۳۶۵ روز پیش، وقتی ظریف و موگرینی در کنار هم ایستادند و بیانیه مشترکشان حکایت از آغاز «روز اجرای برجام» داشت، خیلیها سر از پا نمیشناختند و از «فتحالفتوح» بزرگی سخن میگفتند که از «فتح خرمشهر» هم بالاتر بود. آن شب در برخی از خیابانهای تهران و برخی شهرها بساط «بزن و بکوب» به راه بود و برخی از مردم خوشحال از توافق صورتگرفته به این میاندیشیدند که با رفتن «تحریمها» همه مشکلاتشان به پایان خواهد رسید.
آخر پیش از این وعده داده بودند که اگر بخش قابل توجهی از سانتریفیوژها از چرخش بیفتد، چرخ اقتصاد مردم به جای آن میچرخد. حتی کار به جایی رسید که گفتند برجام آب و نان مردم را هم جور میکند و ریزگردها را هم از بین میبرد. جالبتر آنکه قرار بود برجام بر ازدواج جوانان هم تاثیرگذار باشد.
حالا اگر زیر حرف خودشان میزنند و وعدههایی که داده بودند را به یاد نمیآورند و صوت و تصویر سخنان پشت تریبونی خود را نمیخواهند بشنوند و ببینند، دیگر اشکال از ما نیست.
یادمان نمیرود که پارسال و قبل از اینکه عقربههای ساعت به ۸ صبح را نشان دهد، رئیسجمهور محترم بیانیه داد و گفت «میدانم در طول سالهای تحریم و فشار، بر شما چه گذشته است. اما اکنون که زنجیرهای تحریم از پای اقتصاد ایران گسسته شده و عزت و استقلال کشور نمایان گشته است»
فراموش نکردهایم که بعد از ظهر همان روز رییس جمهور در نشستی با خبرنگاران داخلی و خارجی اعلام کرده بود: « از امروز تجار و کارآفرینان ما می توانند از مسیر قانونی و معمول نقل و انتقالات بانکی و فعالیت های تجاری و صادراتی خود را با تسهیلات بیشتر آغاز کنند و بانک های کشور از بانک های جهانی خدمات لازم پولی و بانکی را اخذ کرده و به مردم ارائه خواهند داد... از امروز پول هایی که متعلق به بانک های کشور بود و بواسطه تحریم در خارج مسدود شده بود در اختیار ملت قرار می گیرد.»
اسناد آن موجود است که کمتر از یک ماه بعد از روی اجرای برجام رئیسجمهور محترم در مراسم تجلیل از مذاکرهکنندگان گفته بود: «شکسته شدن و ترک برداشتن دیوار تحریم را دو سال پیش اعلام کردم و امروز این ساختمان تحریم و دیوار بیاعتمادی در برابر دیدگان جهانیان فروریخت» و اضافه کرده بود که «دلیل موفقیت برجام تنها یک کلمه است و آن این است که دنیا راه تحقیر و تحریم را کنار گذاشته و راه تکریم و تجلیل از ملت ایران را برگزیده است»
از ذهن ما همه این حرفها و وعدهها پاک نشده است. ما فراموش نکردهایم که برجام طی یک سال گذشته به اعتراف خود مسئولان دولتی به دستاورد «تقریبا هیچ» رسید، از دبه امریکاییها خبر دادند، از نقض عهدها گفتند . از عبور از برخی خط قرمزها سخن به میان آمد. یادمان نمیرود که از همان فردای برجام امریکاییها برای تحریمهای جدید و تمدید تحریمهای قبلی برنامه ریختند.
یادمان هست که رئیس جمهور محترم در ۲۰ فروردین ۹۴ با جدیت گفته بود «هیچ توافقی را امضاء نخواهیم کرد مگر آنکه در اولین روز اجرای توافق تحریمهای اقتصادی لغو شود»
حالا از آن روزی که دولتیها فکر میکردند قرار است از همان روز همه تحریمها لغو شود یک سال میگذرد. و حالا اگر کسی خواستار عملیاتی شدن وعدهها باشد، او را به باغ «گلابی» حواله میدهند به «کودک» تشبیه میکنند.
حالا کار به جایی رسیده که وقتی یک هواپیمای اجارهای روی باند فرودگاه مهرآباد مینشیند، وزیر دولت سر از پا نمیشناسد و آنچنان غرق شعف میشود که هر آن تصور میکنی اختیار از کف بدهد.
و این جز «مایه شرمساری» نیست که بیش از سه سال از عمر دولت صرف اثبات دشمنی امریکا شد و برجام تنها مایه عبرت برای آنهایی شد که فکر میکردند، با دشمن میشود از در صلح و مذاکره و معامله وارد شد.
حالا برجامی که قرار بود برد- برد باشد و بعد گفتند که ما با اختلاف یک گل (۳ بر ۲) برنده شدهایم، دارد کمکم رو میشود. حالا سوراخهای متعدد و حفرههای عمیق آن توافق از سر سرعت و عجله دارد رخ مینمایاند و جالبتر آنکه وقتی «نقض برجام» هم صورت میگیرد خبری از واکنش جدی نیست و در حد یک کریخوانی دولتی قضیه فیصله مییابد.
حالا باید در مقابل نقض «عهد»ی که مکتوب شده بود به قول و قرار «شفاهی» دل خوش کنیم و در خوف و رجا بمانیم که مبادا دولت بعدی امریکا زیر همین توافق نیمبند بزند.
حالا و بعد از یک سال کلی سند تفاهم و همکاری و تعامل با هیئتهای چندده نفره خارجی امضا شده و اما از آن حجم کاغذهای سیاه شده، چیز دندانگیری بیرون نیامده که هم روی دولت را در نزد مردم «سفید» کند و هم به جبران چوبی که لای چرخ سانتریفیوژها کردند، چرخ زندگی مردم را بچرخاند. اینجا همه چیز مثل همان توافق برجام فقط روی کاغذ است. از نرخ تورم گرفته تا اشتغال برای جوانان و هزار وعدهای که یکی وفا نکند.
حالا در آن خیابانهایی که پارسال پر از صدای شادی مردم بود، اتفاق خاصی رخ نمیدهد. همه چیز مثل روز قبل از ۲۷ دی ۹۴ است. حالا برای دولتیها هم نفسی نمانده است که بیایند و هوای داخل ریههایشان را بیرون بدهند و بر شمع کیک تولد یکسالگی برجام بدمند.