به نظر ميرسد كه اين بار پروژه تسلط بر دانشگاهها از طريق روساي دانشگاه پيگيري ميشود و قرار است تا انتخاب روساي دانشگاه به جاي طرح در جلسه شوراي عالي انقلاب فرهنگي در كميتهاي بررسي شود.
در حال حاضر فرآیند انتخاب سرپرستان دانشگاهها و تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها پروسهای دارد که بخشی از آن به عهده وزارت علوم و بخش دیگری از آن جزو وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
این پروسه با معرفی سرپرست دانشگاه از سوی وزیر علوم آغاز میشود. وزیر علوم در مدت زمانی معمولاً سهماهه فرصت دارد که سرپرست دانشگاه معرفی شده را برای تأیید صلاحیت به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی کند.
شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز سرپرستان دانشگاههای معرفی شده را برای تأیید صلاحیت به هیئت نظارت و بازرسی شورا معرفی میکند.
نتیجه کسبشده در این هیئت به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام شده و تأیید صلاحیت سرپرست دانشگاه معرفی شده در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار میگیرد و در صحن جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به رأیگیری گذاشته میشود.
براساس تعداد آرای کسبشده در شورا، در این زمینه تصمیمگیری میشود و سرپرست دانشگاهی که موفق به کسب رأی اکثریت آرای اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی شود به عنوان رئیس دانشگاه مربوطه تأیید صلاحیت شده و حکم ریاست او توسط رئیسجمهور صادر و ابلاغ میشود. اما دستور كار جلسه دوشنبه شب شوراي عالي انقلاب فرهنگي براساس شنيدهها بررسي اين موضوع است كه کمیتهای تشکیل شود تا از این پس بررسی و انتخاب رؤسای دانشگاهها به جای طرح در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این کمیته صورت بپذیرد.
كبري خزعلی عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي در باره اين فرآیند جدید گفت: یک پیشنهاد این است که وظیفه تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها به عهده رئیسجمهور، وزیر بهداشت و وزیر علوم گذاشته میشود و این سه مقام درباره تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها تصمیم میگیرند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به پیشنهاد دومی که قرار است در این زمینه مطرح شود، تصریح کرد: پیشنهاد دوم این است که این فرآیند به کمیتهای ۴ نفره با حضور وزیر علوم، وزیر بهداشت، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها و دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سپرده شود و اگر این کمیته ۴ نفره درباره سرپرست دانشگاهی توافق کردند و به اجماع رسیدند، همان تصمیم گرفته شود و اگر به اجماع نرسیدند در نهایت رئیسجمهور در این خصوص تصمیم گیرد و نظر او تعیینکننده باشد.
وی یادآور شد: در هر دو فرآیند پیشنهادی، تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها دیگر به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی نخواهد آمد و مسئولان اجرایی درباره تأیید صلاحیت و انتخاب سرپرستان دانشگاهها تصمیمگیری خواهند کرد.
در حال حاضر حدود ۳۰ دانشگاه کشور پس از گذشت حدود ۲ سال از دولت یازدهم بدون رئیس اداره میشوند و گفته ميشود كه رئيسجمهور به دليل اختلافاتي كه در اين كشور وجود دارد انتخاب روساي دانشگاهها را در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار نمیدهد.
چندی قبل هم هاشمیرفسنجانی رئیس هیئت امنای دانشگاه آزاد اعلام کرده بود که این دانشگاه رو به رشد و خودکفایی است اگر مزاحمت برایش ایجاد نکنند، برای تعیین یک رئیس دانشگاه باید زمان زیادی را در راهروهای شورای عالی انقلاب فرهنگی منتظر باشیم، البته شورا باید نظارت داشته باشد ولی دخالت اینگونه نکند.
فرهادی وزیر علوم نیز در برنامه نگاه یک با تأکید بر اینکه درباره رای آوردن سرپرستان دانشگاهها در شورای عالی انقلاب فرهنگی رایزنی کردیم، در پاسخ به این سؤال که اگر رؤسای پیشنهادی در شورای عالی انقلاب فرهنگی رای نیاورند تکلیف چیست؟ گفت: اگر این افراد رای نیاورند باید بلافاصله افراد جدیدی را معرفی کنیم، اما انشاءالله رای میآورند، رایزنیها شده است.
در اين ميان چه اين طرح راي بياورد و چه راي نياورد مخالفتها با آن بسيار بالاست چراكه بسياري عقيده دارند دولت به اين روش ميخواهد عنان اختيار دانشگاهها را در دست خود بگيرد.
كارشناسان ميگويند این پیشنهادها به تبع اختلافات و مسائل و مشکلاتی است که در ابتدای کار دولت یازدهم درباره مسئله انتخاب رؤسای دانشگاهها پیش آمده است. آقای روحانی به اشکال مختلفی با شوراي عالي انقلاب فرهنگي اختلاف نظر دارد، بهطوری که در بدو امر تلاش کرد با ایجاد تغییراتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را در جهت سیاستهای دولت حرکت دهند. وي پس از اینکه به نتیجه دلخواه در این زمینه نرسید به سمت انجام اقداماتی برای عقیم کردن شورای عالی انقلاب فرهنگی حرکت کرده است.
در اين زمينه حسين كچویان عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با بیان اینکه روحانی معتقد است که شورای عالی انقلاب فرهنگی در خیلی از زمینهها نباید ورود کند، گفت: در هر زمینهای که شورا قصد ورود دارد ایشان مخالفت میکند و این اقدامات در مسیر عقیم کردن شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
سلب اختيارات قانوني شوراي عالي انقلاب فرهنگي
بايد در نظر داشت كه تأیید صلاحیت رؤسای دانشگاهها جزو اختیارات قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی است كه از زمان حضرت امام و به فرمان ايشان صورت گرفت و با اين روش مانع از سياسي شدن انتخاب روساي دانشگاهها شده و اين تدبير باعت ميشد تا دانشگاهها از تغييرات سياسي مصون مانده و در مسير علمي خود پيش بروند.
حجتالاسلام علیرضا سلیمی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در اينباره گفت باید اجازه دهیم مسیر تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها و انتخاب آنها از مسیر قبلی پیگیری شود. وي با اشاره به اینکه متأسفانه در چند سال اخیر دانشگاهها مبتلا به تغییرات سیاسی شدهاند، اضافه کرد: این رویکرد باعث ضعف و عقبگرد علمی دانشگاهها شده تا جایی که شاهد افت سطح علمی کشور هستیم.
وی با بیان اینکه تدبیر حکیمانه حضرت امام(ره) دانشگاهها را از تغییرات سیاسی دور کرده است، اضافه کرد: به نفع دانشگاه و جامعه علمی کشور است که فرآیند تأیید و انتخاب رؤسای دانشگاهها با همان ساز و کار قبلی ادامه یابد.
حسين كچويان عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي نيز در اينباره گفت: با توجه به تاکیدات امام خمینی(ره) نسبت به وظایف شوراي عالي انقلاب فرهنگی و حساسیت مقام معظم رهبری به این موضوع، باید همه مدیران فرهنگی کشور از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تعیین شوند و حتی در قانون مدیریت خدمات کشوری هم این موضوع آمده است، بنابراین تغییر این روند دارای مشکل است.
کچویان اظهار داشت: اگر اختیار شورای عالی انقلاب فرهنگی به دولت واگذار شود بخش مهمی از تاثیری که شورا در دانشگاهها داشت منتفی میشود و این مساله به نفع دانشگاهها نیست.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به پیشنهاد برخی اعضای شورا در رابطه با تعیین ریاست دانشگاهها که قبل از ریاست جمهوری روحانی هم مطرح بود، گفت: دانشگاهها در کشور بسیار جایگاه مهمی دارند و اگر وضعیت علم کشور را با آمد و رفت دولتها در نظر بگیریم در دو سال گذشته رشد علمی کشور نیز کاهش یافته است و این مساله از تبعات بیثباتی در دانشگاهها به شمار میرود که مدتی معطل تعیین وزیر علوم بودند و پس از آن نیز تعیین ریاست دانشگاهها به طول انجامید.
کچویان گفت: از تبعات دیگر بیثابتی مدیریتی در دانشگاهها نیز این است که دانشگاه محل منازعات و مناقشات سیاسی و آسیبهای صنفی میشود، بنابراین چرا باید نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی بر دانشگاهها کاهش یابد.
وی اضافه کرد: به طور مثال در مورد دانشگاه تهران شخص خاصی را برای این دانشگاه مدنظر دارند به طوریکه فرد مورد نظر پیش از این نیز در شورا با عدم رای اعتماد مواجه شده بود.
از سوي ديگر حجتالاسلام احمد سالک رئیس کمیسیون فرهنگی و و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، درباره پیشنهادات مطرح شده برای تغییر فرآیند تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها و جلوگیری از اختیارات قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه، اظهار داشت: آنچه در این بین مهم است، اجرا شدن اصول قانونی و تحقق بخشیدن به سیاستهایی است که حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری برای شورای عالی انقلاب فرهنگی تبیین کردهاند.
وی با بیان اینکه بدون تردید در بحث تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها کل اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی باید اثرگذار باشند، افزود: اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه این روند باید تأثیرگذار باشند و با استفاده از بررسیهای نهاد رهبری و هیئت بازرسی و نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی در این باره نظر دهند.
حجتالاسلام سالک تصریح کرد: تأیید صلاحیت سرپرستان دانشگاهها نیازمند خرد جمعی است، زیرا این روند هم به دانشگاهها کمک میکند و هم به رسالتی که به عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است، کمک خواهد کرد. وی تأکید کرد: هیچ حقی نباید از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و وظایف و اختیارات آنها کاسته شود.
مخالفت با خواست اكثريت
در همين حال عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت تشکیل کمیته تعیین روسای دانشگاه در شورای عالی انقلاب فرهنگی را دور زدن انتخاب اصلح دانست و گفت: واگذاری تعیین ریاست دانشگاهها به یک کمیته خلاف قانون و خواسته اساتید دانشگاه است.
احمد چلداوی گفت: ما اساتید دانشگاه انتظار داریم روسای دانشگاه از سوی اکثریت اعضای شورا تايید شوند تا از دیکتاتوری گروهی که در حال حاضر به صورت تمامیتگرا سعی دارند تمام دانشگاهها را به تصاحب خود درآورند خارج شود. وی افزود: اینکه بخواهند تعیین ریاست دانشگاهها را از شورا به یک کمیته واگذار کنند یعنی حاضر نیستند به رای اکثریت تمکین کنند.
از سوي ديگرسهراب صلاحي رئیس سازمان بسیج اساتید با بیان اینکه واگذاری تعیین ریاست دانشگاهها از شورای عالی انقلاب فرهنگی به یک کمیته چند نفره سبب کاهش بیشتر شتاب علمی است، گفت: بحث علم و فناوری مبنای قدرت کشورها است و دلیل اینکه ما در دهه اخیر به شیب علمی قابل قبولی دست یافتیم این بود که ستادی به نام شورای عالی انقلاب فرهنگی این بخش را تحت نظر مقام معظم رهبری به خوبی پیگیری میکرد ولی در دو سال اخیر به دلیل دخالتهای جریان سیاسی در مدیریت دانشگاهها کاهش شتاب علمی را شاهد هستیم.
وی افزود: براساس پیشبینیها باید امسال ۵ پله در تولید علم پیشرفت میکردیم و به رتبه ۱۰ جهان میرسیدیم ولی ۲ رتبه هم سقوط کردیم و از ۱۵ به ۱۷ رسیدیم و اگر دوباره دخالت جریانهای سیاسی در مدیریت دانشگاهها تشدید شود و یک جریان علمی متعهد دلسوز اجازه اظهارنظر در رابطه با تعیین ریاست دانشگاهها را نداشته باشد وضعیت شتاب علمی بدتر میشود. صلاحی با بیان اینکه علم مبنای قدرت هر کشور است، عنوان کرد: علم نباید تنها در اختیار دولتها باشد بلکه از دولتها فراتر است و به همین دلیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک نهاد بالادستی باید بر آن نظارت داشته باشد.
رئیس سازمان بسیج اساتید تشکیل یک کمیته برای تعیین ریاست دانشگاهها به جای شورای عالی انقلاب فرهنگی را سبب سرخوردگی بیشتر فرهیختگان برشمرد و گفت: تلاش برخی جریانهای سیاسی برای تبدیل دانشگاه به باشگاه سیاسی هم در روند تضعیف دانشگاهها تاثیرگذار بود و اگر در حال حاضر تعیین ریاست دانشگاهها نیز در حد یک کمیته تقلیل یابد به نفع پیشرفت کشور نیست. وی افزود: اعضای حقیقی و حقوقی شورای عالی انقلاب فرهنگی افراد صاحبنظری هستند و اگر این اعضا به برخی افراد برای ریاست دانشگاهها رای نمیدهند حتما استدلالاتی دارند.
رئیس سازمان بسیج علمی کشور گفت: شوراي عالي انقلاب فرهنگی که قرار بود قرارگاه فرماندهی فرهنگی کشور شود در حال حاضر تنها تائید سرپرست دانشگاهها را انجام میدهد که اگر آن هم در حد کمیته تقلیل یابد جایگاه دانشگاه کمارزش میشود.
تقلیل جایگاه دانشگاهها
همچنين حسین قدیانی رئیس سازمان بسیج علمی کشور پیرامون تشکیل کمیتهای در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تائید سرپرست دانشگاهها گفت: تنها کاری که فعلا شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام میدهد تائید سرپرست دانشگاهها برای ریاست است که اگر آن هم واگذار شود عملا گزارش عملکردی برای شورا باقی نمیماند.
وی افزود: برخلاف انتظارات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری از شوراي عالي انقلاب فرهنگی، در حال حاضر این نهاد که قرار بود به قرارگاه فرماندهی فرهنگی در کشور تبدیل شود خروجی چندانی ندارد و با آنچه مقام معظم رهبری انتظار دارند فاصله گرفته است.
قدیانی با اشاره به اهمیت جایگاه دانشگاهها در کشور و نحوه تعیین رئیس دانشگاهها گفت: امام خمینی(ره) دانشگاه را مبداء تحولات دانستند و ریاست دانشگاه پست بسیار مهمی است و باید به اندازهای وزن داشته باشد که تمام اعضای حقیقی و حقوقی در مورد آن نظر و رای خود را اعلام کنند و اگر این اعلام رای به یک کمیته تقلیل یابد جایگاه دانشگاه و ریاست آن کمارزش میشود.
رئیس سازمان بسیج علمی کشور گفت: نحوه تعیین ریاست دانشگاهها میتواند به این شکل باشد که یک کمیته بررسیها را انجام داده و به اعضای شورا گزارش دهد ولی رای نهایی در اختیار اعضای شورا باشد. وی اضافه کرد: مگر چند دانشگاه در کشور وجود دارد که تعیین ریاست آن را تا این اندازه سخت میگیریم؟ اگر یک بار برای هر دانشگاه به درستی رئیس تعیین شود نیاز به این همه جا به جایی و صرف زمان برای تعیین روسا نیست ولی باید تعیین روسا با نظر کل اعضای شورا باشد.