امروز روز جهانی گردشگری است، از سال ۱۹۸۰، سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد سالانه روز ۲۷ سپتامبر ۶ مهر را به عنوان روز جهانی گردشگری جشن میگیرد. اساسنامه این روز در تاریخ ۲۷ سپتامبر سال ۱۹۷۰ به تصویب سازمان جهانی گردشگری رسید. انتخاب و تصویب این روز نقطه عطفی در گردشگری جهانی محسوب میشود. هدف از گرامی داشت چنین روزی، بالا بردن سطح آگاهی در مورد نقش گردشگری در جامعه جهانی و نشان دادن چگونگی تاثیر گردشگری بر ارزشهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان است. به همین بهانه نگاهی داریم به توسعه گردشگری در کشور و ضعفهایی که در زمینه شناساندن ایران به جهان تاکنون صورت گرفته است.
گردشگری در ایران به عنوان یک صنعت از ظرفیتهای بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی،گردشگری در ایران رتبه دهم جاذبههای باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبههای طبیعی را در جهان دارا است و یکی از امنترین کشورهای منطقه و جهان از لحاظ امنیت برای گردشگران خارجی است.
لزوم توجه به گردشگری
صنعت جهانگردی به عنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا به حساب میآید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی میدانند، به ویژه در کشورهای در حال توسعه ، یعنی در آنجا که شکلهای دیگر اقتصادی مثل تولید یا استخراج از نظر اقتصادی به صرفه نیست یا نقش چندان مهمی در صحنه تجارت و بازرگانی ندارند، به توسعه صنعت گردشگری توجه زیادی میشود. به طور کلی صنعت توریسم از دو جهت دارای اهمیت است اول اینکه موجب آشنایی مردم را با دیگر فرهنگها، نژادها، اقوام، سرزمینها و گویشها و... فراهم میکند و در وهله دوم اینکه از نظر اقتصادی یکی از منابع درآمد و ارز محسوب میشود البته امروزه به وجه دوم و درآمدزایی از این صنعت توجه ویژهای میشود.
کشورهای مختلف جهان در سایه برخورداری از امکانات گوناگون جاذبههای متنوع در صدد جلب جهانگردان از سایر نقاط جهان هستند. در حالی که در برخی از کشورهای دنیا مثل مصر و اسپانیا به علت وجود اماکن و آثار باستانی و تاریخی مورد توجه جهانگردان هستند، عوامل دیگر هم چون دریاچهها و رودخانهها، کوهها، جنگلها و آبشارها باعث جذب توریسم میشوند.
در کشور ما صنعت توریسم آن چنان که باید و شایسته آن است گسترس و توسعه نیافته است. با وجود اینکه در تمامی برنامههای توسعه سالیانه اخیر، به رهایی از اقتصاد تکمحصولی متکی بر صادرات نفت تأکید شده، ولی در مقام عمل موفقیتی در این زمینه بدست نیافته است.
رشد و توسعه صنعت توریسم در ایران به عنوان یکی از راهکارهای رهایی از اقتصاد تکمحصولی و متنوعسازی منابع درآمد کشور، باید بیش از پیش مورد توجه برنامهریزان و سیاستگذاران گشور قرار میگرفت.
نقش تبلیغات و اطلاعرسانی
شاید یکی از مشکلات توسعه این رویه تبلیغات کم و تصورات ذهنی غلطی است که اغلب مردم جهان از ایران دارند. این موضوع باید با ارائه تبلیغات داخلی و خارجی جهت به تصویر کشاندن امکانات و استعدادهای طبیعی و جاذبههای متنوع توریستی و شناخت عمقی آن فرهنگ و خرده فرهنگها و تمدن و تاریخ و حیات اجتماعی مورد توجه واقع شود.
همچنین در این راستا باید با استفاده از وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون و رادیو، امکانات و فرصتهای برگزاری کنفرانسها و نمایشگاهها و جشنوارهای فرهنگی و هنری در داخل یا خارج کشور اقداماتی برای شناساندن جاذبه توریستی کشور و شرایط و امنیت ایران به جهان فراهم شود.
همچنین استفاده از شیوهها و روشهای مدرن در تبلیغات برای معرفی جاذبههای توریستی و گردشگری کشور و شرکت در نمایشگاههای سیاحتی معروف جهان و فعال نمودن خانههای فرهنگ ایران در کشورهای مختلف و ایجاد زمینههای لازم در سفارتخانههای خارج از کشور برای ارائه درست این جاذبهها برای علاقمندان سفر به ایران و استفاده از برنامههای تلویزیونی و اینترنتی در جهت توسعه صنعت جهانگردی بسیار ضروری است. چیزی که تقریبا میتوان ادعا کرد کشورما در سالهای اخیر از توجه به آنها غافل وبده است.
گردشگران چه میخواهند؟
اغلب گردشگرها بیش از هر چیز به آب و هوا، فرهنگ یا طبیعت مقصد خود علاقمند هستند. ثروتمندان همیشه به مناطق دوردست سفر کردهاند، البته نه به صورت اتفاقی، بلکه در نهایت به یک منظور خاص. به طور مثال برای دیدن ساختمانهای معروف و آثار هنری، آموختن زبانهای جدید و چشیدن غذاهای متفاوت. گردشگری سازمانیافته امروزه یک صنعت بسیار مهم در تمام جهان است.
همه این موارد اعم از تنوع آب و هوایی، جاذبههای تاریخی و امنیت در کشور فراهم است ما چرا گردشگری آنطور که باید در ایران رونق نگرفته است؟
به نظر کارشناسان،صنعت گردشگری در ایران از توسعهای که شایسته آن است برخوردار نبودهاست. از دلایل کم رونق بودن صنعت گردشگری در ایران میتوان به آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب برای جذب سرمایهگذاری در ساخت هتل و سایر صنایع جانبی این حوزه اشاره کرد.یکی دیگر از دلایل کمرونق بودن گردشگری در ایران بیخبر بودن سرمایهگذاران از زمینههای موجود در ایران و تبلیغات ضعیف و نیز انتشار اخبار نادرست و منفی از ایران از موانع جذب توریسم است.
در مقایسه گردشگری ایران با برخی کشورها، ایران نتوانستهاست کارنامه موفقی را در این زمینه از خود برجای بگذارند. به طور مثال تنها در سال ۲۰۰۷ میلادی، حدود ۱۵ میلیون گردشگر خارجی از شهر دبی در کشور امارات متحده عربی در جنوب خلیج فارس دیدار کردند. این در حالی است که کشور ایران با سهمی کمتر از یک پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبی در سال مشابه، تنها کمتر از یک درصد سهم درآمد جهانی از صنعت گردشگری را به خود اختصاص دادهاست.
در نهایت میتوان اینطور نتیجه گرفت که عمده مشكل ايران در حوزه توسعه گردشگري، مربوط به مسائل اجرايي و مديريتي است و البته تبلیغاتی که از سوی کشور برای شناسایی این کشور میشود باید باشد.
نویسنده: میترا یزدچی