ناظران سیاسی براین باور هستند که شرایط توافق هستهای بسیار نامشخص و در هالهای از ابهام قرار گرفته است از یک طرف ۵ مرحله عقب نشینی جمهوری اسلامی ایران از تعهدات برجامی را مشاهده میکنیم و از طرفی دیگر قلدری آمریکا و بی عهدی اروپاییان و آنچه که هنوز سرنوشتش نامشخص است موضوع مهم سرنوشت غنی سازی اورانیوم، میزان آن، جوانان تحصیلکرده در حوزه هستهای و اقتصادی که قرار بود با این توافق شکوفا گردد.
دکتر سید رضا صدرالحسینی کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره پنجمین سال امضای دستاورد تقریبا هیچ برجام به سیاست روز گفت: در پنجمین سالگرد برجام انتظار ملت ایران از دست اندرکاران این مسئله بطور طبیعی این میباشد که گزارشی از مجموعه دستاوردهای این توافق نامه بشنوند.
وی افزود: در حقیقت با توجه به ترسیمی که از برجام از جانب مسئولین برای مردم ترسیم شده بود این انتظار توقع زیادی نبوده و براساس مرسومات موجود در دولتمردان کشور، مردم حق دارند که از این دستاوردها پرسو و جو کنند. صدرالحسینی اظهار داشت: انتظار مردم از مسئولان مربوطه به چند بخش اساسی تقسیم می گردد، اول در حوزه تاثیرات برجام بر روی معیشت، اقتصاد، بانکداری ، تجارت و میزان تاثیر این توافق نامه بر روی آینده نسل جوان کشور و دوم اثر گذاری این توافق بر روی مسائل علمی بویژه در حوزه پیشرفتهای هستهای که شامل مسائل متعدد مانند تولید برق پاک، داروهای مورد نیاز بیماران خاص، کشاورزی و همه آن چیزی که کشورهای دارای انرژی هستهای از این موهبت الهی بهره می برند می باشد.
وی گفت: همه آنچه گفته شد وعدههایی بود که دست اندرکاران پرونده هستهای دهها مرتبه به شیوههای گوناگون و در جلسات مختلف به مردم وعده داده بودند؛ امروز کارشناسان و اصحاب رسانه که در میان مردم زندگی میکنند قدرت پاسخگویی به سوالات و ابهامات مردم در حوزه دستاوردهای توافق نامه برجام را ندارند.
وی افزود: پیشنهاد می گردد معاون سیاسی وزارت امور خارجه به نمایندگی از تیم گفتگو کننده هستهای در یک کنفرانس خبری رسانهای که در ایام مذاکرات هستهای با فواصل کوتاه انجام میشد حضور به هم رسانده و به نمایندگان رسانهای ملت دستاوردهای این توافق را اعلام نموده و به سوالات نمایندگان افکار عمومی پاسخ دهد.
وی معتقد است؛ کارشناسان به خوبی بخاطر دارند ریاست محترم جمهوری در جلسات متعدد و بویژه جلسه با دانشگاهیان این درخواست از مخاطبین صورت میگرفت که زوایای مختلف برجام را برای مردم بازگو کنید و در این مسیر تعدادی از این نخبگان نیز با قلم و بیان خویش چه در رسانه ملی و چه در رسانههای جمعی به این درخواست لبیک گفته و برای آگاهی ملت و بیان مواهب گفتگوهای هستهای تلاش نمودند اما متاسفانه بیش از دو سال است گزارشی از روند گفتگوها و دستاوردهای آن به جز خبرهای کلی مانند خروج آمریکا از برجام، تغییر شکل برجام اروپایی، استقرار کشورهای اروپایی در برجام، تشکیل کانال مالی یا همان اینستکس و از این دست خبرهای کوتاه و غیر اقناع کننده مطلبی به دست کارشناسان و اصحاب رسانه که همه توان خود را برای آگاهی افکار عمومی قرار داده بودند، نمی رسد. و تقریبا همه آنان در سکوتی سوال برانگیز قرار گرفتهاند. اما سوالات و ابهامات مردم همچنان باقی است و چشمها به دهان مسئولان ارشد دولتی که حامی اصلی گفتگوهای برجامی بودند دوخته شده است؛ گوشهای مردم نیز هر از چندگاهی به توضیحات متناقض مسئولان پرونده و بعضی از نمایندگان مجلس حساس شده است و همین امر باعث حیران شدن بیشتر آنان می شود. وی خاطرنشان کرد: شرایط پرونده هستهای بسیار نامشخص و در هالهای از ابهام قرار گرفته است از یک طرف ۵ مرحله عقب نشینی جمهوری اسلامی ایران از تعهدات برجامی را مشاهده میکنیم و از طرفی دیگر قلدری آمریکا و بی تعهدی اروپاییان و آنچه که هنوز سرنوشتش نامشخص است موضوع مهم سرنوشت غنی سازی اورانیوم، میزان آن، جوانان تحصیلکرده در حوزه هستهای و اقتصادی که قرار بود با این گفتگوها شکوفا گردد.
ظهرهوند: برجام خسارت محض بود
ابوالفضل ظهرهوند دیپلمات پیشین کشورمان نیز در این زمینه ابراز عقیده کرد: برجام خسارت محض بود و خداوند کمک کرد که فرد دیوانهای مثل ترامپ آمد و با خروج آمریکا از برجام این روند به هم خورد.
وی در مصاحبه با برنامه "گفتگوی سیاسی" رادیو گفتوگو، که با موضوع «چالشها و باید و نبایدهای برجام» به صورت زنده از آنتن این رادیو پخش شد، با بیان اینکه برجام یک درس تاریخی برای ما است و نقطه عطف آن به خروج آمریکا از برجام بازمیگردد، گفت: بررسی این پرونده برای ما مفید و راهگشا و برای دیگر کشورها نیز در جریان تعامل با غرب و قدرتهای بزرگ درس آموز است.
وی با بیان اینکه خط قرمزهایی که مقام معظم رهبری اعلام کرده بودند در بحث مذاکرات برجام رعایت نشد، گفت: باید مذاکره کنندگان در همان موقع اگر نمیتوانستند این خط قرمزها را به پیش ببرند، میآمدند و میگفتند که ما نمیتوانیم این موضوعات را به پیش ببریم و اجرا کنیم در صورت لزوم کار را به افرادی که میتوانستند واگذار میکردند. این دیپلمات پیشین کشورمان با بیان اینکه در موضوعات امنیت ملی و نحوه تعامل با قدرتهای جهان اما و اگر جایی ندارد، تصریح کرد: باید روند تصویب برجام به نحوی مشخص میشد که این توافقنامه مثلاً توسط کنگره آمریکا نیز تصویب میشد، در همان زمان که برجام در حال تصویب شدن بود، تعدادی از نمایندگان جمهوری خواه کنگره آمریکا در نامهای اعلام کردند که اگر دولت بعدی در آمریکا جمهوری خواه باشد، از این توافقنامه خارج میشود ولی متأسفانه مذاکرهکنندگان ما به این موضوع توجه نکردند و گفتند امضای «جان کری وزیر وقت امور خارجه آمریکا» تضمین کننده این توافقنامه است.
عضو پیشین تیم مذاکره کننده هستهای کشورمان با بیان اینکه در اجرای برجام و مفاد آن باید طرفین به صورت متوازن قدم برمیداشتند نه اینکه یک طرف همه قدمها را بردارد و بعد به طرف مقابل بگوید حالا نوبت شما است، افزود: در جریان هر نوع مذاکراتی شناخت ما از جهان تعیین کننده است اینکه بدانیم ما چه پارادایمی هستیم و نگاه طرف مقابل به ما چگونه است، ما اگر همان اول به این موضوع توجه میکردیم که غرب یک پارادایم واحد است و فرقی بین آمریکا و اتحادیه اروپا وجود ندارد دچار خوشبینی بی جهت به اروپاییها نمیشدیم، خوش بینی که برای ملت تبعات سنگینی به همراه داشت.
این دیپلمات پیشین کشورمان با اعتقاد بر اینکه با نگاه به توافقنامه برجام، متوجه میشویم که ما در چیدمان و تنظیم قراردادهای آن نقشی نداشتهایم، گفت: در جریان مذاکرات برجام اعضای تیم مذاکره کننده ایران گفتند، «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» در صورتی که این دیدگاه کاملاً اشتباه است ظهره وند با تأکید بر اینکه برجام خسارت محض بود و خداوند به ما کمک کرد که فرد دیوانهای مثل ترامپ آمد و با خروج آمریکا از برجام این معادله به هم خورد، مدعی شد: اگر خط اوباما ادامه پیدا میکرد میدیدیم که چه بلایی سر ما میآمد.