رئیس‌جمهور آمریکا در حالی از تلاش برای احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در هفته آینده خبر داد که جهانیان اذعان دارند آمریکا توان اجرای این اقدام غیر قانونی را ندارد و اقدام ترامپ برابر با شلیک به خود آمریکاست که تشدید انزوای آن را به همراه دارد.
آمریکا که اقدام غیر قانونی اش در شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با شکست مواجه شد سناریوی دیگری را برای فرار از این رسوایی در پیش گرفته است که محور آن را ادعای مکانیسم ماشه تشکیل می‌دهد. این ادعا در حالی صورت می‌گیرد که جهانیان تاکید دارند اقدام‌آمریکا غیر قانونی بوده و کشورها با آن همراهی نخواهند کرد. در همین حال عدم این همراهی به یک رسوایی دیگر برای آمریکا مبدل خواهد شد. در این میان این نظریه نیز مطرح است که تحرکات ادعای آمریکا نباید ایران را گرفتار اشتباه محاسباتی رویکرد به مذاکره برای مقابله با تحریم و فشارهای اقتصادی نماید چرا که این همان اشتباهی است که ترامپ به دنبال آن است تا شکست‌هایش را پنهان و ایران را تحقیر شده و شکست خورده نشان دهد تا از این مقوله برای کسب رای بهره گیرد. در این میان رئیس جمهور آمریکا به شکست قطعنامه ضدایرانی که توسط واشنگتن در شورای امنیت ارائه شده بود، واکنش نشان داد.«دونالد ترامپ» با اذعان به این شکست، از تلاش برای فعال کردن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در هفته آینده خبر داد.
وی گفت: ما از نتیجه رأی‌گیری اطلاع داشتیم، اما بازگشت تحریم‌ها را امتحان می‌کنیم. هفته آینده خواهید دید.رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه با ادعای اینکه ایران مشتاق شکست وی در انتخابات است، گفت: ایران می‌خواهد در انتخابات، بسیار بد ببازم.ترامپ در پاسخ به سوالی درباره پیشنهاد «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه برای برگزاری نشست مجازی شورای امنیت با حضور ایران، و مشارکت در این نشست افزود: احتمالاً نه. به نظرم تا بعد از انتخابات صبر می‌کنیم. رئیس جمهور آمریکا درباره احتمال برکناری «مارک اسپر» وزیر دفاع آمریکا نیز گفت که اخراج هر کسی را در نظر می‌گیرد اما با اسپر خوب کنار می‌آید.
در این میان ظریف وزیر امور خارجه درباره استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه با بیان اینکه خیال نکنید اگر حرفی را بلند زدند و تکرار کردند، حق دارند، گفت: اسنپ بک آمریکا آنچنان غیرقانونی است که قابل پذیرش نیست و واشنگتن می‌داند نمی‌تواند اسنپ بک کند.محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مراسم تودیع و معارفه سخنگویان سابق و جدید وزارت امور خارجه درباره استفاده آمریکا از اسنپ بک (مکانیسم ماشه) عنوان کرد: اسنپ بک آمریکا آنچنان غیرقانونی است که قابل پذیرش نیست و آمریکایی‌ها این را می‌دانند.وی افزود: خیال نکنید اگر حرفی را بلند زدند و تکرار کردند حق دارند. آمریکا می‌داند نمی تواند اسنپ بک کند. هشتم می ۲۰۱۸ آقای بولتون در اوج سرخوشی از اینکه برجام را نابود کرد و ظرف سه ماه ایران را هم نابود می‌کند در مصاحبه مطبوعاتی‌اش در کاخ سفید اعلام کرد که ما دیگر عضو برجام نیستیم که از اسنپ بک استفاده کنیم. هنوز صورت جلسه این روی سایت کاخ سفید است مگر اینکه من بگویم بروند آن جمله را بردارند.
«ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتای آمریکا نیز می گوید
باید یادآوری کرد که آمریکا از برجام عقب‌نشینی کرده است؛ بنابراین در جایگاهی نیست که مکانیسم ماشه را فعال کند. در عمل هم شاهد تلاشی از جانب کشورهای اروپایی نبودیم مبنی بر اینکه بخواهند چین و روسیه را وادار به تمدید تحریم تسلیحاتی، حتی برای مدتی کوتاه کنند. آمریکا نمی‌تواند مکانیسم ماشه را اجرا کند دیگر طرفین برجام باید به این کار رضایت بدهند حال آنکه موضع فعلی‌شان این است که آمریکا دیگر بخشی از توافق نیست. همچنین «آنتونی بلینکن» مشاور «جو بایدن» در واکنش به توئیت ریچادر گلدبرگ درباره اینکه آمریکا می تواند با وجود خروج از برجام، مکانیسم ماشه را فعال کند، نوشت: راه حل های موجود در قطعنامه برای کشورهایی که در توافق هستند در دسترس است. خروج از این توافق (برجام) در بیانیه «پایان حضور آمریکا در برجام» اعلام شده است. این عاقلانه خواهد بود بدنبال توافقی باشیم که هم کار می کند و هم «دندان» دارد.
اندیشمندان بین المللی معتقد هستند که آمریکا حق استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به عنوان «مشارکت کننده» در برجام برای فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران را ندارد.
پروفسور «فرانک فن هیپل»؛ حوزه تحقیقاتی «فن هیپل» در زمینه علوم و فناوری شامل مواردی چون کنترل تسلیحات اتمی و منع اشاعه هسته‌ای، انرژی و توازن سیاست گذاری در عرصه‌های تکنولوژی است. وی می گوید تلاش ترامپ این است که برجام را نابود کند. او می‌خواهد در صورتی که شکست خورد هم بایدن نتواند در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و تحریم‌های این کشور کاری از پیش ببرد. ایران نباید در دام تحریکات آمریکا بیفتد و باعث نابودی برجام شود.پیتر جنکینز نیز می گوید همه اعضای باقیمانده برجام با فعال کردن مکانیسم ماشه مخالف هستند و تنها آمریکا است که بر این موضوع تأکید دارد. آنها، ایالات متحده را به عنوان یک غیر عضو فعلی، برای استناد به مکانیسم ماشه فاقد مجوز می‌دانند. رویه‌ای برای محروم کردن ایالات متحده در مورد استناد به مکانیسم ماشه بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در اختیار آنها خواهد بود.ریچارد نفیو بر این عقیده است اصطلاحات موجود در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل یک کشور مشارکت کننده را با توان قانونی محدود تعریف می‌کند. این تنها راهی بود که بر اساس آن می‌شد نام کشورها بارها و بارها تکرار نشود. از دید آمریکا به نظر نمی‌رسد این تعریف مستلزم مشارکت فعال یک کشور باشد.
از سوی دیگر سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به خروج آمریکا از برجام تصریح کرد که این کشور در شرایطی نیست که بتواند مکانیسم اسنپ بک (بازگشت تحریم های سازمان ملل علیه ایران) را که مختص اعضای برجام است استفاده کند.«پیتر اسنتو» این مطلب را در گفت وگو با شبکه خبری آلمانی دی‌پی‌ا مطرح کرد.
سخنگوی «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت، از آنجا که آمریکا از برجام خارج شده است توانایی فعال کردن «مکانیسم ماشه» را ندارد.
به نوشته خبرگزاری آلمان، سخنگوی بورل گفت: «آمریکا به طور یکجانبه در ماه می ۲۰۱۸ از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شده است و هیچ مشارکتی در ساختارها و فعالیت آن نداشته است. به همین دلیل نمی‌توان آمریکا را عضوی از برجام دانست». «رادیو فردا» به نقل از این منبع آلمانی نوشت: «بنابراین ما این نکته را در نظر داریم که آمریکا در جایگاهی نیست که بتواند به مکانیسم‌های مخصوص طرف‌های برجام ( از قبیل مکانیسم ماشه) رجوع کند».
مکانیسم ماشه (Snapback) در راستای حل‌اختلاف پیش بینی شده در برجام، فرآیندی است که اگر یکی از طرف‌های برجام به این جمع‌بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکر شده در این توافق پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند.
این کمیسیون، در چارچوب برجام و با هدف نظارت بر اجرای آن تاسیس شده است. اگر در بازه زمانی ۳۵ روزه، موضوع شکایت آنگونه که شاکی می‌خواهد حل و بررسی نشود، شاکی می‌تواند موضوع حل نشده را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات برجام در نظر بگیرد. همچنین شاکی می تواند با آگاه‌سازی شورای امنیت سازمان ملل درباره حل نشدن موضوع شکایت، عدم اجرای چشمگیر آن را متضمن شود. پس از آن، شورای امنیت نیز ۳۰ روز فرصت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آنها قطعنامه صادر کند.اگر در این مدت، شورای امنیت نتواند در این خصوص قطعنامه صادر کند، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام برقرار شده بودند، به طور اتوماتیک بازمی‌گردند. به این ساز و کار، مکانیسم ماشه (Snapback) یا بازگشت سریع تحریم‌ها هم می‌گویند. نکته مهم این ساز و کار، این است که بازگشت تحریم‌ها، قابل وتو نیست بلکه «عدم بازگشت تحریم ها» قابلیت وتو دارد. یعنی رای گیری برای «بازگشت تحریم ها» انجام نمی شود بلکه برای «ادامه تعلیق تحریم ها» انجام می شود که حتی اگر شورا به آن رای ندهد، یک عضو دارای حق وتو می تواند رای را وتو کرده و عملا تحریم ها بازگردند.البته جوزف بورل درباره آغاز فرایند مکانیسم حل اختلاف در برجام توسط کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس نیز اظهار داشت: «به عنوان هماهنگ‌کننده برجام تضمین می‌کنم که مکانیسم حل اختلاف، فرصتی برای رفع مشکلاتی فراهم می‌کند که فرانسه، آلمان و انگلیس مطرح کردند».
