رهبر معظم انقلاب در تمام سخنان خود در طول چند سال اخیر همواره بر موضوع اقتصاد و مشکلات پیشروی آن و همچنین رفع آنها مکررا تاکید کردند که مسئله اقتصاد مهم است.
"مسئلهى اقتصاد مهم است؛ اقتصاد مقاومتى مهم است. البته اقتصاد مقاومتى الزاماتى دارد. مردمى کردن اقتصاد، جزو الزامات اقتصاد مقاومتى است. این سیاستهاى اصل ۴۴ که اعلام شد، میتواند یک تحول به وجود بیاورد؛ و این کار باید انجام بگیرد. البته کارهائى انجام گرفته و تلاشهاى بیشترى باید بشود. بخش خصوصى را باید توانمند کرد؛ هم به فعالیت اقتصادى تشویق بشوند، هم سیستم بانکى کشور، دستگاههاى دولتى کشور و دستگاههائى که میتوانند کمک کنند - مثل قوهى مقننه و قوهى قضائیه - کمک کنند که مردم وارد میدان اقتصاد شوند. کاهش وابستگى به نفت یکى دیگر از الزامات اقتصاد مقاومتى است. این وابستگى، میراث شوم صد سالهى ماست. ما اگر بتوانیم از همین فرصت که امروز وجود دارد، استفاده کنیم و تلاش کنیم نفت را با فعالیتهاى اقتصادىِ درآمدزاى دیگرى جایگزین کنیم، بزرگترین حرکت مهم را در زمینهى اقتصاد انجام دادهایم. امروز صنایع دانشبنیان از جملهى کارهائى است که میتواند این خلأ را تا میزان زیادى پر کند. ظرفیتهاى گوناگونى در کشور وجود دارد که میتواند این خلأ را پر کند. همت را بر این بگماریم؛ برویم به سمت اینکه هرچه ممکن است، وابستگى خودمان را کم کنیم." (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار کارگزاران نظام، ۳/۵/۱۳۹۱)
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار خود با نمایندگان مجلس دهم در دو روز گذشته نیز بار دیگر این مهم را مدنظر قرار دادند و فرمودند: «اقتصاد» یک موضوع اصلی است و باید اولویتهای کاری مجلس دهم باشد.
مقام معظم رهبری در سخنان خود بار دیگر موضوع اقتصاد مقاومتی را مدنظر قرار دادند و فرمودند: نمایندگان مجلس، درخصوص عملی شدن اقتصاد مقاومتی بسیار تأثیرگذار هستند زیرا میتوانند مسیر اقدامات اقتصادی دولت را در مسیر اقتصاد مقاومتی قرار دهند و همچنین این موضوع را از دولت مطالبه کنند.
معظمله در سخنان خود بر این موضوع که باید مشکلات اقتصادی به ویژه رکود و اشتغال حل شوند و صِرفِ صحبت، فایده ندارد تاکید فرمودند و حل موضوع رکود و اشتغال از طریق رونق تولید داخلی را از اولویتهای اصلی و بسیار مهم در بخش اقتصاد برشمردند و فرمودند: خجلت و شرمندگی نظام از بیکاری یک جوان، از خجلت و شرمندگی جوان بیکار در خانواده خود، بیشتر است، بنابراین باید برای حل این مشکل، اقدامات جدی انجام شود.
این سخنان رهبری در حالی مطرح میشود که کارشناسان اقتصادی و منتقدان این حوزه نیز مشکل اصلی کشور را در شرایط کنونی مساله اقتصاد میدانند و میگویند: در طول ۳ سالی که از عمر دولت میگذرد و متولیان مدعی هستند که اقدامات خوبی را در جهت کنترل تورم و توسعه کشور انجام دادهاند اما با وجود تمام این اقدامات آنچه از شواهد کنونی بر میآید آن است که امروز شرایط اقتصاد ایران خوب نیست و با وجود تمام اقدامات صورت گرفته متاسفانه هنوز به شکوفایی اقتصادی دست نیافتهایم.
وعدههای مکرر
مقام معظم رهبری در شرایطی موضوع بیکاری و اشتغال برای چندمینبار مساله حیاتی عنوان میکند که متولیان دولتی مدعیاند اقدامات آنها در بحث اشتغالزایی قابل توجه بوده است.
معاون وزیر کار بر این اعتقاد است که در سال ۹۴؛ ۶۶۷ هزار اشتغال پس از کسر ریزشها به وجود آمده که این اتفاق درپی برنامههای دولت پدید آمده است.
این در حالی است که رئيسجمهور چندی پیش اعلام کرد حدود ۱.۲ میلیون در دو سال و نیم گذشته شغل ایجاد کرده است و پیش از وی نیز مشاور اقتصادی وی اعلام کرده بود در ۲ سال گذشته به طور متوسط ۸هزار شغل ماهانه ایجاد شده که مجموعاً ۲۰۰ هزار شغل میشود نه یک میلیون و ۲۰۰ هزار شغل.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در یک حساب سرانگشتی با استناد به آمار مرکز آمار این نکته را مطرح میکنند که برخلاف ادعای متولیان اقدامات آنها موثر نبوده است چراکه اگر طبق اعلام مرکز آمار کشور میزان رشد اقتصادی بدون نفت مجموع سالهای ۸۹ و ۹۰ در نظر گرفته شود؛ عدد رشد اقتصادی ۴.۱۲درصد خواهیم رسید. همچنین اگر رشد اقتصادی ۲.۸ درصدی سال ۹۳ را با رشد حدود یک درصدی سال ۹۴در نظر بگیریم به عدد رشد اقتصادی ۳.۸ درصدی در مجموع دو سال اول فعالیت دولت خواهیم رسید با این وجود این نکته حاصل میشود که با وجود رشد اقتصادی ۴.۱۲ درصدی (مجموع سالهای ۸۹ و ۹۰) هیچ شغلی ایجاد نشده و براساس رشد اقتصادی ۳.۸ درصدی (مجموع سالهای ۹۳ و ۹۴) ۱.۲ میلیون شغل ایجاد شده است.
منتقدان کشور در واکاوی شرایط کنونی اقتصاد کشور این نکته را مطرح میکنند که با وجود این آمار ضد و نقیض این مساله مشهود است که عمده مشکلات گریبانگیر کشور به ناکارآمدی مدیران اقتصادی کشور باز میگردد و با وجود قوانین و مقررات مطلوب برای برونرفت از این مشکلات در عرصه عمل کارآمدی از آنها دیده نمیشود.
این منتقدان با تاکید بر اینکه بسیاری از مشکلات اقتصادی به تحریمها ارتباطی ندارد و نشات گرفته از مدیریتهای ناکارآمد است میگویند: متاسفانه متولیان بیش از عمل وعده خروج از رکود و کاهش نرخ بیکاری را سر میدهند و با وجود آنکه شرایط به گفته دستاندرکاران برای اجرای اقتصاد مقاومتی مهیاست اما نبود وحدت رویه و همدلی و همچنین سوءمدیریت متولیان موجب شده تا به نتیجه مطلوب دست نیابیم.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی با مبنا قرار دادن سخنان مقام معظم رهبری و فرمایشات موثر ایشان میگویند: قرار داشتن ایران در شرایط اقتصادی بحرانی موجب شده تا دغدغه مقام معظم رهبری نیز موضوع اقتصاد کشور باشد اما تا زمانی که مساله گرهگشایی از اقتصاد کشور دغدغه همه مسئولان نظام و مردم نباشد و هر یک از جایگاه خود به حل آن نپردازد نمیتوان به بهبود شرایط اقتصادی امیدوار بود.
قدر مسلم تا زمانی که سیاستگذاریها به شکل واحدی تبدیل نشده و مقدمات اجرایی آن مهیا نشده نمیتوان امیدوار بود که بخش خصوصی وارد میدان شده و خود را با شرایط موجود وفق دهد و نتیجه آن میشود که امروز نتوانستهایم با وجود همه تلاشها از بحران رکود اقتصادی خارج شویم.
عملکرد اقتصادی دولت از نگاه کارشناسان
یحیی آلاسحاق رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران: گرههای کور مانند بیمه، مالیات و بروکراسی سر راه فعالان اقتصادی را باید یکی یکی باز کرد و اقتصاد مقاومتی با بخشنامه، آرزو و خواهش جور در نمیآید. وقتی نرخ بازدهی در بانک ۱۸ درصد است، هیچ وقت آن را به تولید که ۸ درصد سود دارد، نمیدهند.
غلامرضا مصباحیمقدم عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نهم: خروجی تصمیمات اقتصادی دولت روشن نیست و به نظر میرسد اگر مدیریت قوی نسبت به منابع ریالی و ارزی موجود صورت بگیرد به خوبی میتوان از رکود خارج شد. قانون مبارزه با قاچاق دو سال پیش به تصویب رسید اما هنوز برخی آییننامههای آن تهیه نشده است.
محمدرضا پورابراهیمی نماینده مردم کرمان در مجلس دهم: چالش اصلی درخصوص عدم دستیابی به اهداف تعیین شده در سیاستهای اقتصاد مقاومتی چالش اجراست و در حال حاضر قوانین و مقررات کافی برای رسیدن به این اهداف وجود دارد و از طرفی نیز نمیتوان گفت دولت هیچ اشرافی نسبت به این قوانین و مقررات ندارد بلکه موضوع مهم نحوه اجراست که اگر اجرا درست باشد قطعاً نمود بیرونی خواهد داشت.