هنوز هم با گذشت ۸ سال زمان واریز یارانه نقدی پیرو اجرای قانون هدفمندی یارانهها مصیبت عظمای دولت است چراکه بعد از طیبنیا که این روزها دیگر بر مسند وزارت اقتصاد تکیه ندارد، سایر وزرایی که در تامین رقم پرداختی یارانهها نقش داشته و دارند نیز به این موضوع اذعان دارند. اما مردم ما فهمیدهتر از آن هستند تا این سیاهبازیها را باور کنند.
مصیبت عظما
۲۶ مردادماه سال ۹۴ بود که طیبنیا وزیر اسبق وزارت اقتصاد در جمع خبرنگاران گفت: "دوشنبه شب قرار است یارانههای نقدی واریز شود و چنین روزی برای ما «مصیب عظما» است، زیرا با این شرایط درآمدی باید پرداختهای نقدی یارانهها را انجام دهیم و این از مشکلات جدی ما در این دولت بوده و هست."
وی مدعی شد که کشور در شرایط حساس قرار گرفته و اقتصادکشور از سالهای دور با بیماری نفتی مواجه بوده و ثمره آن، اقتصاد ضعیف، نوسانات رشد اقتصادی و سهم ناچیز بهرهوری در رشد اقتصادی بوده است و در دهه اخیر با سیاستهای اقتصادی نادرست، مشکلات وخیمتر شده و تحریمهای تحمیلی کشور را در شرایط خاص رکود همراه با تورم قرار داده است.
البته این آه و نالهها تنها مربوط به وی و همتایانش نبوده و وزرای قبلی نیز همواره بر این موضوع اذعان داشته و دارند. به عنوان مثال نوبخت طی روزهای اخیر و همزمان با مطرح شدن بحث ارایه بودجه ۹۸ به مجلس در پاسخ به سوالی درخصوص افزایش رقم یارانه پرداختی به ۹۰۰ هزار تومان مدعی شد که دولت باید کسری ۵ هزار و هشتصد میلیار تومانی که دولت قبل برای پرداخت همین ۴۵هزار و پانصد تومان یارانه برایمان باقی گذاشته بپردازد، پس چه طور میشود این مبلغ یارانه را با این بدهی که دولت قبل گذاشته، اضافه کرد.
البته وی این نکته را هم مطرح کرد که مردم ما فهیمتر از این حرفها هستند، با این نوع حرفهایی که مبانی درست محاسباتی ندارد و یا با یک فروزی (افروختنی) مطرح شود که این فروز قابل انجام نیست مردم تحت تاثیر این نوع مسائل قرار بگیرند.
اما نکته قابل تامل درمیان این همه تناقضات و ابهامات که متولیان مربوطه دراین زمینه سر میدهند طی روزهای اخیر گزارشی از سوی مرکز پژوهشهای مجلس مبنی بر اختلاف ۲۸۰۰ میلیارد تومانی منابع و مصارف هدفمندی یارانهها منتشر شد و از واقعیت پرده بر داشت که اوضاع آنقدرها هم که میگویند وخیم نیست.
گزارشات واقعی
طبق گزارش ارایه شده از سوی مرکز پژوهشهای مجلس جمع کل دریافتی طرح هدفمندی در ۵ ماهه ابتدایی سال حدود ۳۷.۸ هزار میلیارد تومان و کل مصارف ۳۵ هزار میلیارد تومان بوده و در این بین اختلاف ۲.۸ هزار میلیاردی بین دریافتی و پرداختی هدفمندی یارانهها ایجاد شده است.
مرکز پژوهشهای مجلس با بررسی عمکرد پنج ماهه هدفمندی یارانهها و آسیبشناسی و آییننامه اجرایی آن (موضوع تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۳۹۷) اعلام کرد که در تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۳۹۷ بر خلاف سالهای گذشته که صرفا سهم سازمان هدفمندی از فروش حاملهای انرژی ارائه میشد، سعی شده تا مطابق ماده ۳۹ قانون برنامه ششم توسعه کلیه درآمدهای هدفمندی یارانهها در جدولی ارائه شود.
براساس این گزارش وصول منابع هدفمندی تا پایان پنج ماهه نخست سال ۳۷۷ هزار میلیادر ریال بوده است (عملکرد حدود ۹۲ درصد) از این مبلغ ۱۷۸ هزار میلیارد ریال به یارانه نقدی و غیرنقدی اختصاص یافته است. این موضوع نشاندهنده انحراف حدود ۵۰ هزار میلیارد ریالی از مقدار مصوب پنج ماهه پرداخت یارانه نقدی است که حتی با در نظر گرفتن مجوز جابهجایی ۱۰ درصدی بین ردیفها نیز این انحراف وجود خواهد داست.
گفتنی است، جدول مربوط به هدفمندی در قانون بودجه سالجاری با ارائه جزییات بیشتر، به شفافیت منابع و مصارف قانون هدفمندی کمک چشمگیری کرده است، البته نکته مهمی که در رابطه با منابع سازمان هدفمندی قابل پیگیری به نظر میرسد آن است که آیا در عمل تمامی منابع توسط شرکتها به حسابهای مربوط واریز میشود یا خیر؟
مرکز پژوهشها درگزارش خود آورده است که براساس تجربه سال گذشته در صورت وصول منابع بیش از پیش ردیفهای قانونی این منابع در اختیار شرکتهای مربوط قرار گرفته ضمن اینکه در تبصره ۱۴ اعتبار مربوط به یارانه نقدی به خانوار ۳۰۰ هزار میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.
این موضوع همچنان که در متن تبصره هم به آن اشاره شده به این معناست که دولت باید تعداد یارانهبگیران را از ۷۴ میلیون نفر ۵۶ نفر برساند، البته با توجه به اجازه قانون مبنی بر امکان جابهجایی منابع تا سقف ۱۰ درصد از سایر ردیفهای جدول تبصره ۱۴ برای اعطای یارانه نقدی و غیرنقدی و همچنین اجازه پرداخت بخشی از ۱۱۰ هزار میلیارد ریال مازاد بر سقف منابع دریافتی حاصل از فروش فرآوردههای نفتی موضوع ردیف یک جدول تبصره ۱۴ به پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی، عملا قانونگذار خود اجازه عدم حذف دهکهای بالای درآمدی را به دولت داده است. پایان پنج ماهه نخست سال، گزارشی درباره حذف سه دهک بالای درآمدی توسط دولت ارائه نشده است.
ناهمخوانی دخل و خرج
بررسی اجمالی گزارش مرکز پژوهشهای مجلس به خوبی نشان میدهدکه با گذشت ۸ سال هنوز هم دخل هدفمندی یارانه با خرج آن نمیخواند و این در حالی است که ازآن زمان تاکنون سهم ۳۰ درصدی تولید آن طور که باید پرداخت نشده و تعطیلی سیل گستردهای از کارخانجات و بنگاههای اقتصادی و تولیدی به خوبی این مساله را نمایان میکند و از طرفی هم مقرر بود تا این یارانه تنها به قشر آسیبپذیر جامعه تعلق گیرد اما آنچه از برآیند داستان بر میآید کل اتفاقات در این زمینه بلعکس شده است.
هرچند اختلافات فاحشی در این خصوص وجود دارد اما متولیان به جای رفع ابهامات موجود همواره با آه و ناله کردن و فریاد وامصیبتا سر دادن اقدام به فرافکنی میکنند و این درحالی است که به گفته نوبخت مردم ما فهمیدهتر از آن هستند تا این سیاهبازیها را باور کنند.