هتل کوبورگ وین ديروز نيز روز شلوغي را پشت سر گذاشت، وزرای خارجه ايران و ۱+۵ همگي در وين حضور داشتند تا با جمعبندی درخصوص مباحث مورد اختلاف تصمیم بگیرند که آیا اراده جدی برای توافق دارند یا نه.
به گزارش تسنيم چانهزنی هستهای در وین کماکان ادامه دارد و وزرای خارجه ایران و آمریکا به طور فشرده با هم گفتوگو میکنند.
اين شهر كه به پايتخت موسیقی اروپا نيز شهره است از چند روز گذشته شاهد رفت و آمد وزراي كشورهاي ۱+۵ و رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی بوده است. رفت و آمدها حکایت از آن دارد که هنوز بحث بر سر موضوعات ادامه دارد و قضاوت قطعی درباره نتیجه این دور از مذاکرات هنوز زود است.
يك منبع نزدیک به مذاکرات میگوید که ضربالاجل نهایی مذاکرات هستهای در وین اواخر فردا یا بامداد روز پنجشنبه است.
محمدجواد ظریف هم در حاشیه مراسم شب احیای قدر در مرکز اسلامی امام علی(ع) وین گفت: هنوز هیچ چیز مشخص نیست و برخی اختلافات باقی است و از همه مردم درخواست دعا داریم.
موضوع پیامدی (ابعاد نظامی احتمالی)، بحث تحریمها و طول دوره توافق از اختلافاتی است كه توافق هستهاي احتمالي را با اما و اگر روبرو كرده است
به ویژه در زمینه تحریمها اختلافات هنوز به طور کامل حل نشده است. منابع غربی در وین از اختلاف داخلی در گروه ۱+۵ درباره موضوع برگشت پذیری تحریمها خبر دادهاند.
موعد تمديد هفت روزه مذاكرات در حالي رو به انقضا است كه کارشناسان هستهاي در وین مذاکرات خود را تقریبا تمام کرده اند و هماکنون معاونین و وزرای ۷ کشور در حال رایزنیهاي نهایی بر سر قریب به ۷۵ صفحه متون توافقات هستهاي هستند و همه گمانهزنیها و پیشبینیهاي افراد نزدیک و دور به مذاکرات و تیمهاي کشورهای مختلف از اعلام خبر حصول توافق نهایی طی چند روز آینده حکایت دارد.
به گزارش نسيم در این میان سیدعباس عراقچی به عنوان عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهاي همیشه فردی بوده است که اخبار مربوط به جزئیات مذاکرات را در اختیار رسانهها قرار ميداده و بیش از هر فرد دیگری از تیم مذاکرهکننده هستهاي پاسخگوی سوالات و شبهات رسانهها و مطبوعات درباره مذاکرات هستهاي بوده است.
معاون وزیر امورخارجه شنبه شب بار دیگر ميهمان برنامه نگاه یک شد تا به سوالات مجری این برنامه که عموما سوالات اصلی مطرح در همه رسانهها بود پاسخ دهد، پاسخهایی که اینبار امید آن ميرفت با نزدیک شدن به روزهای پایانی مذاکرات هستهای گرهگشاتر از قبل فضای ابهام را از میان برداشته و به مردم صریحا بگوید که چه روند و اتفاقاتی در جریان مذاکرات هستهاي در حال وقوع است.
اما شنبه شب بیش از هر زمان دیگری پاسخ سوالات مربوط به توافقات هستهاي با ابهام قابل تاملي روبرو بود و سوالات زيادي را براي افكار عمومي بوجود آورد. اول اینکه این توافق چرا "امضا" نمیشود و چرا این توافق از نظر تیم مذاکرهکننده یک معاهده بینالمللی نیست؟
عضو ارشد تیم مذاکرهکننده در این خصوص با اشاره به اینکه توافق نهایی مانند آنچه در ژنو به دست آمده بود یک معاهده نیست که امضا شود گفت: جمعبندی و رسیدن به توافق به عنوان امضای توافق یاد میشود در حالیکه این یک برنامه جامع اقدام مشترک است و نه معاهده یا پیمان که امضا شود. روز توافق هنوز تصمیمی گرفته نشده که امضایی پای آن باشد یا نه.
دوم اینکه اگر قرار است توافق نهایی شده و به مجالس کشورها برود اگر در هر کدام از این ۷ کشور توافق به هر دلیلی نقض شد یا تغییر کرد تکلیف چه خواهد بود؟
عباس عراقچی در این خصوص نیز اشاره کرد که اگر به توافق برسیم و همه اسناد نهایی شود، آیا با رسیدن به آن میتوان گفت که توافق داریم؟ جواب منفی است. باید مراحل قانونی در کشورها طی شود که در آمریکا کنگره خواسته که این نهاد توافق را بررسی کند و مجلس ما نیز در مصوبه اخیر خود خواست که به این نهاد ارائه شود و اگر در ۱۶ تیر به یک جمعبندی از توافق برسیم هنوز توافقی نداریم تا این روال قانونی طی شود که پس از آن دولتها و کشورها اعلام میکنند که توافق داریم و توافق به دست آمده رسمیت مییابد.
سوال سوم اينكه اگر قرار است توافق رسمی نباشد و قبل از رسمی شدن به مجالس کشورها برود، پس چرا شورای امنیت سازمان ملل روز جمعبندی قرار است آن را تایید کند؟ و حقیقتا شورای امنیت قرار است چه چیزی را تایید کند؟ كه عراقچی درخصوص پذیرش توافق، عملیاتی کردن آن و اجرایی شدن توافق زیر نظر آژانس هم عنوان کرد: روز اول روزی است که به جمعبندی از توافق میرسیم و اعلام خواهد شد و بعد از آن شورای امنیت قطعنامه را صادر میکند. بعد منتظر میمانیم روال قانونی در کشورها طی شود و بعد که کشورها آمادگی خود را اعلام کردند، میشود روز توافق و بعد از روز توافق طرفهای مقابل تحریمهایشان را لغو میکنند و ایران هم شروع میکند به مقدمات اقداماتی که باید صورت دهد.
سوال چهارم، اگر قرار نیست مجالس نظرشان در این توافق مدنظر قرار گیرد پس چرا اصلا این توافق به مجالس کشورها ميرود و یک ماه و نیم هم برای آن زمان صرف ميشود؟
عراقچی در این زمینه گفته بود: قطعنامه شورای امنیت به عنوان ضامن اجرای توافق نهایی برطبق الزامات حقوق بینالملل صادر خواهد شد و ضمانتی برای اجرایی شدن توافق نهایی خواهد بود و اگر کنگره آمریکا بخواهد رد کند، دولت آمریکا موظف است وتو کند. سوال آخر اما شاید مهمترین بخش باشد، و آن اینکه بالاخره در چه روزی قرار است تحریمهاي ایران لغو شود؟ روز اجرا یا روز توافق و یا روزی که آژانس انجام تعهدات ایران را تایید کند؟
عراقچی درخصوص لغو فوری تحریمهای مالی، اقتصادی و بانکی نیز اظهار داشت: در روز توافق تمامی تحریمهای اقتصادی و مالی اتحادیه اروپا، آمریکا و شورای امنیت یکجا لغو و متوقف میشود و همزمان نیز اقدامات ما انجام میگیرد که البته همزمانی اقدامات ما و آنها مشکلی است که باید به گونهای رفع شود.
اظهارات عراقچي در حالي مطرح ميشود كه شبکه آمریکایی سیبیاس نیوز در گزارشی با ادعای «ایجاد گشایش درباره موضوع تحریمهای ایران در مذاکرات هستهای» نوشت: «به جای تعلیق فوری تحریمها، این موضوع در سه مرحله اتفاق خواهد افتاد».
نتیجه مذاکرات؛ توافق یا متن پیشنویس؟
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتوگو با برنامه زنده "رویداد" تاکید کرد: تصور ميکنم پرونده این دور از مذاکرات تا فردا بسته شود؛ چون هرچه ميخواست انجام شود، اجرایی شده و جایی برای تمدید مذاکره باقی نمانده است.
ابوالفضل ظهرهوند با اشاره به مصاحبه اخیر عراقچی با شبکه یک سیما درخصوص فاصله زمانی میان اقدام ایران و ۱+۵ بعد از توافق، این مسئله را از جمله پیچیدگیهاي مذاکرات دانست و گفت: بخشی از مسائلی که طرف مقابل مطرح ميکند مربوط به آنهاست و در مذاکرات نیز از این پیچیدگی بعنوان مزیت نسبی استفاده ميکند.
این دیپلمات با سابقه کشورمان اظهار کرد: در بحث توافق، لغو تمامی تحریمها مدنظر ماست و همچنین بخشی از اقداماتی که باید با خطوط قرمز تعیین شده انجام دهیم... و گام دوم فرایند عملیاتی کردن توافق است.
ظهرهوند متناظر بودن اقدامات دو طرف را مورد تاکید قرار داد و افزود: ما باید به نسبت لغو تحریمها، اقدامات خود را انجام دهیم؛ لذا انعطاف را از سوی طرف ایرانی ميتوان مشاهده کرد.
ظهرهوند اضافه کرد: احتمال اینکه پیشنویس توافق بیرون آید زیاد است؛ ولی باید به این نکته توجه شود که این پیشنویس همچون ماجرای لوزان نباشد و این سوال مطرح شود که یک توافق بدست آمده یا یک بیانیه! وي اذعان داشت: در فرمایش آقای عراقچی شنیدم که این توافق حاصل ميشود؛ اما امضا نمی شود و براساس آن، قطعنامه شورای امنیت همان روز با فردا صادر شده و به عبارتی ایران را ذیل فصل هفتم ميبرد.
ظهرهوند ادامه این روند را چنین تشریح کرد: این توافق امضا نشده، به مجلسین دو کشور برده ميشود و هضم این مسئله برای بنده دشوار است؛ چون اگر توافق است چرا امضا نمیشود و اگر پیشنویس است نیازی به امضای قطعنامه شورای امنیت نیست.
وی تصریح کرد: شورای امنیت در حقیقت پس از توافق و تایید از سوی مجلسین دو کشور بعنوان پشتیبانیکننده و تایین الزامات دو طرف قطعنامهاي صادر ميکند و در غیر این صورت، ورود به فصل هفتم برای ایران دارای دشواریهایی است.
ظهرهوند خاطرنشان کرد: اگر این مسئله اتفاق افتد، مجلس شورای اسلامی چه موافقت کند و چه مخالف باشد، در محیط داخل و خارج با مشکل مواجه ميشود و لذا این فرایند بسیار قابل تأمل است و انشاالله قبل از اعلام نتیجه به این نکته اساسی توجه شود.
پذیرش توافق بدون امضا تنها برای ایران الزامآور است
رئیس کمیته هستهای مجلس با بیان اینکه حاصل ۱۲ سال مذاکره هستهای نباید توافق بیامضا باشد، گفت: ایران با یک توافقنامه بدون امضا تعهدات خود را که قابل بازگشت نیستند، انجام میدهد و بعد کنگره آمریکا مذاکرات را منتفی اعلام میکند.
ابراهیم کارخانهای در گفتوگو تسنیم، با اشاره به سخنان عضو ارشد تیم مذاکرهکننده درباره توافق بدون امضا، با بیان اینکه توافقنامه بدون امضا اصلا توافقنامه نیست و نمیتواند الزامات اجرایی داشته باشد، خاطرنشان کرد: آقای کری در تاریخ ۲۰ اسفند در کنگره آمریکا گفت که این توافق اگر صورت بگیرد برای ما الزامآور نخواهد بود و خانم شرمن هم ۵ تیرماه در مصاحبهای اعلام میکند، ما نمیخواهیم توافقنامه امضا کنیم. لذا کنگره آمریکا توافقنامهای را که امضا نداشته باشد، به راحتی زیرپا میگذارد و میتواند بگوید چون توافق امضا نشده، الزامی برای اجرا ندارد.
وی یادآور شد: در گذشته قطعنامهای که از سوی شورای امنیت ذیل ماده ۴۱ فصل هفتم علیه ایران صادر شد، علیرغم مخالفت جمهوری اسلامی ایران بود اما در حال حاضر اگر تیم مذاکرهکننده توافق کند که این توافقنامه در شورای امنیت تایید شود، ما خودمان ذیل فصل ۷ را قبول کردیم و این توافقنامه یک توافق بینالمللی خواهد بود. البته این نوع توافقنامهها براساس اصل ۷۷ باید به تصویب مجلس و شورای عالی امنیت ملی برسد.
نماینده مردم همدان در مجلس ادامه داد: اینکه یک توافق بدون امضا صادر شود، به نفع آمریکاییهاست. چراکه هم در شورای امنیت و هم در کنگره میتوانند هرخلافی انجام دهند و یا زیادهخواهی کنند و بعد بگویند ما توافقی امضا نکردیم. خطر اینجاست که جمهوری اسلامی ایران تعهدات خود را انجام دهد و بعد آنها با توجه به اینکه چیزی امضا نکردند، میتوانند به راحتی عهدشکنی کنند و اینجاست که ما ضرر میکنیم. لذا امضای توافقنامه فاقد امضا تنها برای ما الزامآور است و در مقابل ما نمیتوانیم برای آنها الزام ایجاد کنیم.
كارخانهاي در پایان با اشاره به پروتکل الحاقی گفت: براساس پروتکل الحاقی آژانس میتواند، اعلام کند، قصد بازدید از یک مکان را دارند. آن مکان میتواند نظامی باشد. اگر آنها چنین خواستهای را مطرح کنند و ما اجازه ندهیم، موضوع را به شورای امنیت اعلام میکنند و شورای امنیت براساس ذیل فصل هفتم، علیه ما تصمیماتی میگیرند. این موضوع عواقب سنگینی دارد چراکه آنها دائما در حال توطئه و پروندهسازی علیه ایران هستند لذا در توافقنامه باید قید شود که دسترسی به اماکن نظامی، امنیتی، اسناد و دانشمندان ایران ممنوع است.