گفتمان اعتدال مجموعه مختصاتی است که وقتی درکنار هم قرارمی گیرد پیام مشخصی را می رساند. رشد، اعتلا و توسعه کشورمهم ترین شاخصه گفتمان اعتدال است.
اعتدال دراین تعریف وسیله ای برای توسعه و پیشرفت کشورمحسوب می شود. معمولا اولین معنی ازاعتدال که به ذهن متبادرمی شود میانه‌روی است. اما آن چیزی که درذهن ما است توازن میان آرمان ها و واقعیت هاست. اعتدال یعنی اینکه ما سازوکاری برای ایجاد توازن بین آرمان ها و واقعیت ها پیدا کنیم که البته کاربسیارمشکلی است. درفقه شیعه هم توازن بین آرمان و واقعیت بسیارمورد توجه است. گفتمان اعتدال، یک رفتار فراگیراست.
یعنی نباید آن را تنها در چند حوزه خاص محدود و محصور کرد. وقتی می گوییم به سمت اعتدال برویم تنها این نیست که افراط کاری ها را کنار بگذاریم. اتفاقا یکی از مهمترین موضوعات گفتمانی پیش روی ما همین است که به همه بگوییم به بسط این گفتمان اعتدال محور کمک کنند. بازهم تأکید می کنم که اعتدال، تنها در اقتصاد یا سیاست خلاصه نمی شود. اعتدال در فرهنگ، رفتارهای اجتماعی و بسیاری ازموضوعات دیگر، پیش شرط حرکت به سمت وسوی ساخت آینده ای درخشان برای کشوراست.
شما اگر به آموزه های دینی واسلامی هم توجه کنید ریشه این اعتدال را پیدا خواهید کرد. امامان و بزرگان ما بارها تاکید کرده اند که حرکت درست درخط و مسیراعتدال است. از رایج ترین توصیه ها هم همان اعتدال در گفتار است.
حضرت علی هم بارها در کلامشان به اعتدال اشاره کرده اند و احادیث بسیاری داریم که این موضوع را تأیید می کنند. به هرجهت، رفتارمردم هم نشان داد که همگی به این اجماع رسیده‌اند که باید در این مسیرحرکت داشته باشیم. تنها نیازامروز ما توسعه این رفتارو این گفتمان است. امروزجامعه ما بشدت نيازمند حركت به سوی «اعتدال» است. اعتدال بايد به بدنه جامعه تعميم داده شود و اعتدال بايد به يك فرهنگ تبديل گردد.
اين هدف متعالي فقط هنگامي تأمين خواهد شد كه قواي سه گانه درتمام بخش‌ها و اجزاء، تعادل درحرف وعمل را رعايت كنند و سپس براي تبديل ساختن «اعتدال» به فرهنگ رايج درجامعه برنامه‌هاي عملي داشته باشند. اعتدال با شعارمحقق نمي‌شود، باعمل مي‌توان اعتدال را درجامعه تعميم داد.
با توجه به مبانی اندیشه سیاسی حضرت امام (ره) به وضوح روشن می گردد كه اساسا انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران برشالوده تفكراعتدالی به اسلام شكل گرفته است. درواقع مفهوم اعتدال نه مفهومی نوین ونه مفهومی بیگانه درچارچوب مبانی فكری نظام ما است بلكه عنصراعتدال را حضرت امام (ره) بواسطه معرفی اسلام ناب درذات تفكرانقلاب اسلامی نهاده است. لذا درشرایط امروزجامعه ما اعتدال چیزی جزپیروی ازخط امام و رهبری، و پرهیزاز افراط و تفریط وحركت درمسیراسلام ناب و انقلاب اسلامی نخواهد بود. بنابراین تفسیر صحیح واصولی ازاین مفهوم حتما مسیر تكاملی را برای نظام وانقلاب اسلامی رقم خواهد زد.
امام به مثابه یك مصلح دینی و یك احیاگر بزرگ، در تلاش برای معرفی اسلام اصیل از قرائتهای افراطی و تفریطی از اسلام، رویكردی جامع و معتدل به اسلام داشتند. عصاره تفكر دینی حضرت امام را كه بعنوان فقیه و اسلام شناسی بر جسته مورد تایید همگان بوده اند می‌توان به تعبیر ایشان در اسلام ناب محمدی(ص) جست. ایشان اسلام ناب را در تقابل با رویكردهای افراطی متحجرین و تفریطی متجددین قرار می دادند، رویكردهايی كه بطور كلی آنها را در قالب تعبیراسلام آمریكایی عنوان می كردند. اسلام ناب واسلام آمریكایی دو تعبیری بودند كه حضرت امام وارد فرهنگ سیاسی و گفتمان انقلاب اسلامی نمودند.
ایشان اسلام آمریكایی را شامل مواردی چون اسلام اشرافیت، اسلام ابوسفیان، اسلام ملاهای كثیف درباری، اسلام مقدس نماهای بی‌شعورحوزه های علمی و دانشگاهی، اسلام نكبت و ذلت، اسلام پول و زور، اسلام فریب و سازش و اسارت، اسلام حاكمیت سرمایه و سرمایه داران برمظلومین و پا برهنه ها ذكرمی‌كند و این اصطلاح را دربرابراسلام ناب محمدی، اسلام پابرهنگان و محرومان قرارمی‌دهد. شعاراعتدال، شعاربجا وشایسته و بایسته ای است که می باید حول گرانیگاه اصل مترقی ولایت فقیه تعریف و صورت بندی شود.
نمی توان به نام اعتدال، کام افراطیون را شاد نمود و با مطرح نمودن ادعاهای درشت و بی‌مایه‌ای، آب به آسیاب دشمنان نظام ریخت.
جان كلام: اعتدال گرایی فرصتی است برای همگان؛ هم آنهایی که افراط کردند و ارزش های اسلامی واخلاقی را رعایت نکردند و به منافع ملی کشورخسارت نشاندند وهم آنهایی که تفریط و کم کاریشان چرخ تولید را نگهداشت. دولت اعتدال، تدبیرش امید آفرین باید باشد. در یک کلام مهم ترین مؤلفه های اعتدال درحال حاضر را باید قانون گرایی، خشونت گریزی کامل، افرایش آزادی ها و رعایت و تضمین حقوق اقلیت‌های گوناگون زبانی، قومی، دینی، سیاسی و کاهش نابردباری ها، فساد و بی عدالتی و نابرابری اجتماعی، میانه روی درگفتارورفتارهای سیاسی و تلاش برای رسیدن به نوعی خرد جمعی که بیشترین میزان ازکنشگران اجتماعی را دریک نظام با یکدیگرسازش دهد و مخرج مشترکشان باشد دانست.
