سال‌هاست که کار تفحص پیکر مطهر شهدا در مناطق مهم عملیاتی هشت سال دفاع‌مقدس توسط تیم‌های تخصصی تفحص صورت می‌گیرد.
چند سالی است که کار تفحص شهدا به کشور عراق هم رسیده است و عملیات‌های برون‌مرزی تفحص از طریق کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح پیگیری می‌شود.
گروه تفحص، پیکرهای متعددی از شهدا را در مناطق مختلفی از جمله جزیره مجنون، ابوفلوس، ابوالخصیب، کردستان عراق، فاو، زبیدات و... در کشور عراق تفحص کرده‌اند، اما سال‌ها به‌دلیل فراهم نشدن شرایط تفحص در جزیره ام‌الرصاص و عدم‌اعلام آمادگی دولت عراق در نشست‌های مطرح‌شده در این زمینه، کشف پیکر شهدایی که در این منطقه به شهادت رسیده و مفقود شده بودند، بلاتکلیف مانده بود، سال ۹۴ بود که طبق اعلام رسمی کمیته جست‌وجوی مفقودین ستادکل نیروهای مسلح کار تفحص در ام‌الرصاص نیز آغاز شد.
جزیره ام‌الرصاص یکی از جزایر اروندرود است که شاهد چندین عملیات بزرگ در طول سال‌های جنگ تحمیلی بوده است. این جزیره که به‌عنوان یکی از جزایر استراتژیک عراق، همواره جزو برخی محورهای عملیاتی رزمندگان دفاع‌مقدس قرار می‌گرفته، شاهد شهادت بسیاری از رزمندگان بوده است. عملیات کربلای۴، عملیات والفجر۸ و تک ایذایی والفجر۸ در منطقه ام‌الرصاص به‌عنوان بخشی از عملیات‌های آبی خاکی جنگ، مورد توجه بوده و ام‌الرصاص را نیز درگیر کرده است. شهدای زیادی از عملیات دوروزه کربلای ۴ تا عملیات ۷۵ روزه والفجر ۸ به‌عنوان طولانی‌ترین عملیات هشت سال جنگ تحمیلی در این جزیره به سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) اقتدا کردند و آسمانی شدند و پیکرهای مطهر برخی از آنها به‌خاطر شرایط منطقه و درگیری شدید آنجا باقی مانده و نیروهای خودی نتوانستند آنها را بازگردانند. نام این شهدا سال‌ها در شمار شهدای مفقودالاثر جای گرفت. کشف پیکر مطهر ۱۷۵ شهید غواص و خط‌شکن عملیات کربلای ۴ با دستان بسته در اردیبهشت ۹۴ که منطقه اصلی این عملیات در ام‌الرصاص واقع شده بود، نام این جزیره را دوباره بر سر زبان‌ها انداخت.
حالا بار دیگر تعدادی از شهدای ام‌الرصاص طی عملیات تفحص اخیر کشف شده به کشور بازگشتند. پیکرهای مطهر ۱۳۵ شهید دفاع‌مقدس صبح روز پنج‌شنبه چهارم خردادماه ۹۶ از آبراه اروند وارد کشور شدند. پیکرهای مطهر شهدای تازه‌تفحص‌شده در مناطق عملیاتی استان‌های بصره، الاماره و حوالی شهر کوت عراق تفحص شد که در عملیات‌های محرم، خیبر، بدر، کربلای۴ و تک‌های دشمن در دوران دفاع‌مقدس به شهادت رسیدند. ۱۸ نفر از این شهدا از شهدای غواص عملیات کربلای۴ هستند که در جزیره ام‌الرصاص پیدا شده‌اند. طبق اعلام سردار سیدمحمد باقرزاده فرمانده کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح پیکر مطهر سه تن از این شهدا با دستان بسته پیدا شده است.
ورود مجدد پیکر مطهر شهدای غواص با دستان بسته یادآور حماسه‌های فراوان این شهدا در عملیات‌های آبی خاکی دوران دفاع‌مقدس است که حماسه‌های فراوانی آفرید، عملیات‌هایی از جمله عملیات کربلای۳، کربلای۴، کربلای۵، والفجر۸، خیبر و... شهدایی که در مورد فداکاری‌های آنان اثرات هنری مختلفی خلق شده است. یکی از ماندگارترین اثرهای تولیدشده با این موضوع فیلم سینمایی افق است. فیلم سینمایی «افق» به‌کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور محصول سال ۱۳۶۷ است که به تشریح عملیات غیورمردان نیروی دریایی و غواصان حماسه‌ساز دفاع‌مقدس در تصرف اسکله الامیه عراق می‌پردازد. ماجرای تصرف اسکله الامیه در دوران دفاع‌مقدس یکی از موفقیت‌های چشم‌گیر غواصان دریادل در عملیات کربلای۳ است.
سکانس‌های آمادگی غواصان و رزمندگان برای شرکت در عملیات و حنابندان آنها در شب عملیات با تلفیق موسیقی زیبای علیقلی و غزلی از مولانا با عنوان «بمیرید...»، بخشی از این فیلم را به نوستالژیک‌ترین صحنه‌های فیلم‌های دفاع‌مقدس تبدیل کرده است. (تسنیم)
