?>?>
آقای ترامپ در جدیدترین اظهاراتش درخواست پیشنهاد دیدار با رئیسجمهور ایران را مطرح کرده آن هم بدون قید و شرط، اما جالبتر اینکه وزیر خارجه ایشان بلافاصله بهسمت اصلاح اظهارات ترامپ میرود و شروطی را تعیین میکند، تحلیل حضرتعالی دراینباره چیست، چه شد ترامپ با آن ادبیات تند و تیز علیه کشورمان و آن تعابیر بهدور از عرف دیپلماتیک درباره مردم ایران بهیکباره بحث دیدار و گفتوگو را مطرح میکند؟
موضوعی که مهم بهنظر میرسد روش برخورد ترامپ است که بهتر است در این مورد صحبت کنیم و سپس وارد سیاستهای فعلی دولت آمریکا شویم. آقای ترامپ سابقه کار سیاسی به آن صورت نداشته، چه سیاست داخلی و چه سیاست خارجه! ترامپ تاجر بوده و تاجر موفقی هم بوده و بهواسطه همین تجارتش آدم پولداری است، او عمده زندگیاش در کار تجارت بوده و به اینکه چرا او برای ریاستجمهوری انتخاب شد کاری نداریم.
بههرحال حالا او رئیسجمهور آمریکاست، احساسش (ترامپ) این بود که اگر آن روشها، تکنیکها و تاکتیکهایی که در کار تجارت باعث موفقیتش شد همان تکنیکها و روشها را در عالم سیاست پیاده کند باعث موفقیتش میشود، کتابی هم قبل از ریاست جمهوریاش نوشته بود و به این موضوع پرداخته بود که "رمز موفقیت چیست؟".
ترامپ نظرات و تفکراتش از قبل مشخص بود، او احساس میکرد اگر روشی در عالم تجارت جواب داده همان روش در عالم سیاست هم میتواند جواب دهد، حالا چه سیاست داخلی باشد و چه سیاست خارجی. در حوزه سیاست داخلی بهدلیل اینکه در جامعه آمریکا بزرگ شده و با سیاستمدارهای آمریکایی سروکار داشته در جریان تحولات داخلی آمریکا بوده است شاید در مقایسه با سیاست خارجه مشکلی برایش بهوجود نیاورد که بهنظر من در این حوزه هم مشکل ایجاد کرده است، چون آن طرز تفکری که فکر میکند عالم تجارت مثل عالم سیاست است میتواند در حوزه سیاست داخلی هم مشکلاتی ایجاد کند اما باز در مقایسه با سیاست خارجی از دید من شاید کمتر باشد.
بعضی از کشورها مثل ایران واهمهای ندارند از کسی و صریح و سریع علیه این روش موضعگیری میکنند، برخی کشورها که نام نمیبرم مقداری ملاحظه میکنند ولی جالب است بدانید که وقتی همان کشورها با ما صحبت میکنند سفره دلشان را باز میکنند و انتقادهایی را که نسبت به سیاستهای آمریکا دارند به ما منتقل میکنند، لذا این طرز تفکر ترامپ طوری است که با او خو گرفته و تغییر نمیکند.
ترامپ استنباط میکند که این روش جواب میدهد حالا ممکن است با یک کشور تند برخورد کند و آن کشور احساس کند که چه اتفاق عجیب و غریبی در حال رخ دادن است و مجبور شود امتیازی را بدهد ولی درمورد ایران باید فهمیده باشد و نمیدانم فهمیده است یا نه اما باید بفهمد که درباره ایران این روش جواب نمیدهد و من مطمئنم که او روزی به نقطهای میرسد که متوجه خواهد شد روشهای تجارتگونهاش درباره ایران جواب نداد.
چرا جواب نمیدهد؟
چون ما ۴۰ سال است که کموبیش با این نوع روش و سیاستهای خصمانه و تهدیدها و حرفهای درشت آنها آشنا هستیم و میدانیم که بالاخره این روحیه در دولتمردان آمریکا وجود دارد و احساس میکنند که چون از نظر اقتصادی قوی و از نظر نظامی برتر هستند میتوانند نظراتشان را دیکته کنند. این تلقی شاید در ۷۰ و یا ۸۰ سال پیش جواب میداد اما در این دوره درباره ایران که اصلاً جواب نمیدهد درباره سایر کشورها هم بهنظرم زمان این نوع دیکته کردنها گذشته، زمان اینکه کسی بیاید و بگوید که "من تشخیص میدهم تو باید این کار را انجام دهی" دیگر جواب نمیدهد، الآن میبینید که از نزدیکترین کشورها، مقامهایشان علنی نسبت به اینگونه سیاستهای آمریکا انتقاد میکنند. سابقه نداشته که در تاریخ معاصر و بین آمریکا و مواضع نزدیکترین شرکایش در اروپا در ارتباط با موضوعی مثل بحث ایران و برجام آنقدر اختلافنظرها و شکافها بالا باشد.
مذاکره قاعده و روشی دارد، مذاکره اصولی دارد، وقتی آن اصول و روش و آن قاعده رعایت نشود نهتنها مفید نیست بلکه ممکن است مضر هم باشد. وقتی ترامپ احساس میکند ابتدا باید خیلی تند با ایران برخورد کند و بعد وقتی تند برخورد کرد بهیکباره بگوید "بیایید مذاکره کنیم!"، مذاکره چهمعنایی پیدا میکند؟ خب، این الآن احساس میکند زمینی را معامله کرده و برخورد تندی هم با خریدار زمینش داشته و الآن میگوید "بیایید صحبت کنیم" تا آن طرف از موضع خود پایینتر بیاید و گرانتر به او بفروشد، خب، این روش در عالم سیاست خارجه کار نمیکند، بهخصوص در ارتباط با ایران.
برخی از جمله آقای ابوطالبی مشاور آقای رئیسجمهور معتقد هستند که برجام سند راستیآزمایی برای مذاکره با آمریکا بود، وقتی آنها در این امتحان رفوزه میشوند باز میتوان برای مذاکره با این کشور اعتماد کرد؟
قبل اینکه ترامپ رئیسجمهور شود درباره برجام گفته بود که "میآیم و آن را پاره میکنم و دور میریزم" که نهایتاً بعد از یک سال این کار را کرد، او در این مدت شدیدترین الفاظ را علیه مردم ایران بهکار برد، الفاظی را که در شأن خودش بود علیه جمهوری اسلامی ایران و مردم ایران بهکار برد، وزیر خارجهاش همین یک ماه پیش در محفلی شروطی ۱۲گانه خواند که حتی تحلیلگرهای خود اروپا و آمریکا به پمپئو گفتند "این حرفهایی که شما میزنی اصلاً عملیاتی نیست"! یعنی یکسری خواستههایی است که در عالم رؤیا این خواستهها را دیده است. صریح بگویم که مذاکره در این شرایط عملاً فایدهای ندارد، بعضی جاها حتی ممکن است مضر هم باشد بنابراین ما صحبتهای آقای ترامپ را نهتنها جدی نمیگیریم بلکه آن را یک نوع تاکتیک میدانیم
اگر میخواهیم مذاکره نتیجهبخش باشد، نباید یک طرف مدام بگوید "من طرف بزرگتر هستم و تو کوچکتر"! باید برابر و و همراه با احترام باشد، باید بهگونهای نباشد که کسی احساس کند که طرفش دیکته میکند. ما هیچکدام از این شروط را نمیبینیم، صریح بگویم که مذاکره در این شرایط عملاً فایدهای ندارد، بعضی جاها حتی ممکن است مضر هم باشد بنابراین ما صحبتهای آقای ترامپ را که اخیراً اعلام کرده است نهتنها جدی نمیگیریم بلکه آن را یک نوع تاکتیک میدانیم.
از سوی دیگر معلوم نیست این سیاست آمریکا بهچهشکلی است؛ طوری که رئیسجمهورش یک چیزی میگوید، وزیر خارجهاش چیزهایی به آن اضافه میکند. ما کاری به آن نداریم و اساساً وارد محتوای شروط آنها نمیشویم چون بهنظر من ارزش ندارد. من شکل قضیه را میگویم که این آمده و حرفی زده است و وزیر خارجهاش آن را مشروط کرده است که این شرطها کاملاً از دید ما مردود است. منظورم این است که در این شرایط و این وضعیت شما نمیتوانید انتظار داشته باشید که از مذاکره نتیجه خوبی بیرون آید، چون نه نگاه آنها موضع برابر است و نه اینکه زمینهاش آماده است. این حرفهای زشت و نامربوطی که آقای ترامپ زده فضا را مسموم کرده، و در این فضای مسموم چه باید گفت؟
بنابراین انجام مذاکره امکانپذیر نیست؟
من نمیتوانم تصور کنم که در آینده نزدیک چنین اتفاقی (انجام مذاکره) رخ دهد، چرا؟ برای اینکه شرایطش، شرایط مناسبی نیست. من نمونه دیگری را برای شما میگویم. درست است که برجام را دولت اوباما امضا کرده است ولی همین برجام بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل است در این صورت است که برجام میشود تعهد بینالمللی دولت آمریکا، اما ببینید با آن چه میکنند، این تعهد بینالمللی آمریکاست اما رئیسجمهور بعدی این کشور میآید و آن را بر هم میزند، بعدش شروع میکند به فحاشی کردن و سپس به اتخاذ سیاستهای خصمانه، یعنی فقط حرف نیست که شما بگویید او فقط بددهنی میکند. او سیاست خصمانهاش را نیز عملیاتی کرده است، حالا چه در ارتباط با موضوع برجام و چه در ارتباط با موضوعات منطقهای باشد. الآن میبینید کشورهای مختلف راه افتادند و میگویند "با ایران نباید کار تجاری کنید، نفت ایران را نباید بخرید، نباید با بانکهای ایران تماس داشته باشید"، خب، شما ببینید از این ماجرا قرار است چهچیزی بیرون آید و مذاکره کنیم، معلوم است که طرفمان میخواهد تحکم کند.
برخی تحولاتی اخیراً رخ داده که رسانهها اینگونه تعبیر کردند که ایران و آمریکا اکنون در حال مذاکره غیرمستقیم هستند و سفر آقای ظریف به عمان و همینطور پس از آن سفر آقای بنعلوی به واشنگتن در این جهت بوده، گویا قرار است آقای بنعلوی به تهران هم سفر کنند، آیا واقعاً این رفتوآمدها با عمان با این هدف است؟
حالا اینکه ما با عمان رابطه داریم و آقای ظریف به این کشور رفتند و آقای بنعلوی هم به تهران میآیند موضوع عادی است و با اکثر همسایگانمان بهجز دو سه کشور که به صهیونیستها و آمریکا پیوستند با بقیه رفتوآمد داریم. آقای علوی میآید، آقای ظریف میروند، من چیزی در این نمیبینم که چون آقای علوی رفته واشنگتن بخواهد پیغامی برای ما بیاورد.
درباره درخواست ۸باره ترامپ برای ملاقات با رئیسجمهور؟ جزئیاتی در این باره وجود دارد که اعلام نشده باشد؟
بله، این اتفاق رخ داد، صبح ایشان (ترامپ) در مجمع عمومی سخنرانی بسیار تندی علیه ایران کردند و بعد از یکی دو ساعت شروع کردند به تماس گرفتن که چنین ملاقاتی صورت بگیرد که آن موقع تصمیم گرفته شد که پاسخ منفی به این درخواستها داده شود.
مدتها پیش برخی رسانهها مطرح کردند که شما مأمور مذاکره با آمریکا بودید و مذاکره نیز کردهاید؟
خیر. مذاکره من با آمریکاییها کاملاً غلط است. اصلاً مذاکرهای با آمریکاییها نداشتم و این مسئله شایعهای کذب بوده است.
در ماه نوامبر انتخابات کنگره آمریکا برگزار میشود، فکر میکنید این انتخابات تأثیری در سیاست خارجه آمریکا در قبال ایران داشته باشد؟
انتخابات نوامبر برای کنگره آمریکا است که هم مجلس نمایندگان و هم سنا در آن انتخاب میشوند. اینکه چه ترکیبی داشته باشد سخت است پیشبینی آن. اما بر اساس تحلیلهایی که مطرح میشود نشان میدهد دموکراتها شانس بیشتری برای مجلس نمایندگان دارند اما در سنا شانس کمتری دارند. گفتنی است؛ آمریکا ماهیت واقعی خود را نشان داده است.