نماز جمعه همواره به عنوان یکی از پایه‌های جامعه اسلامی و حتی امری مهم در میان مسلمانان جهان شناخته می‌شود. یکی از سفارش‌های بزرگان دین بر محور لزوم مشارکت گسترده امت اسلامی در نماز جمعه استوار است که شاید یکی از دلایل اصلی آن را تجلی یافتن وحدت فرق اسلامی و برآمد صدای واحد از تمام مسلمانان در قبال مسائل امت اسلامی تشکیل می‌دهد.
بر همین اساس یکی از فریضه‌های مهم در نظام اسلامی را زمینه سازی برای برگزاری مناسب و فراگیر نماز جمعه تشکیل می‌دهد. این امر در دو حوزه باید باشد از یک سو ایجاد زمینه‌های مناسب برای حضور مردم در مراسم نماز جمعه و از سوی دیگر انتخاب افرادی شایسته و آگاه به عنوان ائمه جمعه که نقش مهمی در ایجاد انگیزه در میان جامعه برای حضور در نماز جمعه و نیز بهره مندی آنان از این حضور است. نکته‌ای که در باب نماز جمعه مطرح می‌شود آن است که نماز جمعه باید بی طرفانه باشد و یا دارای جهت و ساختاری خاص؟
در این چارچوب دو دیدگاه مطرح است یکی آنکه نماز جمعه فریضه‌ای غیر سیاسی است و صرفا جنبه دینی دارد نظیر آنچه در برخی از کشورهای اسلامی صورت می‌گیرد که نمازی با عنوان نماز جمعه خوانده می‌شود. دیدگاه دوم بر این امر تاکید دارد که نماز جمعه فریضه‌ای عبادی و سیاسی است. یعنی هم ماهیت دینی دارد و هم چارچوبی سیاسی. هر چند که محافل رسانه‌ای و سیاسی بسیاری تلاش دارند تا دیدگاه اول را ترویج نمایند اما بررسی سیر تاریخی برگزاری نماز جمعه در کشور و جهان بیانگر مردود بودن این دیدگاه است چرا که اگر نماز جمعه جنبه عبادی و سیاسی نداشت کشورهای غربی و مخالفان اسلام هرگز تا این حد با برگزاری آن مخالفت نمی‌کردند چنانکه در بسیاری از کشورهای غربی مسلمانان از برگزاری نماز جمعه منع می‌شوند و حتی در برخی از آن کشورها به بازداشت و سرکوب نمازگزاران می‌پردازند.
در این میان باید توجه داشت مفهوم سیاسی بودن به این معنا نیست که در آن موضع‌گیری جناحی و حزبی صورت گیرد بلکه این سیاسی بودن دارای مولفه‌های دیگری است. نکته مهم در حوزه سیاسی بودن نماز جمعه آگاهی بخشی از مسائل روز است حال این امر می‌تواند بیان مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور باشد که از یک سو بیان کردن دیدگاه و عملکردهای مسئولان است و از سوی دیگر بیانگر مطالبات مردمی خواهد بود. در اصل نماز جمعه پل ارتباطی میان مردم و مسئولان می‌تواند باشدکه نتیجه آن تحکیم اتحاد ملت و مسئولان برای حل مشکلات کشور خواهد بود. در همین حال آگاهی بخشی در باب مسائل روز جهان و دشمنی دشمنان از دیگر مسائل قابل طرح در نماز جمعه انقلابی است که صداقت گفتاری و جلب اعتماد مردم از راهبردهای مهم در این عرصه خواهد بود.
در این میان باید توجه داشت که وجود ائمه جمعه انقلابی که هم با آرمان‌ها و ارزش‌های اسلامی – ایرانی آشنا باشند و هم پل ارتباطی میان مردم و مسئولان امری ضروری است که می‌تواند زمینه ساز تحقق نماز جمعه‌ای مردمی و تاثیرگذار باشد که خود یکی از پایه‌های قدرت نظام اسلامی را تشکیل خواهد داد.
نویسنده: مهدیس پارسا
