غرب آسیا و آفریقا به واسطه تحرکات نظامی آمریکا و ناتو طی دو دهه اخیر روی آرامش ندیده که نمود آن را در افغانسان، عراق و سوریه و یمن و بسیاری از کشورهای آفریقایی می‌توان مشاهده کرد. این مسئله موجب ایجاد بحرانی به نام آوارگان شده است چنانکه آمارها و گزارش‌ها نشان می‌دهد که میلیون‌ها نفر از خانه و کاشانه و سرزمین خود آواره شده‌اند. این آوارگی در دو قالب در داخل کشورها و بیرون از کشورها قابل مشاهده است. نکته مهم آنکه غرب تلاش دارد تا از واژه مهاجر به جای آواره و پناه‌جو درباره این افراد استفاده کند تا با این بهانه مسئولیت خود در قبال آنها را کم رنگ سازد.
نکته قابل توجه در این عرصه آنکه دیدبان حقوق بشر مقامات کردستان عراق را به نقض قوانین حقوق‌بشر متهم کرد و گفت که اربیل مانع از بازگشت هزاران نفر از عرب‌های ساکن شرق موصل به خانه‌های خود است. این سازمان بین‌المللی ، اعلام کرد که به رغم اینکه شهرستان «الحمدانیه» واقع در شرق شهر الموصل، مرکز استان نینوی از سه سال پیش از اشغال داعش آزاد شده، ولی مقامات حکومت منطقه کردستان عراق تنها به کردهای این شهرستان و برخی از عرب‌های مرتبط با این حکومت اجازه داده‌اند به منطقه خود بازگردند. کردستان عراق در شرق شهر موصل، اجازه نداده است ۴۲۰۰ عرب ساکن این منطقه به خانه‌ها و زمین‌های کشاورزی خود در ۱۲ روستا برگردند. هر چند که دولتمردان اقلیم با ادعای ناامنی و سخت بودن این شرایط را توجیه می کنند اما نگاه ریشه‌ای به این موضوع حقیقتی دیگر را آشکار می سازد. نخست آنکه سران اقلیم از مدتها قبل به دنبال جا به جایی جمعیتی هدفمند برای تحقق طرح‌هایشان برای گسترش قلمرو بوده اند چنانکه در سال ۲۰۱۴ زمان حضور داعش در عراق، این منطقه حمایت‌های بسیاری از اقدامات داعش داشته و حتی تحت لوای نام داعش آواره سازی برخی مناطق از ایزدی‌ها و ترکمن‌ها را اجرایی کرده است.
دوم آنکه کشورهای غربی با محوریت آمریکا از مدتها قبل به دنبال اجرای طرح خاورمیانه بزرگ بوده‌اند طرحی که بر اساس آن جابه جایی جمعیتی و تجزیه منطقه بر اساس قومیت‌ها صورت می‌گیرد.
شاید آمریکایی‌ها هنوز توان هزینه تشکیل کشورهای کوچک در منطقه را نداشته باشند اما ایجاد ساختارهایی همسو با طرح خاورمیانه بزرگ که زمینه ساز نفوذ آمریکا در منطقه می شود از اهداف اصلی آنهاست. آنچه از سوی سران اقلیم کردستان صورت می‌گیرد را می توان ادامه توهمات توسعه طلبانه آنها و البته اجرای خواسته‌های آمریکا دانست که در قالب طرح خاورمیانه بزرگ صورت می‌گیرد که چالشهای بسیاری را برای منطقه و امنیت جهان به همراه خواهد داشت.
نویسنده: علی تتماج
