برخی در داخل بر این باورند در صورت دیدار احتمالی رئیسجمهور کره شمالی با همتای آمریکایی این اتفاق برای برجام و بویژه جمهوری اسلامی ایران تبعات منفی خواهد داشت، چرا که تمرکز واشنگتن در صورت تحقق دیدارها با پیونگ یانگ به تهران، برجام، توان موشکی، حقوق بشر و نقش ایران در خاورمیانه اختصاص پیدا میکند و با وجود دستاورد تقریبا هیچ توافق هستهای اما، چالشهای جدیتری را برای کشاندن تهران پای میز مذاکره و تحمیل برجامهای دیگر از طرف آمریکا بوجود خواهد آورد.
البته از این مسئله هم نباید غافل ماند که با وجود بیاثر و بدون منفعت بودن برجام برای ایران؛ اما کره شمالی و آمریکا تلاش زیادی میکنند تا از مدل برجام برای امتیازگیری از طرف مقابل استفاده کنند، برجام از تهران امتیازات زیادی گرفت اما ملت ایران را از حقوق خود منع کرد!
خبر دیدار احتمالی کیم جونگ اون و دونالد ترامپ هنوز در کانون توجه رسانههای بینالمللی قرار دارد. برخی این دیدار احتمالی را در صورت وقوع، معجزه دیپلماتیک قرن نامیدهاند. در همین راستا نیز ترامپ در توئیت پنجشنبه خود نوشت که کیم جونگ اون در ملاقات با نماینده کرهجنوبی فقط از تعلیق برنامه هستهای نگفت، بلکه درباره غیر اتمی شدن صحبت کرد. همچنین از توقف آزمایش موشکی برای این مدت؛ پیشرفتی عظیم در جریان است، اما تحریمها تا حصول توافق برجاست. ملاقات در حال برنامهریزی است. حال این برنامهریزی که ترامپ از آن در توئیتش نوشته است، در یک تصادف معنادار با پایان وعده ۱۲۰ روزه رئیسجمهور آمریکا درخصوص برجام در ماه می(۱۲ میپایان وعده ترامپ) همزمان شده است. آنطور که دیپلماسی ایرانی نوشته؛ اکنون هم اگر چه به قول رکس تیلرسون تا وقوع این معجزه راه طولانی در پیش است، اما برخی معتقدند که این دیدار در صورت انجام میتواند ابعاد بسیار گستردهای برای پیونگ یانگ و واشنگتن داشته باشد. حتی میتواند به نوعی توافق هستهای و سایر ابعاد دیپلماتیک تهران را نیز حال مثبت یا منفی درگیر خود کند.
ناظران سیاسی بر این باورند احتمالا کاخ سفید با کره شمالی وارد مذاکره میشود تا بتواند با مهار یکی از دو عاملی که با آن با مشکلات جدی روبهرو است، بیشترین توجه خود را به لجستیک منطقه خاورمیانه بدهد، نه کره شمالی. برای آمریکا خاورمیانه و ایران به مراتب مهمتر از کره شمالی است.
البته برنامه و راهبردها در کاخ سفید ثابت است اما، این تاکتیکها هستند با هر رئیسجمهوری تغییر مییابد. اکنون هم سیاست ترامپ برای مذاکره در نقطه جوش در سایه تحریم و تهدید به نتیجه رسیده است.
در بخشی از گزارش موسسه اینترپرایس آمده است آمریکا باید در طول سال ۲۰۱۸ خود را با لجستیک در خاورمیانه به نهایت آمادگی برساند که در ۲۰۱۹ وارد اصطکاک با ایران شود. اکنون هم از معامله ۵۰۰ میلیارد دلاری عربستان و رقم بیسابقه ترامپ برای بودجه دفاعی آمریکا هم چنین آمادگی لجستیکی به چشم میخورد.
در سایه این نکته و نیز مساله مذاکره کره شمالی، اساسا میتوان گفت گره خوردن برجام به مسائل موشکی، حقوق بشر و نقش ایران در خاورمیانه همان تکرار راهبرد مذاکره در نقطه جوش، این بار برای ایران است.
ماجرا از آن جا جالبتر میشود که برخی رسانههای آمریکایی معتقدند این دیدار برای برجام تبعات خواهد داشت، چنانچه روزنامه آمریکایی والستریتژورنال نوشت: نشست سران آمریکا و کره شمالی ممکن است ترامپ را متقاعد کند که لغو توافق هستهای ایران، موضع او در قبال کره شمالی را تقویت خواهد کرد.
چند مقام سابق و کنونی آمریکایی به این روزنامه گفتهاند که دیدار برنامهریزی شده دونالد ترامپ و کیم جونگ اون در ماه میآینده، لغو برجام توسط دولت آمریکا را «محتملتر» میکند.
وندی شرمن، مذاکرهکننده برجسته آمریکایی در برجام، گفت: "منطق این است که اگر ایالات متحده از توافق هستهای ایران خارج شود"، این امر اعتبار واشنگتن را تضعیف خواهد کرد.
وی افزود: با این حال، شاید رئیسجمهور به دلیل شیوه عملش، به این نتیجه برسد که پاره کردن آن (برجام)، این را نشان خواهد داد که او بر سر آنچه که او یک "توافق بد" مینامد، مذاکره نخواهد کرد. این، یک فاجعه خواهد بود. زیرا در آن حالت او به طور همزمان دو بحران هستهای خواهد داشت.
یک دیپلمات بلندپایه غربی دیگر گفته؛ گفتوگوها با کیم، احتمالا برای توافق هستهای ایران خبر بدی است. این دیپلمات درباره ترامپ گفت: "این ریسک وجود دارد که او بگوید این (برجام) توافق بدی بوده و ما به شما نشان خواهیم داد که چگونه (باید) عمل کرد."
همچنین رسانه آمریکایی روزنامه یواسای تودی در تحلیلی، با توجه به گامهای اخیر پیونگیانگ و واشنگتن برای از سرگیری مذاکرات هستهای، به مقایسه این گفتوگوها با مذاکرات مربوط به توافق هستهای ایران و گروه ۱+۵ پرداخته و نوشته پیونگیانگ برجام را الگوی خود برای رسیدن به توافق با آمریکا قرار داده است.
این رسانه مدعی شده عامل محرکِ گفتوگوهای هستهای میان ایران و گروه ۱+۵، تغییر واقعی نیتهای ایران نبوده و این کشور هنوز به دنبال تبدیل شدن به «هژمون منطقه» است.
در این یادداشت آمده است: «تهران، همزمان با شدت گرفتن فشارها از جانب ایالات متحده اینطور محاسبه کرد که اضطراب ناشی از درگیری واقعی نظامی، ناگزیر واشنگتن و شریکان دیپلماتیک آن را به سمت میز مذاکراه هستهای خواهد کشاند.»
روزنامه آمریکایی نوشته مقامهای کره شمالی که از نزدیک نظارهگر مذاکرات ایران بودند، اکنون خواستار ترتیبات مشابهی هستند که نفع زیادی برای آنها در پی خواهد داشت.
برخی از منتقدان توافق هستهای با این مسئله موافق هستند. جیمز کارافانو، معاون رئیس اندیشکده بنیاد هریتیج، که در تیم انتقال قدرت از رئیسجمهور قبلی به ترامپ حضور داشته، گفت: رئیسجمهور ترامپ در این مسئله جدی است که توافق هستهای با ایران، به اندازه کافی خوب نیست.
کارافانو افزود: "کیم این را خواهد فهمید که اگر او فکر میکند که قرار است توافقی امضا کند، این توافق باید خیلی قویتر از برجام باشد."
مقام معظم رهبری بارها از احتمال کشیده شدن مساله برجام به موشک، حقوق بشر و نقش ایران در خاورمیانه سخن گفتند. اکنون هم اروپا در حال همراهی با آمریکا در این خصوص است. امروز آمریکا یقینا سیاست و راهبرد خود را برای مهار ایران با مذاکره در نقطه جوش پیش خواهد برد.
از منظر کارشناسان بینالملل سال آتی سال بسیار سخت و پیچیدهای برای دیپلماسی و سیاست خارجی کشور است. البته این سختی و پیچیدگی شدت پیدا خواهد کرد چرا که ایران دیگر نمیتواند روی کمک اعضای ۱+۵ هم حساب باز کند!
اروپا متحد آمریکا نیست بلکه از اقمار آمریکا است. اخیرا شاهد بودیم که با یک تحریم ساده فولاد از جانب ترامپ چگونه اتحادیه اروپا در موضع انفعال قرار گرفت. از سوی دیگر روسیه به دلیل تحریمهای جدی، انتخابات پیش رو و نیز اقتصاد شکننده، نمیتواند در چندین جبهه حضور یابد. برای چین هم راهبرد کاهش تنش و نیز عدم تقابل با آمریکای ترامپی درخصوص مسائلی چون ایران در دستور کار است. پکن حتی درخصوص تایوان که در نزدیکی مرزهای خود است، وارد تنش نمیشود؛ لذا تقابل با آمریکا به دلیل حمایت ار ایران از سوی چین کمی دور از ذهن است.
بنابراین دور از انتظار نیست؛ آمریکا ایران را در سال ۹۷ به سمت تنش و چالش جدی، این بار بدون حمایت عضوی از اعضای ۱+۵ پیش خواهد برد. یعنی باید آمریکا به سمت لجستیک شدن در طول سال ۹۷ باشد تا در سال ۹۸ وارد تنش شود، البته تنش به معنای جنگ نیست به معنای مذاکره در نقطه جوش است.