در روزهای ابتدایی شهریورماه وزیر صنعت، معدن و تجارت در حالی از بی‌نیازی به واردات گندم از سال آینده خبر داد که بر‌اساس آمارگمرک در ۵ ماهه ابتدایی سال‌جاری ۳ میلیون و ۱۳۹هزار تن گندم دانه سخت به ارزش یک هزار و ۹۲ میلیون دلار وارد کشور شده است.
نعمت‌زاده در جمع خبرنگاران از افزایش حمایت دولت از تولیدات داخلی خبر داد و اعلام کرد تمهیدات خاصی در طول سال‌جاری برای وضعیت کشت گندم اندیشیده شده و با توجه به شرایط موجود در سال آینده نیازی به واردات گندم نداشته و شاید مقدار واردات کم و ناچیز باشد.
وی با اشاره به رشد ۵۰ درصدی گندم در کشور مدعی شد که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته شده، اجازه واردات محصولاتی چون برنج و گندم در فصل برداشت را نمی‌دهیم.
در مقابل این صحبت‌هاي وزیر صنعت، معدن و تجارت مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران بر این ادعاست که با توجه به اینکه کشور ما در منطقه خشک قرار گرفته و تولید گندم به صورت دیم انجام می‌شود سال‌هایی که خشکسالی داشته باشیم تولید گندم پایین می‌آید بنابراین باید به مزیت نسبی در تولید توجه شود و از نظر اقتصادی توصیه نمی‌شود که با هر قیمتی به سمت خودکفایی برویم.
به گفته مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران هم‌اکنون بخش قابل‌توجهی از گندم مورد نیازمان از روسیه وارد مي‌شود و می‌تواند این روند ادامه داشته باشد.
آیینه آمار
این صحبت‌هاي وزیر صنعت، معدن و تجارت در حالی عنوان مي‌شود که برنج و گندم در سال‌جاری بالاترین سهم از واردات را به خود اختصاص داده‌اند به طوریکه در ۵ ماهه ابتدایی سال‌جاری ۳ میلیون و ۱۳۹هزار تن گندم دانه سخت به ارزش یک هزار و ۹۲ میلیون دلار وارد کشور شده است و این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به ترتیب از نظر وزن و ارزش با رشدی به ترتیب ۱۴۳.۹۹ و ۱۰۶.۷ درصدی روبرو بوده است.
همچنین طبق آمار گمرک در ۳ ماهه ابتدایی سال‌جاری گندم به ارزش ۷۵۱ میلیون دلار وارد کشور شده است که ۶ درصد سهم واردات را به لحاظ ارزشی داشته است و این میزان نسبت به مدت مشابه رشد ۱۰۰ درصدی را از آن خود کرده است.
این آمار و ارقام در شرایطی عنوان مي‌شود که جشن خودکفایی گندم در کشور در آبان‌ماه سال ۸۳ با تولید ۱۰ و نیم‌میلیون تن پایه‌گذاری شد و پس از آن هر سال تکرار شده است. اما در مقابل همین آمار طبق مستندات موجود ايران در سال ۷۷ با واردات شش ميليون و ۸۰۰ هزار تن گندم بزرگترين واردکننده گندم در جهان بود و سه سال بعد از آن نيز به طور متوسط سالانه چهار ميليون تن گندم وارد کشور شد.
کارشناسان و تحليلگران اقتصادی در ارزیابی این مساله با اشاره به اهداف تدوین شده در سند چشم‌انداز معتقدند که ایران بر‌اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور در افق ۱۴۰۴ باید جایگاه نخست منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را در همه زمینه‌ها از جمله بخش کشاورزی به دست آورد اما در مقابل این اهداف تدوین شده با وجود زحمت فراوان کشاورزان برای تولید گندم، به دلیل ضعف‌های ساختاری، سازمانی یا نهادی دولت، با مشکل کاشت گندم در کشور و واردات گسترده از دیگر کشورها روبرو بوده‌ایم.
این گروه با اشاره به برگزاری جشن خودکفایی در تولید گندم مي‌گویند: زمان برگزاری این چشم‌انداز قرار بر این بود که از نظر تولید و توزیع گندم به توانایی‌های داخلی اکتفا کنیم و حتی مقام خود را به عنوان صادرکننده گندم ارتقا دهیم اما با توجه به شرایط موجود نه تنها به اهداف دست نیافتیم بلکه در حال تبدیل به واردکننده عظیم گندم هم هستیم.
خشکسالی علت واردات نیست
نادر قاضی‌پور عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس و نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به استراتژیک بودن کالای گندم به سیاست روز گفت: گندم جز مایحتاج اولیه مردم است و اگر مشکلات مردم در تهیه نان و گندم رفع نشود مشکلات اجتماعی و امنیتی به بار مي‌آورد.
وی افزود: دلیل تمایل بیشتر برخی مسئولان به واردات گندم و بی‌توجهی به محصول داخلی سود‌بری بیشتر از امر واردات این محصول برای آنان است و در یک کلام دریافت حق مأموریت و پورسانت و اجازه تجدید‌نظر در قیمت خرید تضمینی گندم را به برخی مسئولان نمی‌دهد چرا که واردات سود بیشتری برای این افراد دارد.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به اهداف برنامه پنجم توسعه خاطرنشان کرد: از برنامه سوم و چهارم توسعه مقرر شد بود تا در زمینه تولید گندم خودکفا شویم اما جدا از بحث خشکسالی خیلی موارد دیگر از جمله عدم توجه متولیان؛ نبود کنترل و عدم اصلاح بذر و... مانع از تحقق این مساله شد. وی افزود: ترجیح کشاورزان به کاشت سایر محصولات دلیلی دیگر بر عدم تحقق این هدف بوده است.
قاضی‌پور با بیان اینکه در طول سال‌های اخیر بیشترین آسیب به تولید این محصول زده شده است تصریح کرد: متولیان هرساله باید در اول مهرماه نرخ خرید تضمینی گندم را برای اطلاع کشاورزان اعلام مي‌کردند اما تأخیر چند ماهه در اعلام نرخ خرید تضمینی گندم خود بی‌میل شدن کشاورزان به امر تولید شد و پدید آمدن شرایط کنونی شد.
نماینده مردم ارومیه در مجلس با بیان این که متولیان دولتی اگر عزم جدی داشته باشند مي‌توانند شرایطی را مهیا کنند که نیاز کشور به گندم در داخل کشور تامین شود خاطرنشان کرد: در صورتی وزارت جهاد کشاورزی نسبت به اصلاح بذر و سایر عوامل تولید اقدام کند و در کنار آن متولیان خرید تضمینی گندم قیمتی متعادل و متناسب با قیمت‌هاي جهانی را برای کشاورزان تعیین کنند قاعدتا بخش زیادی از مشکلات تولید گندم در کشور حل شده و در کنار آن نیاز به واردات نیز کم مي‌شود.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: دولت باید برای حمایت از کشاورزان تا حد ممکن از هر‌گونه واردات بدون توجه به تولیدات داخلی جلوگیری کرده و با متخاطیان برخورد جدی کند تا دیگر شاهد واردات و تأمین نیاز کشور از سوی بیگانگان نباشیم.
به گفته وی عدم وابستگی و رسیدن به خودکفایی اقدامی است که باید توسط دولت اجرایی شود.
در همین راستا حبیب برومند داش‌قاپو عضو کمیسیون کشاورزی مجلس و نماینده مردم مشکین‌شهر با اشاره به تداوم خشکسالی در کشور به سیاست روز گفت: آنچه مسلم است کمبود آب از جمله دلایل اصلی در نرسیدن به خودکفایی در زمینه تولید گندم بوده است و تاکنون نیز گزارشی دال بر واردات بی‌رویه گندم ارائه نشده است. وی افزود: میزان واردات گندم باید با در نظر گرفتن نیاز کشور و متناسب با ظرفیت سیلوهای کشور باشد و اگر متولیان نسبت به وارداتی مازاد این موارد اقدام کنند باید مورد بررسی قرار گیرد.
به گفته این نماینده مجلس تاکنون گزارشی مبنی بر واردات بی‌رویه در این زمینه ارائه نشده است.
کارشناسان و تحليلگران اقتصادی با بیان اینکه گندم جزو کالاهایی استراتژیک و پراهمیت است بر این اعتقادند که با در نظر گرفتن این موضوع باید به تولید، توزیع و مصرف گندم در کشور اهمیت بیشتری داده شود.
