تشکیل ارتش واحد عربی از جمله آرزوهایی بوده که همواره از سوی سران کشورهای عربی مطرح بوده که محور آن را نیز حمایت از فلسطین و مقابله با اشغالگری رژیم صهیونیستی تشکیل میداد.
نکتهای که این روزها مطرح میشود تکرار طرح تشکیل ارتش واحد عربی است که البته محور آن را آمریکا تشکیل میدهد. «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا در نیویورک با وزرای خارجه اعضای شورای همکاری خلیجفارس به علاوه مصر و اردن دیدار و با آنها درباره ایجاد یک ائتلاف عربی در منطقه صحبت کرد. در این یمان ریاض پایتخت عربستان که طرح «ناتو عربی» در نشست کشورهای اسلامی با حضور ترامپ در ماه مه ۲۰۱۷ مطرح شد احتمالا مقر رسمی این تشکیلات جدید باشد که «ائتلاف راهبردی خاورمیانه» نامیده میشود.
این طرح در حالی دوباره بر سر زبانها افتاده که میان کشورهای ادعایی این طرح اختلافات قابل توجهی وجود دارد. عربستان سعودی به همراه متحدانش از جمله امارات عربی متحده و بحرین از سال گذشته قطر را تحریم کرده و تحت محاصره قرار دادهاند. این روند چنان بوده که «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان اخیرا گفته ریاض هیچ علاقهای به برقراری رابطه با دوحه ندارد. بسیاری از ناظران سیاسی بر این عقیدهاند که با وجود تلاشهای آمریکا برای پایان دادن به شکاف در شورای همکاری خلیجفارس این اختلاف همچنان ادامه دارد و واشنگتن مجبور شده نشستی را که قرار بود برای اعلام تشکیل ائتلاف عربی برگزار کند، چند بار به تعویق بیاندازد. یک مقام آمریکایی گفته این نشست هنوز در دستور کار است، اما تاریخ برگزاری آن به تعویق افتاده است. نکته قابل توجه آن است که شیخ محمد بنعبدالرحمن آلثانی» وزیر خارجه قطر روز جمعه در اینکه طرح آمریکا برای ایجاد یک ائتلاف منطقهای در خلیجفارس عملی باشد، ابراز تردید کرد و گفت شکاف کنونی در شورای همکاری خلیجفارس میتواند مانع اجرای این طرح شود.
با توجه به این شرایط یک نکته اساسی باقی میماند و آن اینکه طرح آمریکا نمیتواند اقدامی در چارچوب مطالبات ملتهای عربی برای تشکیل ارتشی واحد باشد چراکه از یک سو محور این طرح آمریکایی است که هرگز به دنبال وحدت منطقه نبوده و همواره فضای تنش را ضامن اهداف خود دانسته است. نکته دیگر آنکه مطالبه ملتهای عربی داشتن ارتشی واحد علیه رژیم صهیونیستی است حال آنکه هدف از ارتش کنونی عربی، مقابله با ایران عنوان شده است که خود اولین حامی فلسطین است.
بر این اساس میتوان گفت که طرح ناتوی عربی نه تنها دستاوردی برای ملتهای عربی به همراه ندارد بلکه مولفهای برای سوق دادن منابع مالی کشورشان به کارخانههای اسلحهسازی آمریکا و نیز درگیر شدن در منازعات دینی و قومی در منطقه است چراکه طرح کنونی زمینهساز اختلافات میان کشورهای عربی خواهد شد که براساس سیاست آمریکا برخی از آنها در این ائتلاف قرار دارند و برخی نیز به رغم تمایشان از این جرگه بازداشته شدهاند.
نویسنده: علی تتماج