رکود موجود در حوزه تولید و صنایع اتفاقی نیست که مربوط به دیروز یا امروز باشد بلکه این گروه سال‌های سال است که با معضلات پیش‌روی این حوزه دست و پنجه نرم می‌کنند اما برخلاف تمام ادعاها و بعضا اقدامات صورت گرفته این اقتصاد و صنایع موجود در آن همچنان با مشکل روبه‌رو هستند و هر روز عمق رکود آنها عمیق‌تر می‌شود.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در ارزیابی این مساله دلایل متعددی را مطرح می‌کنند که عمده‌ترین آنها به مساله کمبود نقدینگی؛ اعمال سیاست‌های نادرست و قوانین یک‌شبه، عدم همکاری بانک‌ها با صنایع؛ پرداخت نشدن سهم تولید از هدفمندی یارانه‌ها و... بر می‌گردد. روند رو به زوال صنایع در طول این سال‌ها به حدی بوده که سال گذشته ۴ وزیر اقتصادی نسبت به آن ابراز نگرانی کرده و در نامه‌ای به رئیس‌جمهور آن را مطرح کردند اما ماحصل آن این شد که طرح خروج از رکود تدوین و به مجلس رفت اما ابلاغ آن هم نتوانست این اقتصاد به گل نشسته را نجات دهد و امروز کار به جایی رسیده که متولیان اقتصادی از جمله وزیر اقتصاد هم از روند و شرایط نامطلوب موجود ابراز نگرانی می‌کند.
در کنار تمام صنایعی که یک به یک تعطیل شدن و تنها خبر "ارج" به گوش همگان رسید و رسانه‌ای شد؛ صنایع مختلف دیگری هستند که یک به یک در گرداب رکود و تعطیلی افتاده‌اند اما برخلاف اعلام کارشناسان و هشدارهای مکرر آنها همچنان اقدام عملی برای آنها انجام نمی‌شود و هرچه هست تنها وعده است و وعید. صنایعی همچون نساجی، کفش، پوشاک، چرم‌دوزی و... که صدای رکود و ناتوانی آنها در طول این سال‌ها به گوش متولیان نرسیده و اگر هم رسیده؛ تاثیری به حال آنها نداشته است و نه تنها چاره‌ای برای آنها عملیاتی نشده بلکه هر روز دروازه‌های واردات بازتر می‌شود.
رکود در ۵۰ صنعت مرتبط با ساختمان
در همین راستا روز گذشته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه صنایع مرتبط با ساختمان درگیر رکود هستند، مدعی شد تا زمانی که مسکن از رکود خارج نشود، این صنایع هم رشد نمی‌کنند اما در مقابل این صحبت‌های وی رئیس اتاق بازرگانی رکود و فساد دو مشکل عمده اقتصاد ایران عنوان کرد.
محسن صالحی‌نیا در حالی از رکود بخش صنعت و عدم رشد تولید می‌گفت اعلام کرد: رشد منفی صنعت بیشتر در بخش صنایع مرتبط با ساختمان بوده و به دلیل رکود در بخش مسکن، صنایع مرتبط با آن، رشد نداشته و درگیر رکود است.
وی با بیان اینکه صنعت ساختمان حداقل با ۵۰ نوع صنعت مرتبط است، گفت: صنایع کاشی و سرامیک، لوله و پروفیل، لوازم آشپزخانه و خیلی از صنایع دیگر مرتبط با این بخش هستند که به دلیل رکود بخش مسکن، رشدی نداشته‌اند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر صنایع مرتبط با بخش صنعت ساختمان متناسب با سایر بخش‌ها رشد نکرده است، اظهار داشت: بنابراین این صنایع مرتبط با سیاست‌هایی است که دولت در بخش مسکن دارد و تا زمانی که مسکن از رکود خارج نشود، این صنایع هم رشدی ندارند.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این پرسش که فعالان صنایع عنوان می‌کنند که بسته خروج از رکود دولت نتوانسته به تولید کمک کند، گفت: در حال حاضر ۷۵۰۰ واحد از فرآیند مستقیم وزارت صنعت و ۷۶۰۰ واحد هم از بانک‌ها این فرآیند را طی کرده و برای دریافت تسهیلات ثبت‌نام کردند.
صالحی‌نیا با بیان اینکه از ۷۵۰۰ واحدی که از کانال وزارت صنعت برای دریافت تسهیلات اقدام کردند حدود ۳۲۰۰ واحد مربوط به بخش کشاورزی و صنایع مرتبط هستند، افزود: بخش کشاورزی و صنایع مرتبط مانند صنایع تبدیلی کشاورزی، دامداری‌ها، مرغذاری‌ها و کشتارگاه‌های صنعتی هم جزئی از صنعت هستند و می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند. وی با اشاره به اینکه ما با ارائه این تسهیلات به دنبال رونق تولید هستیم، اظهار داشت: با موافقت وزیر صنعت و فرمانده ستاد اقتصاد مقاومتی از ابتدا اعلام شد که صنایع تبدیلی کشاورزی هم شامل تسهیلات خروج از رونق تولید شوند.
رکود و فساد دو مشکل اقتصاد ایران
در همین راستا غلامحسین شافعی در جلسه هیات نمایندگان اتاق ایران با اشاره به اینکه رکود و فساد دو مشکل عمده اقتصاد ایران است، گفت: اقتصاد ما علیرغم تلاش‌ها و اقدامات انجام شده هنوز با مسائل و مشکلات فراوانی روبه‌رو است.
وی به رکود، محدودیت روابط بانکی، بیکاری گسترده، توزیع نامتعادل درآمدها و نبود یک برنامه و استراتژی هدفمند و مورد توافق همه اشاره کرد و افزود: موانع و مشکلات فقط با ریسک کردن حل نمی‌شود.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران ادامه داد: نگاه کوتاه مدت به مسائل و ارائه راهکار کوتاه مدت همانطور که در گذشته تجربه‌های تلخی داریم مانند طرح ضربتی اشتغال یا بنگاه‌های زودبازده، راهکار حل مشکل نیست.
شافعی با بیان اینکه شاید بتوان با این راهکارها بیکاری را مدتی به تاخیر انداخت، اظهار داشت: اما اشتغال کاذب به وجود می‌آید و ما نیاز به راهکارهای بلندمدت در اقتصاد کشور داریم.
وی با تاکید بر اینکه اقتصاد ایران فقط با مشکل بیکاری رویه‌رو نیست، گفت: کمبود سرمایه‌گذاری مولد، پس اندازها، رکود، ساختار نامطلوب اقتصادی، تمرکزگرایی، توزیع ناعادلانه درآمدها، کارا نبودن سیستم پولی کشور و عدم هماهنگی با منافع ملی بخشی از هزارتوی سیستم اقتصادی ایران است.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران راهکار حل این مسئله را تولیدمحوری، اجرای اقتصاد مقاومتی و همدلی و همیاری دانست و افزود: با نگاهی به آمار رشد اقتصادی در بخش‌های مختلف می‌بینیم که رکود ابتدا از بخش تولید آغاز شد و پس از آن به سایر بخش‌ها هم انتقال یافت بنابراین آنچه که اهمیت زیادی دارد، حل مسئله رکود باید از نقطه‌ای آغاز شود که ایجاد شده است.
شافعی این نقطه را از کارهای مولد اقتصادی دانست و ادامه داد: باید با ایجاد رشد اقتصادی در این بخش به صورت پایدار رشد را به سایر بخش‌های دیگر هم انتقال دهیم نه اینکه با روش‌های مقطعی و سطحی در سایر بخش‌ها به دنبال حل رکود باشیم.
وی با اشاره به اینکه تعادل و توازن بین بخش دولتی و خصوصی می‌تواند عرصه را برای تلاش و پیشبرد هدفمند فراهم کند، گفت: باید بازار مصرف تولید داخل پویا شود؛ زیرا این موضوع می‌تواند بخش صادرات را تسریع کرده و مصرف تولید داخلی را ارتقا دهد. رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به موضوع فساد و رانت به عنوان پدیده شوم اقتصادی اشاره کرد و گفت: شاهدیم که هنوز هزینه و پیامدهای فسادآلود از روش‌های مختلف به جامعه و فعالان اقتصادی تحمیل می‌شود.
شافعی ادامه داد: در چنین محیطی فعالیت‌های غیرمولد به مولد ترجیح داده شده و فساد از کانال‌های متعدد بهره وری را کاهش می‌دهد. در چنین شرایطی بنگاه‌ها به جای دستیابی به بهره‌وری به دنبال کسب موقعیت‌های خاص هستند.
وی عدم ایجاد شفافیت، عدم اجرای قراردادها و افزایش هزینه مبادلات را منجر به کاهش سرمایه‌گذاری مولد دانست و اظهار کرد: یکی از دلایل فساد این است که در حاکمیت قانون، ضعف داریم بنابراین در جایی که قانون به صورت یکسان اجرا نشود، موجب فساد و گسترش انحصار خواهد بود.
شافعی با تاکید بر اینکه باید هزینه ارتکاب فساد افزایش یابد، گفت: نبود قوانین صریح و روشن از جمله مشکلاتی است که موجب بروز فساد می‌شود. همچنین باید قدرت در کشور عادلانه توزیع شود. وی با اعلام اینکه باید نهادهای قضایی کارآمد و مستقل داشته باشیم، افزود: امیدواریم به منابع تولید فساد در کشور توجه شود تا مبارزه را از این طریق پیگیری کنیم.
نویسنده: سارا علیاری
