شرکت ترکیهای اختصاص مییابد، تضمین ویژهای که با وجود درخواست شرکتهای داخلی در اختیار آنها قرار نمیگیرد.
نکته جالبتر درخصوص اجرای این قرارداد و تعهدات مربوط به آن به جز بیتوجهی به توان داخلی این است که شرکت ترکیهای «زورلو انرژی»، دارای ارتباطات گسترده با نهادها و مقامهای رژیم اشغالگر قدس (اسرائیل) است به طوریکه عمر یونگول، مدیر اجرایی شرکت زورلو انرژی چندی پیش اعلام کرده بود: "ما روابط قویای در اسرائیل داریم. شریک ما درخواست کرده که سرمایهگذاری بیشتری در اسرائیل داشته باشیم."
همچنین طبق اطلاعات منتشر شده در خبرگزاریها این شرکت ترکیهای نقش قابل توجهی در صنعت برق اسرائیل دارد و ۲۵ درصد از سهام نیروگاه دوراد (Dorad) واقع در اشکلن (Ashkelon) را در اختیار گرفته است، نیروگاهی که بزرگترین نیروگاه خصوصی در اسرائیل به شمار میرود. علاوه بر این، شرکت زورلو انرژی ۴۲ درصد از سهام نیروگاه اشدد (Ashdod) و ۴۲ درصد از سهام نیروگاه Ramat Negev را در اختیار دارد. در مجموع، این شرکت ترکیهای، ۷ درصد از نیاز برق رژیم اشغالگر قدس را تأمین میکند.
موسیالرضا ثروتی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی درخصوص عقد این قرارداد و ابهامات مربوط به آن به سیاست روز گفت: اگر ابهاماتی در مورد روابط این شرکت با افراد و نهادهای صهیونیستی مطرح است؛ صلاحیت امنیتی این شرکت و قرارداد آن باید توسط نهادهای امنیتی کشور بررسی شود.
وی با اشاره به اینکه مفاد چنین قراردادی تصریح کرد: طبق این قرارداد قرار است ظرفیت بسیار بالایی از تولید برق کشور به صورت طولانی مدت در اختیار شرکت ترکیهای قرار گیرد بنابراین باید حتما شرکای داخلی در این زمینه توجه کافی را داشته باشند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در اکثر کشورهای دنیا مدل قرارداد ساخت مالکیت و بهرهبرداری (BOO) با تضمین خرید و پرداخت دولتی در صنعت نیروگاهی دارند اتجام میشود گفت: طبق استانداردهای موجود در این قبیل قراردادها باید بخشی از مالکیت نیروگاه به یک شرکت داخلی واگذار شود تا در کنار شرکت خارجی حضور داشته باشد.
ثروتی بروز چنین اتفاقی را ناشی از ضعف مدیریت و عدم هماهنگی دولت برشمرد و افزود: تا زمانی که در داخل توان داریم نبایداز توان خارج بهره بگیریم چراکه خلاف اقتصاد مقاومتی است.
وی با تاکید براینکه طبق قانون هرگونه مراوده و معامله با رژیم غاصب صهیونیستی ممنوع است تصریح کرد: در عقد چنین قراردادهایی یا متولیان مطلع نیستند که باید آگاه شوند و یا اگر میدانند و چنین کاری را انجام میدهند باید وزیر مربوطه عزل شود و با توجه به جرایم انجام شده، قوه قضاییه میتواند وارد عمل شود و برخورد کند.