این روها اخبار و گزارشهای متعددی درباره اجرای دور جدید تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران منتشر میشود و آمریکا تلاش دارد تا چنان وانمود سازد که افزایش قیمتهای ارز، سکه، خودرو و... در ایران برگرفته از تحریمهای آمریکا بوده در حالی که اجرای برخی رهیافتهای اقتصادی در کشور همزمان با آغاز تحریمها که به کاهش قیمتها منجر شد نشان داد که این ادعای آمریکا یک ادعای واهی و ژستی ساختگی است. ژستی که برای فریب افکار عمومی و گرفتارسازی ایران در اشتباه محاسباتی برای رویکرد به تسلیم شدن در برابر آمریکا صورت گرفته است.
در این میان یک نکته قابل توجه وجود دارد و آن واکنشهای صورت گرفته در میان مسئولان جمهوری اسلامی در برابر تهدیدات آمریکا و دغدغههای مطرح شده از سوی مردم مبنی بر آینده کشور است چنانکه رهبر انقلاب تاکید کردهاند که به آینده امیدوار هستند و آمریکا هیچ کاری از پیش نخواهد برد.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور و فضای روانی سنگینی که از سوی محافل آمریکایی - صهیونیستی درباره اقتصاد و وضعیت ایران مطرح است این سوال مطرح میشود که ریشه این ابزار امیدواریها و بیتفاوتیها به تهدیدات آمریکا چیست؟ پاسخ به این پرسش را در مجموع تحولات داخلی و خارجی کشور میتوان جستوجو کرد.
نخست آنکه در حوزه داخلی هر چند مشکلات اقتصادی انکارناپذیری وجود دارد اما حقیقت امر آن است که این مساله نه به دلیل نبود امکانات بلکه به دلیل عوامل دیگری است. وجود منابع و ثروتهای کلان خدادادی در کنار نیروی جوان و تحصیل کرده مولفههایی مهم در حل مشکلات کشور است به ویژه اینکه اقتدار نظامی کشور هر نوع تهدید امنیتی و خارجی را رفع ساخته و به راحتی میتوان برای پیشرفت کشور گام برداشت.
مشکل کشور اکنون مدیریت و فساد است که اراده سه قوه قضاییه، مقننه و مجریه در کنار نهادن مدیران ناکارآمد و جدیت در مبارزه با فساد بدون توجه به مناسب و موقعیت افراد میتواند تحقق بخش اهداف داخلی کشور باشد. نکته مهم آنکه برجام نشان داد که بخش عمده مشکلات کشور جنبه داخلی دارد و نه خارجی و با رفع موانع داخلی میتوان مشکلات را رفع کرد.
دوم آنکه شرایط جاری در صحنه جهانی نیز نکات قابل توجهی در خود دارد. اولا آمریکا در عرصه داخلی با مشکلات و شکافهای اجتماعی و سیاسی بسیاری مواجه است چنانکه اکنون در آستانه انتخابات میاندورهای کنگره به خوبی این وضعیت قابل مشاهده است. از یکسو اعتراضهای مردمی به ساختار حاکم بر کشورشان شدت گرفته و هر روز مناطق مختلف آمریکا شاهد تظاهرات مردمی است و از سوی دیگر درگیری میان جریانهای سیاسی به ویژه دو حزب جمهوریخواه و دموکرات افزایش یافته چنانکه از یکسو دولت جمهوریخواه حاضر به پذیرش هیچکدام از طرحهای دموکراتها نیست و حتی تمام طرحها و مصوبات اوباما را باطل کردهاند و از سوی دیگر دموکراتها از مقامات قدیمی همچون اوباما، سوزان رایس، کری، هیلاری کلینتون و... برای حذف جمهوریخواهان علیه ترامپ وارد میدان شدهاند. جالب توجه آنکه گزارشها نشان میدهد گزارشهای ترامپ درباره بهبود اقتصاد دروغ بودهاند و چندان بهبودی در اقتصاد صورت نگرفته است.
ثانیا صحنه جهانی نیز دیگر در کنار یکجانبهگرایی آمریکا قرار ندارد. امروز نه تنها دشمنان و مخالفان آمریکا بلکه دوستان آن هم در برابر این کشور قرار گرفتهاند؛ چنانکه اروپا حاضر به پذیرفتن تعرفههای آمریکا و یا افزایش بودجه ناتو نشده، روابط ترکیه و آمریکا به تحریم متقابل رسیده است، تنش آمریکا با روسیه و چین نیز شدت گرفته است و از همه مهمتر آنکه طرح آمریکا برای اعمال تحریم علیه ایران بدون استقبال بوده است.
هر چند اروپا همچنان از دادن تضمینهای کتبی به ایران مبنی بر اجرای تعهدات برجامی خود و آمریکا خودداری کرده اما در ظاهر هم که شده با صدور بیانیه برمخالفت با تحریمهای ایران و لزوم همکاری شرکتهای اروپایی با جمهوری اسلامی تاکید کردهاند؛ حتی برخی کشورها مانند انگلیس که از رفتارهای ضدایرانی آمریکا حمایت کردهاند نیز از سوی سایر کشورهای اروپایی مورد انتقاد قرار گرفتهاند.
نقش فعال ایران در تامین امنیت منطقه و جایگاهی که در اقتصاد و ثبات منطقه دارد موجب شد تا حتی اگر فردی از نگاه شخصی خود به دنبال بهرهگیری از همراهی با آمریکا برای کسب قدرت بوده از سوی سایر مقامات و جریانهای سیاسی و مردمی مورد بازخواست قرار گیرد.
به عنوان نمونه حیدرالعبادی نخستوزیر عراق که به گفته برخی ناظران سیاسی با موضعگیری دوپهلو درباره اجرای تحریمهای آمریکا به دنبال کسب رضایت آمریکا و برخی کشورهای عربی برای ادامه حضور در قدرت بوده با بازخواست شدید تمام جریانهای سیاسی، علما و مردم عراق قرار گرفته است.
آنها تاکید کردهاند که ایران دوست و متحده استراتژیک کشورشان است و هیچکس حق ندارد به دنبال برهم زدن این روابط باشد. جالب توجه آنکه مقتدی صدر که برخی کشورهای منطقهای و فرامنطقه به دنبال معرفی وی به عنوان فردی ضدایرانی بودهاند رسما به آمریکا و سعودی درباره تحریم علیه ایران هشدار داده و بر مقابله با تحریمهای ضدایرانی تاکید کرده است. آنچه از سوی ملت و جریانهای سیاسی عراق صورت گرفته را میتوان برگرفته از جایگاه ایران در منطقه و تزلزل موقعیت آمریکا دانست که ریشه اصلی آن حضور مستشاری ایران در منطقه و مبارزه آن با تروریسم است.
با توجه به آنچه از شرایط داخلی و بیرونی کشور ذکر شد به خوبی میتوان دریافت که ایران از ظرفیتهای بسیاری برای خروج از چالشهای کنونی برخوردار است و اگر کشوری باید نگران باشد آن آمریکاست که هر روز شکستی جدید را از ملت ایران و نظام اسلامی متحمل میشود در حالی که هر روز به چالشهای درونی و جهانی این کشور نیز افزوده میشود. هراس از تحریمها و فشارهای آمریکا اشتباهی محاسباتی است که جز هزینه برای کشور هیچ دستاوردی به همراه نخواهد داشت.
در این میان باید توجه داشت که تکیه بر داشتههای درونی به ویژه در تحقق اقتصاد مقاومتی و مبارزه واقعی با مفسدان اقتصادی و بهرهگیری از ظرفیتهای منطقهای و جهانی و گرفتار نشدن در بازی روانی آمریکا راهکار رسیدن به موقعیت و پیروزی است.
نویسنده: قاسم غفوری