در جلسه دیروز مجلس، محمدرضا باهنر نايب رئیس اول مجلس در پاسخ به تذکر کواکبیان گفت: در خصوص بودجه سال آینده، مجلس تلاش‌های خود را انجام داده است و رئیس مجلس نیز تاکنون ۲ نامه رسمی به دولت نوشته است تا بودجه هرچه زودتر به مجلس بیاید. وی افزود: بودجه سال گذشته تجربه خوبی نبود و ما ۲ ماه اول سال را بودجه نداشتیم و مجبور شدیم از ۲ دوازدهم استفاده کنیم لذا امیدواریم دولت مساعدت کند و هرچه زودتر بودجه را به مجلس بیاورد.
حتما می‌دانید که قصه چیست؟ دولت موظف است لایحه بودجه را قبل از تاریخ ۱۵ آذرماه هر سال تحویل مجلس بدهد. مجلس باید در یک فرصت کافی و البته مفصل، تک‌تک مواد قانون بودجه را در کمیسیون تلفیق که سالی یک بار صرفا برای بررسی بودجه تشکیل می‌شود، مورد توجه قرار دهد و با تکیه بر نظر کارشناسان مستقل و نیز نظر اعضای کمیسیون اقتصادی و برنامه و بودجه مجلس و با دعوت از وزرای مربوطه، قانون را برای تصویب در صحن علنی مجلس آماده کند. این قانون طبعا برای روزهای متوالی و معمولا در هر روز در دو تا سه جلسه رسمی، مورد ارزیابی نمایندگان قرار می‌گیرد و موافقان و مخالفان
درباره همه تبصره‌های درآمدی و هزینه‌ای بودجه، اعلام نظر می‌کنند تا سرانجام به تصویب مجلس برسد. طبعا نمایندگان باید منتظر اعلام نظر شورای نگهبان هم باشند و برای تامین نظر این شورا و در اصلاح مصوبات مورد اشکال هم باید جلساتی را اختصاص دهند. همه اینها یعنی مجلس برای تصویب لایحه بودجه به زمان نیاز دارد.
متاسفانه دولت در این زمینه با رفتاری متفاوت مواجه می‌شود. رئیس جمهوری معتقد است که مجلس نباید به صورت ریز در تصویب بودجه مداخله کند بلکه تمام لایحه بودجه باید در تعدادی از بندها و تبصره‌ها، محدود و خلاصه شود یعنی لایحه بودجه باید به صورت یک جزوه کوچک جیبی در آید تا هر کسی بتواند آن را با خود همراه داشته باشد. مطابق نظر رئیس جمهوری، مجلس باید در تعدادی از مواد و تبصره، به دولت اجازه هزینه کردن کل درآمدها را صادر کند و میزان درآمد را هم مطابق اجازه‌نامه‌ای دیگر مشخص کند و به شیوه هزینه کردن بودجه به صورت ریز و جزئی وارد نشود. بر طبق این نظر، کار مجلس در تصویب بودجه راحت است و نیازی به این همه «مته روی خشخاش» گذاشتن ندارد.
البته این نظر که در سالهای اولیه دولت احمدی‌نژاد مطرح بود، اینک ظاهرا تعدیل شده است اما عملکرد دولت همچنان مطابق این نظر سامان می‌یابد. در طی این سالها، دولت عمدا بودجه را در آخرین روزهای سال تحویل مجلس می‌دهد تا نمایندگان فرصت کافی برای ورود به جزئیات را نداشته باشند. همچنین بعد از تصویب و در مقام اجرا، دولت بار دیگر حرف خود را مبنای عمل قرار می‌دهد و در هنگام ابلاغ بودجه، کل بودجه را در چند ردیف و از طریق چند مقام مشخص، تخصیص می‌دهد. در سال گذشته به بهانه تصویب قانون برنامه پنج‌ساله، تاخیر خود را توجیه کرد ولی نمایندگان هم روی حرف خود ایستادند و از تصویب عجولانه قانون بودجه خودداری کردند. این اقدام منجر به این شد که قانون بودجه سال ۹۰ در همین سال تصویب شود و در دو ماه اول سال، از اختیارات خاص استفاده شود. امسال هم باز دولت کار را به تاخیر کشانیده است و معلوم نیست با کدامین بهانه، قصد تاخیر در ارسال این قانون به مجلس را دارد.
آنچه این ماجرا را در سال جاری، متفاوت کرده است، در پیش بودن انتخابات مجلس در اسفند ماه و تعطیل شدن عملی مجلس در یکی دوماه مانده به انتخابات است. اکثر نمایندگان درگیر رقابت انتخاباتی هستند و مدتی قبل از برگزاری انتخابات هم مجلس رسما تعطیل می‌شود و بعد از آن هم مسئله شمارش آرا و کم‌انگیزه شدن نمایندگانی که انتخاب نشده‌اند و ... را خواهیم داشت. در این وضعیت معلوم نیست چه بلایی سر لایحه بودجه امسال خواهد آمد و چه میزان کار کارشناسی و بررسی‌های دقیق علمی پشتوانه این قانون خواهد شد. ظاهرا تا این دولت هست ما شاهد قصه پرغصه تصویب لایحه بودجه سالانه خواهیم بود.
علي اشرفي
