گروه فرهنگي- در حالي كه هر روز شاهد افزايش توليد فيلمهاي سينمايي تلويزيوني يا به اصطلاح همان تله فيلم در كشور هستيم كه اين روند رو به رشد آرام آرام باعث بروز نگرانيهايي نيز شده است. چند سالي است كه مديران سيما ترجيح داده اند به جاى پخش توليدات سينماى ايران محصولات خود را به نمايش درآورند. اين آثار كه تا اواخر دهه ۷۰ به عنوان فيلمهاى داستانى معرفى مى شدند، پس از فراگير شدن سينماى ديجيتال در جهان و البته كشور ما، تله فيلم نام گرفته و از شبكههاى مختلف روى آنتن رفتند. هزينه پائين توليد، بهره گيرى از نيروهاى مورد اعتماد سازمان، هدايت مضامين و كيفيت ساختارى آثار از ابتداى ارائه طرح تا كپى صفر از جمله دلايل توجه رسانه ملى به ساخت تله فيلمها بود.
در كشور ما تله فیلمها عمدتا یا مناسبتی هستند یا مضمون پیام خاصی هستند که مسئولین سازمان صدا و سیما در پی القاء آن به بینندگان هستند. فیلمهای تلویزیونی به میزان لازم پیام و محتوا دارند، اما این فیلمها اول باید بتوانند با مخاطب ارتباط برقرار کنند تا بعد پیامشان را منتقل کنند.وقت کم و اصرار سازمان صدا وسیما بر پیام دار کردن تله فیلمها کار را به جائی کشانده که کافی است از هر تله فیلم ده دقیقه آن پخش شود، مخاطبان تا انتها همه پیامها را دریافت می کنندو هم برای تماشای ادامه اش انگیزه خود را از دست می دهند.
در نگاه اول پخش تله فيلمها در بعداز ظهر روزهاي جمعه حركت خوبي بود كه خيلي زود به ديگر روزها نيز تعميم يافت و حتي در ايام نوروز در اكثر شبكههاي تلويزيوني سيما،تله فيلمها جاي ثابتي را به خود اختصاص دادند و كمي باعث ايجاد فاصله بين مخاطب با سينما شدند. بخصوص وقتي كه جاي نام كارگردانان جوان و گمنام در اين تله فيلمها را نام كارگردانان بزرگ سينما پر كردند،و همين اتفاق باعث شد مسئولين برگزاري جشنواره فيلم فجر نيز بخشي را به اين نوع فيلمها اختصاص دهند. متاسفانه در تهيه و توليد فيلمهاي تلويزيوني كمتر شاهد حضور كارگردانان باسابقه هستيم و بسياري از كارگردانان تله فيلمها براي نخستين بار است كه فيلمي را جلوي دوربين ميبرند و به عبارت ديگر اولين كار خود را تجربه ميكنند و اين امر ممكن است تبعاتي
جبران ناپذير به همراه داشته باشد.تلويزيون رسانهاي عمومي است و چنانچه در ساخت برنامههايي كه به مخاطبان عرضه ميگردد توجهي به كيفيت آن نشده و از افراد بيتجربه استفاده شود ميتواند بر ذائقه مخاطب تاثيرگذار باشد.
در كنار اين مسايل توليد حجم بالايي از تلهفيلمها و تاكيد برايفاي نقش بازيگران چهره در اين آثار كه به افزايش دستمزدها در سينما و تلويزيون منجر شد نيز از تبعات نگران كننده اين جريان است.البته کسب درآمد توسط بازیگران مشکلی ندارد، اما کار جائی سخت می شود که یک بازیگر بدلیل تراکم بالای کاری نمی تواند هنر خود را به درستی بروز دهد چون عملا زمانی ندارد تا در قالب نقش فرو رود و نتیجه آن می شود که غالبا در تله فیلمها با آن روبرو هستیم، نقشهای آبکی با افراد تکراری. حضور تله فيلمها از سالهاي گذشته تاكنون در سيما با واكنشهاي متفاوتي همراه بوده به گونهاي كه برخي اين تله فيلمها را مطلوب و گروهي نيز آن را آزمايشگاهي براي كارگردانان كم تجربه ميدانند
محمدمهدي عسگرپور، كارگردان سينما و تلويزيون درباره اين مسئله در گفتگو با خبرگزار فارس ميگويد: افزايش دستمزدها يكي از تبعات اين مسئله است؛ تبعات ديگري هم وجود دارد و آن اين است كه حجم بالاي تلهفيلمها ميتواند به تساهل نسبت به انجام كارهاي ارزشمند بينجامد و تنها بحث بالابردن دستمزدها مطرح نيست.
اين كارگردان افزود: دستمزدهاي بالا و پائین بازيگران فيلمها بالاخره ممكن است حل شود، اما فرهنگي كه دستمزدهاي بالا ايجاد ميكند و رقابتي كه اتفاقا بين مديران شبكههاي تلويزيون براي كاركردن با بازيگران سرشناس پيدا ميشود چندان مطلوب نيست. اگرچه تلويزيون امسال با حجم تلهفيلمهايش به جريان معيشت سينما كمك كردهاست. عسگرپور كه اصرار بر حجم بالاي توليدات در رسانه ملي دارد، در اين باره گفت: با توليد انبوه برنامههاست كه ميتوانيم كمكم شاهد كيفيت بالاتر هم باشيم، ضمن اينكه ما بخواهيم و چه نخواهيم در رقابت با تلويزيونهاي دنيا قرار داريم، اما مشكل اين است كه اگر اين حجم درست اداره نشود، شما با يك آنارشي مواجه ميشويد كه لطماتش در وهله اول ممكن است بهحوزه سينما برسد و حتما بهزودي به خود تلويزيون هم برميگردد و به يك بلا براي خود تلويزيون تبديل ميشود.
حميد نعمت ا.. نيز كه در مدت زمان كوتاهي دو تله فيلم را كارگرداني نموده است درباره دليل ساخت فيلم در اين قالب به ايرنا ميگويد: به نظر من اين نوع قالب براي قصه گفتن بسيار مناسب است بخصوص براي قصههايي كه بيان شان به شكل سريالي اصلا مناسب نيست.
وي افزود: مدت زمان، بودجه و وقتي كه قرار است كار آماده شود در تله فيلم بسيار مناسب و خوب است و من به نسبت سريال اين نوع كارها را ميپسندم.
قاسم جعفري كارگردان سينما نيز در گفت وگو با مهر با اشاره به صدمه اين نوع آثار بر پيكر سينما و تلويزيون عنوان كرد: تله فيلمها علاوه بر لطمه به تلويزيون بر پيكر سينما نيز آسيب جدي وارد ميكنند. زيرا انتظاري كه از يك فيلم سينمايي ميرود در اين تله فيلمها برآورده نشده و در نتيجه از ميزان مخاطبان سينما كاسته خواهد شد.
جعفري با بيان اين مطلب كه ميتوان سريالهاي ۲ قسمتي را جايگزين تله فيلمها كرد يادآور شد: نكته اينجاست كه اگر قرار است چنين آثاري در صدا و سيما تهيه شود چرا هزينهها صرف ساخت سريالهاي دوقسمتي نميشود؟ دليل نامگذاري چنين آثاري به فيلم سينمايي چيست؟ اغلب چنين آثاري در كمتر از ۱۰ روز ساخته ميشود و افرادي كه در ساخت اين فيلمها استفاده ميشود ناشي بوده و تجربه ساخت فيلم سينمايي را ندارند. ضمن آنكه بودجه چنين آثاري يك دهم فيلمهاي سينمايي است.
سيروس الوند نيز كه در جشنواره فيلم فجر تله فيلم "عروس برفي " را داشت درباره اين نوع فيلمها گفت: اين نوع فيلمها به تماشاگران عام تلويزيون اختصاص دارد چراكه حكايت تله فيلم با توليد در سينما متفاوت است. الوند افزود: فيلم تلويزيوني ساختن همچون سوار كردن مسافر در مسير است، من نيز در مسير چند مسافر سوار كردم، اما احساسم اين بود كه حرمت خود و گروه كاري ام را حفظ كنم و آبرويزي نكنم. الوند با اشاره به تله فيلم عروس برفي، افزود: اين فيلم كاري معمولي است اما به لحاظ اجرا اثر بيايراد است.عروس برفي به تماشاگر عام تلويزيون تعلق دارد و بايد با نوع تله فيلمهاي تلويزيون و ميزان بودجه و مميزيهايي كه به آن اختصاص پيدا ميكند، آن را مقايسه كرد. كارگردان فيلم عروس برفي مدعي شد كه در حال حاضر هويت سينما در حال تغيير است و سرنوشت سينما در دست بازيگران تلويزيوني قرار گرفته است.
با توجه به نگاه كارگردانان و تهيهكنندگان سينما و تلويزيون، تله فيلمها نياز تلويزيون هستند اما بايد در ساخت اين نوع آثار توجه بيشتري صورت پذيرد. همچنين توجه بيشتر مديران سيما به اين نوع آثار و افزايش بودجه فيلمهاي تلويزيوني و استفاده از افراد كارآمد ميتواند سبب بهبود كيفيت آنها شود. در روزهاي اخير شاهد تله فيلمهايي جذاب همچون عمليات پايتخت به كارگرداني محمدرضا آهنج بوديم كه به دليل پرداخت مناسب و موضوع انرژي هستهاي با استقبال گسترده مردم روبرو شد. ساخت اينگونه تله فيلمها ميتواند موجبات استقبال عمومي از فيلمهاي تلويزيوني را فراهم آورد.