۲ میلیون و پانصد خانوار ايراني زن - سرپرست هستند.آماري كه روز به روز نيز افزايش يافته و نيازمند يك جامعه شناختي براي بهبود مشكلات موجود براي اين قشر جامعه است.
در واقع بر‌اساس آخرین سرشماری انجام شده در سال ۹۰، سرپرست ۱۲ درصد خانوارهای ایرانی زن بود كه پيش‌بيني مي‌شود تا سال ۹۵ آمار زنان سرپرست خانوار به ۱۵ درصد برسد.
اما نكته مهمي كه در اين وجود دارد آن است كه در حال حاضر تنها ۱۸ درصد از آنها شاغل و ۸۲ درصد از آنها بیکار هستند.
آمارهای گرفته شده از تعداد زنان سرپرست خانوار بر اساس سه گروه سنی کمتر از ۳۵ تا ۶۴ سال و بالای ۶۵ سال است که بیشتر زنان میانسال سرپرست خانوار هستند.
سیستان و بلوچستان پرجمعیت‌ترین استان دارای زنان سرپرست خانوار است و خراسان جنوبی و خراسان رضوی به ترتیب در رده استان‌های دوم و سوم قرار دارند. کردستان با داشتن ۹.۵ درصد از زنان سرپرست خانوار، بویراحمد ۱۰ درصد و قزوین ۱۰.۲ درصد کمترین استان‌ها در تعداد جمعیت زنان سرپرست خانوار است.
اکثریت زنان سرپرست خانوار استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان بی‌سواد و یا کم‌سواد هستند که این خود می‌تواند برای تربیت فرزندان‌شان تبعاتی در‌پی داشته باشد.
در میان جمعیت زنان سرپرست خانوار ۱۱ درصد بی‌سواد در سنین کمتر از ۳۵ سال، ۴۴ درصد بی‌سواد در سنین ۳۵ تا ۶۴ دیده می‌شود، اما در مجموع باید گفت که ۵۵ درصد زنان سرپرست خانوار بی‌سواد و ۱۹ درصد تنها سواد ابتدایی را دارند.
۱۳ درصد زنان سرپرست خانوار در سن زیر ۳۵ سال در جست‌وجوی کار هستند كه به دلیل نبود شغل برای زنان سرپرست خانوار اکثریت آنها مهاجرت می‌کنند.
۳۵ درصد از زنان سرپرست خانوار به رغم داشتن همسر سرپرست هستند. از ۶۵ درصد باقیمانده، ۲۰ درصدشان به دلیل فوت همسر که دلیل عمده‌اش تصادفات جاده‌ای است، زنان را مجبور کرده تا به عنوان سرپرست خانوار معرفی شوند. همچنین ۲۶ درصد زنان سرپرست خانوار مطلقه هستند.
کمترین درآمد زنان سرپرست خانوار مربوط به استان سیستان و بلوجستان است که در آمار بدست آمده درآمد یک زنان سرپرست خانوار در سال سه میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است که این میزان درآمد برای گرداندن یک خانواده با چندین فرزند در طول سال فاجعه است. همچنین بالاترین درآمد زنان سرپرست خانوار در طول یکسال مربوط به استان تهران است که درآمد اعلام شده ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.
اما به طور متوسط درآمد زنان سرپرست خانوار در سال، ۹ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان است و بیش از ۵۰ درصد زنان سرپرست خانوار در دهک‌های یک، دو و سه قرار دارند که این آمار بسیار نگران‌کننده است؛ چرا که ۸۱ زنان سرپرست خانوار دهک اول بی‌سواد بوده و جمعیت خانواده‌شان بالا و میزان درآمد پایین است. همچنین ۸ درصد زنان سرپرست خانوار معلول، ۷ درصد دارای بیماری جسمی، ۱۴.۵ درصد دارای بیماری روانی و ۳۰ درصد از آنها از کار افتاده هستند. ضمن آنکه ۴۶ درصد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی شامل کمیته امداد، بهزیستی، بنیاد شهید، شهرداری و... هستند.
زنان سرپرست خانوار؛ موضوعی اجتماعی از جنس آسیب
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده گفت: اهمیت نهاد خانواده، نقش سرپرست در اداره آن، وجود تبعیض جنسی و موضوعات عرفی و قانونی موجب آسیب‌پذیری بخش زیادی از زنان سرپرست خانوار شده است.
شهیندخت مولاوردی در همایش «بانوی تدبیر، سفیر امید» که در استانداری تهران برگزار شد،نارسایی در برخی قوانین، ناهماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط با زنان سرپرست خانوار و محدودیت منابع مالی را به عنوان مهمترین مشکلات این دسته از زنان دانست و افزود: در تمام برنامه‌ریزی‌ها، برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار باید به سطح اقتصادی خانوارهای زن سرپرست توجه شود، ضمن آنکه فشارهای ناشی از زن سرپرستی آنان را دچار مشکلاتی می‌کند.
ملاوردی گفت: تعداد قابل‌توجهی از زنان سرپرست خانوار سطح تحصیلی پایینی دارند و بسیاری از آنها به تنهایی یا با فرزندان خود زندگی می‌کنند. تصادفات جاده‌ای و حوادث ناشی از فوت از مهمترین عوامل زن سرپرستی خانوار است که با توجه به رشد روز افزون این زنان، لزوم بازنگری در سیاست‌های کلان و ایجاد برنامه ملی برای زنان سرپرست خانوار ضروری به نظر می‌رسد.
وی عنوان کرد: با یکپارچه‌سازی اطلاعات و تهیه بانک جامع اطلاعاتی می‌توانیم گام‌های خود را در حوزه زنان سرپرست خانوار به درستی برداریم و طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار حاصل زحمات شبانه‌روزی و قدم اولیه برای تحقق اهداف ما در حوزه زنان سرپرست خانوار است.
ملاوردی با اشاره به وعده‌های ریاست جمهوری پیش از انتخابات گفت: دکتر روحانی پیش از انتخاب به عنوان رئیس‌جمهور وعده‌هایی داده بودند. بنابراین باید به زنان سرپرست خانوار توجه کنیم و با این کار زمینه‌های لازم را برای پیشبرد برنامه‌های دولت نیز فراهم کنیم. در واقع از برنامه‌های رئیس‌جمهور حمایت از زنان سرپرست خانوار و اولویت‌بخشی به اشتغال بوده است.
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانوار با اشاره به آمار زنان سرپرست خانوار اظهار کرد: بر‌اساس سرشماری سال ۹۰، ۱۲.۱ درصد خانوارها زن سرپرست هستند و این آمار در پنج سال اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته است. در کنار این رشد، ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی، ترکیب سنی، تحصیل و میزان درآمد زنان سرپرست خانوار به طور قابل‌توجهی تغییر کرده است و زنان سرپرست خانوار به موضوعی اجتماعی از جنس آسیب تبدیل شده‌اند.
معاون رئیس‌جمهور در امور بانوان افزود: اهمیت نهاد خانواده، نقش سرپرست در اداره آن، وجود تبعیض جنسی و موضوعات عرفی و قانونی موجب آسیب‌پذیری بخش زیادی از زنان سرپرست خانوار شده است که بر‌اساس گزارش مرکز آمار ایران، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، به علت افزایش سن امید به زندگی با زنانه شدن سالمندی مواجه هستیم که نتیجه آن زنانه شدن سرپرستی خانوار، گسترش سرپرستی خانوار از سوی زنان و افزایش آمار زنان مجرد بوده است. وی افزود: در حال حاضر با الگوی نوظهوری مواجه هستیم، بالارفتن سن ازدواج و مجرد ماندن دختران موجب شده است که آنان را در زمره زنان سرپرست خانوار قلمداد کنیم.
حرف آخر
برای جلوگیری از افزایش زنان سرپرست خانوار نياز است سیاست‌گذاری‌های ویژه انجام شود كه از جمله آنها بیمه زنان سرپرست خانوار، ترویج بیمه عمر، تحت پوشش قرار دادن زنان سرپرست خانوار، برنامه‌ریزی برای حمایت مادی و معنوی از فرزندان آنان است.
همچنين ضروری است تا نهادی مستقل برای شناسایی و حمایت از این زنان تشکیل شود تا بتوان آمار دقیقی از وضعیت زنان سرپرست خانوار بدست آورد و اقدامات فرهنگی و آموزشی بیشتری روی آنها انجام شود.
