بروز اختلافات سران قوا در مجامع عمومی سبب شده است تا حتی حامیان دولت نیز نسبت به این موضوع اعتراض داشته باشند و آن را سبب بینظمی و عدم اعتماد مردم به مسئولان بدانند.
چندی پیش رئیسجمهور در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاههای کشور درانتقادی به قوه قضاییه گفته بود: «شاید بعضی دستگاهها بیکارند و باید شغلی داشته باشند و ناچارند یک عدهای را احضار کنند.»
پس از آن نیز رئیس قوه قضاییه در جلسه با مسئولان عالیرتبه قضایی، با اشاره به صحبتهای حسن روحانی بدون نام بردن از رئیسجمهور اظهار داشت: «اخیرا برادر بزرگواری گفته است که قوه قضاییه از سر بیکاری دائماً اقدام به احضار افراد میکند. این سخنان بسیار کملطفی است.»
آیتالله صادق آملیلاریجانی رسیدگی قضایی و اجرای عدالت در زمان دریافت گزارشها و یا شکایات را وظیفه قوه قضائیه دانست و ادامه داد: «اگر بیکاری وجود دارد این شما هستید که چهار سال کشور را رها کردید و دور برجام سینه زدید گویی کشور کار و مشکل دیگری ندارد. ما هم کار داریم و هم محکم در مسیر قانونی خود ایستادهایم.».
چنین سخنانی بلافاصله با واکنشهای بسیاری در رسانهها بخصوص رسانههای غربی روبهرو شد و این رسانهها نوشتند که اختلاف در میان مقامات کشورمان تا حد زیادی بالا گرفته است. این اولینبار نیست که مردم شاهد آن هستند که مقامات کشورمان مستقیم یا غیرمستقیم از تریبونها کنش و واکنشهای غیرمعمول دارند. تا جایی که به نظر میرسد که مجادله لفظی با ادبیاتی غیررسمی در بین روسای قوه مجریه و قضاییه معمول شده است.
اتفاقی که نیاز به تامل و بررسی دارد و مسئولان باید تلاش کنند که هرچه زودتر به چنین رویهای خاتمه دهند.
نگاهی به سابقه رفتارهای غیرمعمول
آبان پارسال بود که رئیسجمهور در مراسم افتتاحیه بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات با انتقاد غیرمستقیم از قوه قضاییه به توقیف برخی رسانهها اشاره و اظهار کرد: اگر خود اصحاب رسانه امنیت نداشته باشند و دلنگران امنیت خود، راه خود، شغل و قلم خود باشند چگونه میتوانند امنیت بیافرینند؟
وی افزود: نشکنیم قلمها را به بهانههای واهی، نبندیم دهانها را با بهانههای غیراساسی. روحانی همچنین در این سخنان تاکید کرد: فکر نکنید تنها با تفنگ امنیت ساخته و یا حفظ میشود که تفنگ هم به جای خود لازم است. اما قلم چه؟ اما بیان؟ و اما فرهنگ؟
از سوی دیگر روحانی این سخنان را با اشاره به «ضرورت وجود فضای مجازی»، گفت: نمیتوان گفت فضای مجازی را نمیخواهیم، ما چهکاره هستیم که بگوییم فضای مجازی را میخواهیم یا خیر. وی با بیان اینکه «دولت در حال تدوین نظام رسانهای است»، خاطرنشان کرد: دولت به دنبال تدوین نظام رسانهای است، بسیاری از تخلفات باید در همان نظام رسانهای بررسی شود و جایش در دادگاه نیست.
اما تنها دو روز بعد از این سخنرانی بود که رئیس دستگاه قضا به آن واکنش نشان داد و در جلسه هفتگی مسئولان عالی قضایی با انتقاد از اظهارات رئیسجمهور خاطرنشان کرد: برخی میگویند قلمها را به بهانههای واهی نشکنیم یا دهانها را به بهانهای غیراساسی نبندیم؛ واضح است خطاب آنان به دستگاه قضایی است. این نوعی افترا به قوه قضاییه است و بلکه توهین و عجیب است کسانی که چنین افتراها و اهانتهایی را به قوه قضاییه روا میدارند، مدام هم دم از اخلاق و اسلام میزنند. اینگونه افتراها و توهینها با کدام اخلاق و اسلام، سازگار است!؟ اینگونه افتراها به قوه قضاییه و تضعیف دستگاه قضایی به سود چه کسی است؟
آملیلاریجانی خطاب به گوینده این سخنان تصریح کرد: برادر بزرگوار شما خودتان شفاهاً یا کتباً با واسطه یا بیواسطه بارها گفتهاید که چرا با فلان روزنامه یا فلان سایت برخورد نمیکنید یا نزد مقام معظم رهبری گلایه میکنید که چرا دستگاه قضایی با فلان روزنامه برخورد نکرده است. اما وقتی در بین اهالی مطبوعات و رسانه حضور مییابید ندای آزادی مطبوعات سر میدهید و اینکه قلمها را نشکنید و دهانها را نبندید! البته ما به هیچ کدام از این سخنان کاری نداریم و راه قانونی خود را میرویم.
در ۲۶ اردیبهشت و اوج تبلیغات انتخاباتی، نیز حسن روحانی در جمع مردم زنجان تاکید کرد: به آنهایی که میخواهند قدرت در انحصار یک گروه خاص باشد، میگویم که قدرت ایران متعلق به همه ملت ایران است. ما حصر قدرت در کشور، حصر ایران و تحریم ایران را نمیپذیریم.
پس از آن نیز رئیس قوه قضاییه ۸ خرداد و باز هم در جلسه مسئولان عالی قضایی با اشاره به عملکرد نامزدهای انتخاباتی در دوران تبلیغات، نسبت به نقض برخی قواعد اخلاقی وهمچنین عبور از خطوط قرمز نظام و اظهارات خلاف امنیت ملی ابراز تأسف کرد و گفت: سخنان نامزدها باید در جای خود مورد ارزیابی لازم قرار گیرد. البته قطعاً این سخن درستی نیست و قرار نیست که افراد با توسل به هر وسیلهای اهداف و منویات خود را دنبال کنند وی در ادامه افزود: عدهای به دنبال جریانسازی پوپولیستی برای ایستادن در مقابل تصمیمات قانونی نهادهای قانونی کشور هستند. از اتاقهای فکر آنان خبر میرسد که میگویند تا التهابات انتخاباتی باقی است و فضا داغ است، باقی منویات خود را دنبال کنیم و سخنان خود را به کرسی بنشانیم.
آملیلاریجانی موضوع رفع حصر را از جمله این موضوعات دانست و تصریح کرد: نقل کردهاند که کاندیدایی در جمع هواداران خود خطاب به آنان گفته است که ما آمدهایم حصر را بشکنیم. شما چه کارهاید که بخواهید حصر را بشکنید؟ وی همچنین تاکید کرد: عالیترین نهاد امنیتی کشور در این زمینه تصمیمی را اتخاذ کرده است. به فرض که شورای عالی امنیت ملی مصوبه خود را ملغی کند و رفع حصر اتفاق بیفتد، در این صورت تازه کار قوه قضاییه برای رسیدگی قضایی به این موضوع آغاز میشود.
اینها تنها نمونههایی از انتقادات و کشمکشهایی است که میان روسای دو قوه کشور در این چند ماه اخیر و از طریق تریبونهای عمومی به وجود آمده است. از نمونههای دیگر نیز میتوان به توییت رئیسجمهور درباره حسابهای قوه قضاییه یا انتقادات تند رئیس دستگاه قضا به برجام اشاره کرد. در نزدیک به پنج سال حضور روحانی در راس قوه مجریه از این دست سخنان از او و آملیلاریجانی زیاد شنیده شده که گاه با پاسخ طرف مقابل مواجه شده و گاه نزدیکان آنها در مقام پاسخگویی برآمدهاند. مواضع و سخنانی که هربار بسیاری از سیاستمداران و مسئولان کشور بعد از آن این دو رئیس قوه را دعوت به آرامش میکنند اما باز اتفاق میافتد.
طرفداران دولت هم با اختلاف میان قوا مخالفند
از آنجا که این اتفاقات تنها موجبات شادی دشمنان کشور و نظام را فراهم میآورد حتی بسیاری از طرفداران دولت هم با این رویه دولت مخالفت کردند و خواستار حل اختلافات در جلسه سران قوا و نکشاندن آن به عرصه عمومی شدند.
اخیر محمدرضا عارف رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان گفت: تریبونی شدن اختلافات مسئولان به آرامش کشور و نیز به اعتماد مردم لطمه میزند. وی افزود: کشور ما بیش از هر زمان دیگر به آرامش نیاز دارد. چه نیاز است که برخی اختلاف نظرهای طبیعی بین مسئولان در تریبونها مطرح شود؟ کشور به کار و تلاش برای حل مشکلات مردم نیاز دارد نه مجادلات مسئولان با یکدیگر. دستاوردهای همه قوا از جمله دستاوردهای دولت عملکرد نظام محسوب میشود به گونهای سخن نگوییم که دستاوردهای نظام را زیر سؤال ببریم.
همچنین الیاس حضرتی عضو هیئت رئیسه فراکسیون امید مجلس هم نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: باید دبیرخانه برگزاری جلسات مشترک سران سه قوا تشکیل شود تا با برگزاری مرتب و با برنامه از پیش تعیینشده این جلسات تنشها و موضوعات اختلافی بین قوا کمتر شود.
جلال میرزایی عضو فراکسیون امید مجلس و نماینده ایلام هم در این زمینه با اشاره به فلسفه برگزاری جلسات سران قوا اظهار کرد: دلیلی که برای کشاندن اختلافات سران قوا به تریبونها وجود دارد، این است که احتمالا سران قوا در جلسات به جمعبندی نمیرسند و وقتی به جمعبندی نمیرسند کار به تریبونها کشیده میشود. نباید هر نقدی که میشود از کوره در برویم، این کار زیبندهای نیست؛ زیرا هر کسی باید در حوزه کاری خودش عمل کند و سعه صدر داشته باشد.
علی مطهری نایب رئیس مجلس نیز با انتقاد از اظهارات اخیر سران دوقوه به یکدیگر اظهار کرد: من معتقدم ادبیات هر دو بزرگوار ادبیات خوبی نبود و در شأن روسای قوا نیست. ادبیات رئیسجمهور نباید کنایهآمیز و احیانا همراه با استهزاء باشد.اگر رئیسجمهور انتقادی دارد باید صریح و با ذکر مصادیق بیان کند. از طرف دیگر ادبیات رئیس قوه قضاییه هم مناسب نبود. این طرز صحبت که چهار سال همه کارها را رها کرده و دور برجام سینه زدهاید، اولا واقعیت ندارد و منصفانه نیست و ثانیا لحن خوبی ندارد و توام با استهزاء است.
وی افزود: این گفتوگوی رسانهای ممکن است باعث ناامیدی و دلسردی مردم شود.مطهری خاطرنشان کرد: بهتر است روسای قوا این حرفهای خود را در جلساتی که با هم دارند بیان کنند.
تاکید رهبری به وحدت و تعامل قوا
در همین حال مقام معظم رهبری بارها بر وحدت و تعامل روسایشان تاکید کردهاند.
ایشان در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری درمرداد ۹۲ مسئولان قوای اجرایی، مقننه و قضاییه را به حداکثر همکاری برای حل مشکلات توصیه کردند و افزودند: باید با تکیه بر امکانات فراوان کشور، به کارهای بزرگ همت بگماریم.
همچنین ایشان در فرازهای دیگری از اظهاراتشان تعامل و همکار و وحدت مسولان بویژه در ردههای بالا و پرهیز از مسائل فرعی و حاشیهای را در زمره وقعات مردم از مسئولان دانستند.
رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس و مسئولان قوه قضاییه در سال ۹۳ نیز تاکید کردند: «سفارش همیشگی و مؤکد من به روسای قوا، افزایش همکاریها است.» ایشان در دیدار نمایندگان مجلس در سال ۹۴ نیز خاطر نشان کردند: «دولت مسئولیت میانداری را در میان قوا و دستگاههای دیگر به عهده دارد و عملکرد موفق آن در حرکت سایر دستگاهها تأثیرگذار خواهد بود، بنابراین تعامل با دولت لازم و مظهر واقعی همدلی و همزبانی است.»
مقام معظم رهبری در دیدار رئیسجمهور و اعضای هیأت دولت در سال ۹۱ نیز بیان کردند: ما نباید تعامل قوا با یکدیگر را دستکم بگیریم. البته مخاطب این حرف، فقط قوه مجریه نیست؛ قوه قضائیه و قوه مقننه هم مخاطب این قضیهاند. همه باید به این معنا توجه کنند.
تاکید بر رهنمودهای رهبری
با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری در اینباره که فصلالخطاب بشمار میرود بهتر است که مسئولان عالی کشور و به خصوص روسای قوا با اعلام آتشبس دستکم در تریبونهای رسمی اینگونه با یکدیگر برخورد نکنند و تلاش کنند اختلافات خود را در جلسات خصوصی برطرف کنند.
هرچه آتش این اختلافات بیشتر شود، دود آن به چشم نظام و مردمی میرود که از مسئولان فقط توقع برطرف کردن مشکلاتشان را دارند. منازعات بیهوده مسئولان، موجب شادی منافقان و پویایی سیاست کهنه دشمن کشور مبنی بر تفرقه بینداز و حکومت کن میشود و آرامش و همکاری را از مهمترین اقتضائات کشورمان در این روزهاست که از بین میبرد.