نقش تبليغات در سالهاي اخير آنچنان گسترده و غيرقابل انكار شده است كه به راحتي توانسته به عنوان رشتهاي تحصيلي جاي خود را در كنار ساير رشته ها تثبيت كند به نحوي كه به جرات ميتوان ادعا كرد كه فقدان تبليغات يعني نابودي محصول عرضه شده .
شايد بتوان ادعا كرد كه بورس اوراق بهادار كه قرار بود مكاني براي جلب و جذب سرمايههاي مردمي باشد يكي از همان محصولاتي است كه از فقدان شديد تبليغات رنج ميبرد. نگاهي به ديگر كشورهاي دنيا و مقايسه آن با بورس كشور مويد اين نكته است. بورس كه يكي از اركان مهم توسعه اقتصادي در دنيا نام گرفته چندان در ايران مورد توجه نيست در حالي كه حدود 70 درصد مردم آمريكا در بورس سهام دارند و يا كشوري مانند برزيل براي تبليغات در دورافتادهترين شهرهايش هم اتوبوسهاي تبليغاتي راه مياندازد.
نقش تبليغات در بورس ايران چقدر است؟ ديدگاههاي دكتر حسين اسدينيا، كارشناش اقتصادي كشور در ادامه از نظرتان ميگذرد.
حسين اسدينيا در خصوص نقش تبليغات در روند اجرايي بورس به سياست روز گفت: در كشورهاي توسعه يافته برنامه منظمي براي اين كار وجود دارد تا جايي كه براي تبليغات در خصوص بورس شبكههاي جداگانهاي همچون بلومبرگ راهاندازي شده است در حالي كه ابعاد كاري بورس در كشور ما كاملا مهجور مانده است.
وي افزود: بخشبزرگي از صفحات روزنامهها در كشورهاي توسعه يافته به اطلاعرساني و تحليل روزانه بورس ميپردازند در حالي كه در ايران تنها چند روزنامه و در ابعادي بسيار كوچك اين كار را انجام ميدهند.
اسدي نيا خاطر نشان كرد: اطلاعرساني در حوزه بورس خود نوعي تبليغات در اين خصوص است. شما به واسطه تبليغات به تشريح جزئيات كارها در بورس ميپردازيد و به اين ترتيب موجب آگاهي بيشتر مردم در اين خصوص شده و در كنار آن جامعه را به حضور و فعاليت در اين بازار ترغيب ميكنيد.
وي در ادامه افزود: به تازگي برنامههاي تبليغاتي در رسانه ملي در دستور كار قرار گرفته كه هرچند در نوع خود اقدام موثر و مفيدي است اما از غناي كافي براي آموزش و شناساندن بورس به مردم برخوردار نيست.
به گفته اسدي نيا نهادينه كردن عملكرد بورس در كشورهاي پيشرفته با هيچ روشي به اين سرعت و كيفيت قابل دستيابي نبوده است.
اين كارشناس اقتصادي تصريح كرد: كشورهاي توسعهيافته اقتصاد "بورسمحوري" دارند در حالي كه دراغلب كشورهاي توسعه نيافته اساس اقتصاد بر كاركرد بانكها بنا شده و به نوعي "بانكمحور" است.
وي با تاكيد بر نقش مهم تامين مالي براي تاجران اضافه كرد: در كشور ما براي دستيابي به اين مهم نيازمند مراجعه و گذراندن بروكراسي اداري بانكها هستيم اما در دنيا و در كشورهاي توسعه يافته تامين مالي از طريق بورس انجام ميشود.
اسدينيا به ديدگاه مثبت مسوولان امر در چند سال اخير هم اشاره كرد و ادامه داد: مقامات سياسي و اقتصادي كشور در چندين همايش بر گسترش ابعاد بورس اوراق بهادار و ايجاد اقتصاد"بورسمحور" تاكيد كردهاند البته اين امر محقق نخواهد شد مگر با تكيه بر
اطلاع رساني و تبليغات همهجانبه.
وي در بخش ديگري از سخنان خود به افزايش ارزش بورس اوراق بهادار كشور اشاره و خاطرنشان كرد: ارزش بورس كشور از 20-30 ميليارد ريال به 90 ميليارد ريال رسيده و طبق برنامه ها قرار است اين رقم به 200-150 ميليارد ريال برسد؛ در اين مسير نيازمند حضور گسترده و همه جانبه رسانه ها براي شناساندن اين بازار تقريبا ناشناخته در بين مردم هستيم.
اين كارشناس اقتصادي با بيان اين مطلب كه بورس بازار پيچييدهاي است كه نميتوان به راحتي در آن اقدام به سرمايهگذاري و كسب سود كرد، افزود: بخشي از علل عدم استقبال مردم از اين بازار را بايد در ناشناخته بودن آن براي اقشار جامعه دنبال كرد؛ بنابراين اگر به واسطه سادهسازي ابعاد گسترده و پيچيده بورس براي جلب نظر مردم به سادگي طرح شود ميتوان ادعا كرد كه رسالت خود را در زمينه تبليغات و اطلاعرساني به خوبي انجام دادهايم.
اسدينيا افزود: يك بررسي ساده در كشور نشان ميدهد كه مردم براي سرمايهگذاري ترجيح ميدهند كه بر روي ملك و زمين و يا طلا سرمايهگذاري كنند علت آن هم سادهبودن روش كار است اما در بورس اعداد و ارقام و تحليل درست، حرف اول را ميزند.
وي در ادامه، البته به آن روي سكه تبليغات هم اشاره كرد و افزود: هرچند براي شناساندن بورس ملزم به استفاده از ابزارهاي تبليغاتي هستيم اما بايد به اثرات جانبي اين تبليغات و به نوعي بعد منفي آن هم نيمنگاهي داشت.
به گفته اين فعال بازار،گاهي تبليغات توسط برخي سودجويان و با هدف سودجويي استفاده ميشود و در اين صورت تنها بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد مسوول و ناظر، متولي برطرف كردن چنين موانعي است.
اسدي نيا تاكيد متوليان بازار سرمايه به شركتها را در خصوص ارائه اطلاعيههاي روشن براي جلوگيري از همين نوع سودجوييها اعلام كرد و ادامه داد: تبليغات به همان اندازه كه ميتواند براي جلب مردم به سوي اين بازار موثر باشد مي تواند به خروج تعداد كثيري از افراد بنا بر چنين اتفاقاتي منجر شود.
وي برخورد قاطعانه سازمان بورس در مقابله با اين افراد را راهكاري قابل اتكا عنوان كرد و اظهار داشت: حضور سفتهبازان در بازار و تبليغات سوء اين عده موجب ميشود برخي از سهامداران بدون تحليل اقدام به خريد سهام تبليغ شده كرده و بعد از متحمل شدن ضرر از بازار خارج شوند.
اين كارشناس اقتصادي بيان كرد: حضور چنين افرادي در بورسهاي ديگر دنيا هم وجود دارد به عنوان مثال در اواخر دهه 90 شركت "آنرون" بر اساس سودهاي كاغذي كه ساخته بود باعث نابودي بسياري از سهامداران شد بنابراين اين اتفاق مختص بورس ايران نيست.
به اعتقاد اسدينيا، بورس ايران در مراحل رشد و بلوغ به سر ميبرد و با ورود فولاد مباركه بورس از سطح به عمق مورد نظر براي كار رسيده است.
وي افزود: بورس اوراق بهادار از اوايل سال 83 وارد مرحله جديدي شده است و هم اكنون در حال گذار است.
اين كارشناس اقتصادي به لزوم مقوله آموزش در كنار تبليغات هم اشاره كرده و افزود: اصرار بر حضور مردم در بورس و به نوعي سهامدار كردن آنها درست زماني كه هيچ تصور روشني از روند كاري بازار سرمايه در جامعه وجود ندارد توجيهپذير نيست، بنابراين بحث تبليغات را بايد در مداري موازي با آموزش دنبال كنيم.
وي تاكيد كرد: ابتداي امر بايد تصويري روشن از عملكرد بورس براي عموم نشان داده شود تا تفكر غالب جامعه كه به نوعي بورس را محل "سود و زيان شانسي" ميدانند، از بين برود. در ادامه بايد مسير درست قرار گرفتن در بازار را براي آنان تبيين كرد. شايد بتوان وجود صندوقهاي سرمايهگذاري مشاع را نمونهاي صحيح از آموزش به مبتديان در اين خصوص برشمرد. شما با حضور در اين صندوقها رشته امور را به دست كارشناسان امر سپرده و با اطمينان به سرمايهگذاري در بورس اقدام ميكنيد.
اسدينيا ادامه داد: بهرغم اصرار بر حضور مردم در بازار سرمايه بايد به آنها آموزش داده شود كه حضور يكباره و خريداري سهم بدون اطلاعات كامل ميتواند منجر به از دست دادن سرمايه شود بنابراين بايد در كنار تبليغات، آموزش را در مسير درست به آنان ارائه داد.
وي به گستردگي بازار سرمايه در سالهاي اخير هم اشاره كرد و افزود: بورس سال 70 با چند شركت كوچك و خرد، سالهاست كه جاي خود را به بورسي كارا و با تنوع بسيار داده است . بورسي كه شما در آن ميتوانيد اقلام متنوعي از سهام را ديده و به انتخاب خود اقدام به خريد كنيد؛ البته با تحليل و بررسي روند صحيح بازار.
اسدينيا ادامه داد: البته همگام با رشد بازار سرمايه و اضافه شدن شركتهاي متنوع در اين بازار بر روي تبليغات و آموزش كاري جدي و موثر صورت نگرفته است كه بايد براي آن برنامه ريزي كامل و جامع صورت گيرد.
سرعت اعجاب آور تبليغات در سالهاي اخير موجب شده در برابر هجوم اطلاعات سرازير شده ملزم به انتخاب شويم. از خريد اقلام خوراكي گرفته تا بانك و نهادي براي سرمايهگذاري كه بيشترين سود را به ما بازگرداند. در اين ميان اما تبليغات در خصوص بازاري به وسعت بورس چندان وسيع نبوده و شايد به همين دليل بازار سرمايه برخلاف ساير كشورها در ايران تا حدي مهجور مانده است. ابعاد وسيع اين بازار ميتواند با تبليغات و آموزش گسترده موجب حضور گسترده مردم و استقبال اين بازارشود. رسالتي كه بخشي از آن را بايد به عهده رسانه ملي به عنوان نهادي در دسترس همگان دانست و از آنها انتظار داشت.