دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا در نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حالی سخنرانی کرد که محور سخنان او را اتهام زنی به سایر کشورها از روسیه و چین گرفته تا جمهوری اسلامی ایران و سوریه و کره شمالی تشکیل میداد. سخنرانی وی چنان بود که عدهای آن را تکرار مواضع و سخنان بوش پسر دانستهاند که با عنوان محور شرارت از کشورها یاد میکرد. در تحلیل سخنان ترامپ و واکنشها به آن چند نکته قابل توجه است. نخست آنکه مجموعه هوچیگریهای ترامپ هر چند برگرفته از سیاستهای آمریکا برای بیان هژمونی آمریکایی و یا همان نظام تک قطبی است اما یک اصل مهم در ورای آن وجود دارد و آن اینکه ترامپ تلاش کرده تا با انحراف افکار عمومی به حاشیهها شرایط داخلی آمریکا را پنهان سازد.
این روزها آمریکا از یکسو با بحران سیاسی مواجه است بگونهای که طیف گستردهای از مخالفتها از هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات با ترامپ صورت میگیرد بگونهای که او حتی نتوانسته کابینه خود را تکمیل سازد. در همین حال در فضای اجتماعی نیز مردم آمریکا در کنار اعتراض به ساختار حاکم بر این کشور، رفتارهای نژادپرستانه پلیس و کشتار هدفمند و سیستماتیک سیاهپوستان خشم مردم را به همراه داشته است. اکنون فضای داخلی آمریکا برآمده از چالشهای سیاسی و آشوبهای اجتماعی است که خطر سرنگونی ساختار حاکم بر آن را تقویت کرده است.
در همین حال در عرصه جهانی نیز آمریکا نتوانسته به اهداف خود دست یابد که ایستادگی کره شمالی، ناکامی در غرب آسیا بویژه در سوریه و عراق و ناتوانی برای تقابل جهانی با روسیه و چین و استمرار روحیه انقلابیگری ایرانیان عملا تزلزل هژمونی آمریکایی را به نمایش میگذارد. بر این اساس میتوان گفت که ترامپ با هوچی گری و فضای منفی علیه کشورهای دیگر به دنبال پنهان سازی این وضعیت بحرانی است. دومین نکته مهم در سازمان ملل نوع واکنشها به سخنان ترامپ است. شواهد امر نشان میدهد که بسیاری از کشورها به مخالفت با مواضع ترامپ پرداختند و محافل رسانهای نیز سخنرانی وی را نوعی شکست برای او عنوان کردهاند.
نوع واکنشها به مواضع ترامپ شاید بخشی از آن برگرفته از عدم اقبال جهانی به شخص ترامپ باشد اما یک اصل مهم در خود دارد و آن فاصله گرفتن جهانیان از آمریکاست. آمریکایی که زمانی مقاماتش در سازمان ملل سخنرانی و سایر کشورها به تایید آن میپرداختند اکنون به مرحلهای رسیده که بسیاری از کشورها در مخالفت با آن سخنرانی و اقدام میکنند. به عبارتی دیگر آن جبهه مقاومتی که زمانی در غرب آسیا علیه آمریکا شکل گرفت اکنون به امری جهانی مبدل شده و آن هراس و ترس از ایالات متحده فروپاشیده است. نشست سازمان ملل نشان داد که افول هژمونی آمریکایی در حال شکلگیری و گسترش است و نظام تک قطبی ادعایی آن دیگر وجود ندارد چنانکه سخنان ترامپ در سازمان ملل نه با استقبال بلکه با مخالفت و انتقادهای شدید جهانی همراه شد و او نتوانست با هوچیگری این مهم را پنهان سازد.
نویسنده: فرامرز اصغری