عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان دیروز برای سفر ۲ روزه راهی عربستان شد. خان بعد از اتمام سفر به عربستان در ۲۸ اکتبر راهی مالزی می‌شود که هدف از این سفر نیز گسترش روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اقتصادی پاکستان بیان شده است. عمران‌خان در ۲۹ اکتبر به پاکستان برمی‌گردد و در ۳ نوامبر عازم چین خواهد شد تا درباره کریدور مشترک اقتصادی همچنین مشارکت سایر کشورها در این پروژه با مقامات چینی رایزنی کند.
بررسی برنامه سفرهای عمران‌خان نشان می‌دهد که عربستان از جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی پاکستان برخوردار است و وی تلاش دارد تا این ارتباطات گذشته میان دو کشور را حفظ نماید. حال این سوال پیش می‌آید که چرا عمران‌خان که زمانی بر سیاست خارجی مستقل تاکید و حتی خواستار احترام پاکستان و امارات به منافع ملی کشورش شده بود چنین رویکردی به عربستان پیدا کرده است و در لوای آن چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
بررسی روند تحولات پاکستان نشان می‌دهد که این کشور همچنان با بحرانی به نام مشکلات اقتصادی مواجه است در حالی که کمک‌های آمریکا به این کشور نیز قطع شده و عملا پاکستان توانی برای رفع مشکلات اقتصادی ندارد. از سوی دیگر بحران امنیت در مناطق قبایلی از چالش‌های پاکستان است در حالی که دستگاه اطلاعات و امنیت این کشور نیز وابستگی شدیدی به سعودی دارد و عملا نمی‌تواند اقدامی در مقابله با تهدیدات امنیتی بدون خواست سعودی انجام دهد. در این شرایط است که عمران‌خان به رغم رویکرد به ایران، روسیه و چین و تاکید بر سیاست مستقل از آمریکا و انگلیس به ناچار در مسیر تعامل با سعودی حرکت می‌کند که حلقه تکمیلی این رویکرد را در تعامل پاکستان با امارات می‌توان مشاهده کرد که در ابعاد نظامی و سیاسی و اقتصادی صورت می‌گیرد.
نکته قابل توجه آنکه همزمان با سفر عمران‌خان به عربستان، مارشال «انورخان» فرمانده نیروی هوایی پاکستان با سفر به امارات متحده عربی با فرمانده نیروی هوایی این کشور دیدار و بر گسترش روابط نظامی دو کشور تأکید کرد. پاکستان نقش مهمی در ساختار نیروی هوایی امارات متحده عربی و مجهز کردن این نیرو به تجهیزات نظامی پیشرفته ایفا کرده است.
در جمع‌بندی نهایی از آنچه ذکر شد می‌توان گفت سفر عمران‌خان به عربستان برگرفته از زنجیره نیازهای اقتصادی و امنیتی پاکستان است که برگرفته از چالش‌های درونی اسلام‌آباد است. رویکردی که البته چندان مطلوب مردم پاکستان نبوده چنانکه از دلایل گرایش مردم به حزب انصاف و دوری از احزاب سنتی شعارهای این جریان مبنی بر دوری از غرب و سعودی بوده است که استقلال و آزادی این کشور را به نمایش می‌گذاشت. روندی که اگر از سوی عمران‌خان اجرایی نشود زمینه‌ساز اعتراض‌های مردمی و بعضا اجبار وی برای کناره‌گیری از قدرت خواهد شد.
نویسنده: علی تتماج
