آيا به جام‌جهاني صعود مي‌كنيم؟ جواب ساده‌اي نداريم. در ظاهر با توجه به گروه، ايران بالقوه توانايي صعود دارد. اما اگر نتوانيم از بضاعت خود به خوبي استفاده كنيم مسلما جواب منفی خواهد بود. فاصله بين قوه و فعل در بعضي شرايط ناممكن است.اگر موانع موجود را جدي نگيريم كار به مراتب سخت‌تر خواهد بود.
درحال حاضر عمده موانع را به دو دسته ذهني و عيني مي‌توان تقسيم كرد كه نياز مبرم به بررسي و رفع آنها داريم.
۱- عمده مانع ذهني توهمي است كه نسبت به قدرت خود و ضعف حريفان داريم كه ريشه در اين ضعف تاريخي ايرانيان دارد كه گذشته را فقط با موفقيت‌هايش به ياد مي‌آورند و عموما ناخودآگاه شكست‌ها از ياد مي‌برند. اما در مورد فوتبال برخي عامدانه به دليل منافع شخصي بر آن دامن مي‌زنند. در ارزيابي حريفان نيز اين مانع ذهني سبب مي‌شود كه گذشته حريفان معيار ارزيابي‌ها باشد و پيشرفت‌هاي آنان را نبينيم. نتيجه طبيعي اين خواهد شد كه در مواجهه با سنگ سخت واقعيت نه تنها سرمان بشكند بلكه از توانايي‌هايمان نتوانيم بهره بگيريم. با يك گل از حريف سرآسيمه و به دور از منطق فوتبال به در و ديوار بزنيم يا با زدن يك گل بقيه زمان بازي را به دفاعي آشفته رو بياوريم و نتيجه نهايي اينكه بازي ذليل از فوتبال ايران به نمايش بگذاريم كه نه بردش شوقي برمي‌انگيزد و نه باختي سرافرازانه دارد . به هر حال فوتبال برد و باخت دارد اما فوتبال امروز ايران چنان كيفيتي ندارد كه علاقه‌مندان را سر ذوق آورد و بلكه برعكس برد و باخت به يكسان سوهان اعصاب تماشاگر مي‌كشد.
۲- به نسبتي كه فوتبال كشورهاي صاحب‌نام فعلي آسيا پيشرفت كرده‌اند باید بگوييم فوتبال ايران بسيار كند حركت مي‌كند. در دهه اخير هرچه فوتبال شرق آسيا پيشرفت كرده و بازيكنانش در بهترين ليگ‌هاي اروپا بازي مي‌كنند از تمام بازيكنان ايران در ليگ‌هاي معتبر كاسته شده كه خود نشانگر افت كيفي بازيكنان ايران نسبت به رشد بازيكنان در اكثر كشورهاي آسيايي است. پس عقل حكم مي‌كند كه نسبت به توانايي‌هاي خود ارزيابي واقع‌بينانه داشته باشيم. البته در اين افت كيفي كل تشكيلات فوتبال ايران مقصر هست. اما تشكيلات فوتبال ايران هيچگاه جز در مقاطع كوتاهي در آسيا صاحب اعتبار و اقتدار و برنامه و... نبود حتي مالزي هم از ما سرتر بود. در افت بازيكنان ايران دو علت را دلی عمده مي‌توان نام برد يكي از بين رفتن امكانات بومي فوتبال بوده كه با توسعه شهرها زمين‌هاي خاكي از بين رفتند و نيز با به وجود آمدن پديده‌اي به نام ترافيك فوتبال خياباني از رونق افتاد و بستر اوليه كارخانه بازيكن‌سازي ايران از بين رفت. در برنامه‌ريزي شهري هم جايگزين مناسبي پيدا نكرد و استفاده از زمين‌هاي موجود هم مستلزم هزينه‌هايي است که بچه‌ها و نوجوانان از عهده آن برنمي‌آيند . علت ديگر افت فني فوتبال این است كه با اتمام نسل مربياني مثل مهاجراني، حسن حبيبي و... اتفاق افتاد كه نه تنها در آسيا بلكه در جهان هم حرفي براي گفتن داشتند افت شديد كيفيت مربيان فوتبال ايران را كه در واقع سازندگان نسل‌هاي فوتبالي در هر كشور هستند . در اينجا مي‌توان فهميد كه ایشان عليرغم ادعاهايشان كه گوش فلك را كر مي‌كند حتي يك تقاضا در منطقه خليج‌فارس ندارند؛ آسيا و جهان كه جاي خود دارد.
استراتژی ذهنی برای بازی لبنان
عقل سليم حكم مي‌كند با ارزيابي منطق از فوتبال فعلي ايران توقعات منطقي داشته باشيم و با ارجاع به منطق فوتبال راه صعودمان را دشوارتر از آنكه هست نكنيم.
مثلا باخت يا مساوي در زمين حريف را حتي اگر لبنان باشد فاجعه نیست و براي برد در زمين خود برنامه‌ريزي درست را توام با كاهش فشار رواني بر تيم ملي همراه كنيم چرا كه در آينه ليگ اگر نظر كنيم و حال و روز معتبرترين باشگاه‌هاي ايران با بهترين بازيكنان فعلي ايران مدنظر قرار دهيم مي‌توانيم به درك درستي از وضعيت فعلي فوتبال ايران پي ببريم. واقعيت اين است كه فوتبال ايران دوره‌اي بحراني را پشت سر مي‌گذارد توقعات بايد متناسب با شرايط فعلي باشد. بهترين مربيان دنيا نيز از معجزه سررشته ندارند و تا آنجا كه مي‌دانيم باب معجزه نيز تا اطلاع ثانوي بسته است!
کی روش و اردوها؛ با کدام نفع فنی و بدنی؟
احتمالا آخرین نمایش جذابی که از تیم ملی کی روش به یاد مانده همان بازی با بحرین در مرحله ی پیش مقدماتی جام جهانی است که با نتیجه شش بر صفر به سود ایران به پایان رسید. شاید اگر آن اتفاق در دقیقه یک بازی با بحرین نیفتاده بود و بازیکن بحرین در زمین مانده بود همان خاطره کوچک هم در ذهن کسی وجود نداشت.
تیم ملی در دیدار با اردن جدا از جا مانده هایی که جای خالی آنها بسیار در این تیم ملی حس می شود مشکل دیگری دارد و آن هم عدم آمادگی جسمی و تکنیکی بازیکنان است. کی روش دقیقا به همین دلیل مدام لیگ را تعطیل می‌کند و قصد دارد بازیکنان را در اردوهای بلند مدت آماده کند. او فلسفه کاری در تیم ملی را خوب می داند که برای داشتن یک تیم ملی سرحال باید بازیکنانی سرحال داشته باشی و هیچگاه در تیم ملی هیچ کشوری نمی توان به سطحی از هماهنگی تاکتیکی و فنی رسید که بتوان ضعف تکنیکی و آمادگی فردی بازیکنان را پوشش داد.
نمونه اش تیم ملی انگلیس در جام جهانی ۲۰۱۰ که کاپلو را در راس کادر فنی خود داشت و با شکستی غیر قابل تصور مقابل آلمان از جام جهانی حذف شد.
اما تجربه حداقل در مورد فوتبال ایران نشان می دهد که اردوهای بلند‌مدت رمق بازیکنان ایرانی را کمتر می کند. اتفاقی که یکبار در زمان برانکو ایوانکوویچ به شدت نمود پیدا کرد و آن هم اردوی بلند مدت یک ماهه ای بود که برای بازی با اردن در مرحله پیش مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ برگزار شد و ثمری جز باخت یک بر صفر در تهران و بازی ضعیف تیم ملی در پی نداشت و جالب اینکه با برگزاری اردویی یک هفته ای قبل از بازی برگشت با همان اردن تیم ملی توانست دو بر صفر اردن را در پایتخت اردن « امان» با بازی قابل قبول شکست دهد.
بازیکنان در تیم های باشگاهی حداقل در ایران بهتر آماده می شوند از پیش فصل لیگ جدید تا حال که حدود یک ماه و نیم از شروع آن می گذرد در سه مقطع طولانی مدت تعطیل شده است و بازیکنان را از فرم ایده آل خارج می کند.
گمشده: فوتبال تهاجمی
سخن پاياني اينكه شاید برای خود عدم صعود به سبك بلاژويچ را( كه تيم ايران ايرلند را در دوبلين و تهران تحت فشار گذاشت ) به صعود به سبك برانكو (كه با روح فوتبال ايران بيگانه بود )ترجيح مي‌دهند چرا كه آينده فوتبال ايران را در اين راه روشن‌تر مي‌بينند. به عنوان مثال ممکن است ترجيح بدهیم ايران ۹۰ دقيقه قطر را در تهران تحت فشار قرار دهد حتي اگر مساوي كند تا اينكه در پيله دفاع فرو رود و از تك گل خود دفاع كند .
اگر از اعتبار فوتبال ايران در آسيا چيزي باقي مانده باشد روحيه تهاجمي آن است كه هراس در دل حريفان ايجاد مي‌كرد. سرمربی محترم تیم ملی هم بايد بدانند اسير كردن پيش از حد بازيكنان ايران در تاكتيك‌هاي دفاعي نه تنها نشاط را از آنها مي‌گيرد بلكه كارآيي آنها را به شدت كاهش مي‌دهد.
تیم ملی همچنان غیرجذاب
تیم ملی فوتبال ایران با هدایت کارلوس کی روش در امان مقابل تیم اردن به تساوی بدون گل رضایت داد.
تیم ملی ایران نیمه نخست را با ترکیب سيد مهدي رحمتي- حسين ماهيني- هادي عقيلي- پژمان منتظري- احسان حاج صفي- جواد نكونام- علي كريمي- قاسم حدادي فر- مسعود شجاعي- محمدرضا خلعتبري- كريم انصاريفرد آغاز کرد .ترکیبی بدون اشکان دژاگه و پولادی تقریبا شبیه به ترکیب تیم ملی در بازی قطر در تهران. جالب اینکه تیم ملی همچنان با همان اشکالات بازی می کندو بدون حس برتری جویی و با سردرگمی به هنگام در اختیار داشتن توپ. ایران که خود را برای صعود به جام جهانی آماده می کند بازی سختی با لبنان خواهد داشت. رقابتی که کارلوس کی روش با برد در آن دوباره خود را در وضعیت امیدوارکننده حس خواهد کرد.
نکته‌ها:
در نیمه نخست ضربه زیبای محمدرضا خلعتبری به تیر عمودی اردن برخورد کرد. این مهمترین فرصت ایران در این نیمه بود. در نیمه دوم هم مهاجم تیم ملی اردن با استفاده از ضعف خط دفاع و دروازه بان ایران در توپهای ارسالی ضربه سر زیبایی به سمت دروازه ایران زد و این توپ هم به تیر عمودی ایران برخورد کرد.
در نیمه دوم تیم ملی تعویض های زیادی انجام داد و محمد ابراهیمی به جای شجاعی به میدان آمد سید جلال حسینی به جای ماهینی وارد زمین شد. محمد قاضی، محمد نوری و مازیار زارع هم در نیمه دوم به میدان آمدند.
از نکات قابل توجه این بازی حضور مسعود شجاعی در ترکیب اصلی تیم بود. بازیکن تیم اوساسونای اسپانیا که به دلیل مصدومیت مدت‌ها در میادین حضور نداشته است.
